Muzyka w kontekście myśli teologicznej św. Tomasza z Akwinu

• Authors: Bramorski Jacek

Title variants

EN

Music in the context of theological thought of St. Thomas Aquinas

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W szerokiej problematyce, którą podejmował w swych dziełach św. Tomasz z Akwinu odnaleźć można także odniesienia do muzyki, chociaż zagadnienie to nie zostało przez niego opracowane w sposób całościowy. Tomaszową koncepcję muzyki należy rozpatrywać w kontekście jego myśli teologicznej i estetycznej. Dlatego konieczne jest ukazanie najpierw koncepcji piękna, które Akwinata pojmuje jako drogę do spotkania z Bogiem. Na tle jego teorii estetyki, muzyka jawi się jako element cnoty religijności, który realizuje się w liturgii. Wyrazem tego są skomponowane przez św. Tomasza hymny ku czci Najświętszego Sakramentu, które do dnia dzisiejszego obecne są w praktyce liturgicznej Kościoła.

St. Thomas Aquinas integrated into Christian thought the rigours of Aristotle’s philosophy. His aesthetics, although connected with his theology and ethics, has not always received sufficient attention. Certain passages of his Summa Theologiae are devoted to beauty. Aquinas defines beauty in Aristotelian terms as that which pleases solely in the contemplation of it and recognizes three prerequisites of beauty: perfection, appropriate proportion and clarity. His basic ideas, drawn from the classical world, are modified in the light of Christian theology and developments in metaphysics and optics during 13th century. Music is touched upon in his writings. He looks at the concrete applications of the conception of transcendental beauty in his theory of music. Author considers Thomas’s idea of music in the following ways: beauty as a way of meeting God; church music as a religious virtue; liturgical music; St. Thomas as a “cantor of the Eucharistic Christ”. Thomas considers objective value and goodness of music, addressing its physical nature and metaphysical properties, such as in the hymns of the office of Corpus Christi attributed to Thomas’s faith and theological wisdom.

Keywords

PL

estetyka; muzyka; muzyka liturgiczna; piękno; św. Tomasz z Akwinu

EN

aesthetics; beauty; liturgical music; music; St. Thomas Aquinas

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2010
• Issue: 27
• Pages: 91-110

Contributors

author

Bramorski Jacek

• Akademia Muzyczna Gdańsk

References

• Arystoteles, Dzieła wszystkie, Warszawa 1996, t. 5. Arystoteles, Dzieła wszystkie, Warszawa 2001, t. 6. św. Augustyn, Wyznania, Warszawa 1987.
• Bednarski F., Teologia kultury, Kraków 2000.
• Benedykt XVI, Św. Tomasz z Akwinu, „L’Osservatore Romano” 2010, nr 8‒9, s. 48‒55.
• Boecjusz, De institutione musica, PL 63, 1168‒1299.
• Bramorski J., Chrześcijanin jako świadek piękna, „Ateneum Kapłańskie” 2008, nr 2, s. 244‒264.
• Bramorski J., Muzyka jako „via pulchritudinis”, w: Musica sacra 4, red. J. Krassowski, Gdańsk 2008, s. 27‒44.
• Bruhn S., Traces of a Thomistic De musica in the compositions of Olivier Messiaen, „Logos:
• A Journal of Catholic Thought and Culture” 2008, nr 4, s. 16‒56.
• Burbach H. J., Studien zur Musikanschauung des Thomas von Aquin, Regensburg 1966.
• Cantalemessa R., To jest Ciało Moje. Eucharystia w świetle „Adoro te devote” i „Ave verum”, Kraków 2007.
• Copleston F., Historia filozofii, Warszawa 2004, t. 2.
• Eco U., The aesthetics of Thomas Aquinas, Cambridge 1988.
• Forte B., Teologia piękna a duszpasterstwo, „Pastores” 2006, nr 3, s. 7‒18.
• Fubini E., Historia estetyki muzycznej, Kraków 1997.
• Gilson E., Tomizm. Wprowadzenie do filozofii św. Tomasza z Akwinu, Warszawa 1960.
• Gy P.‑M., L’Office du Corpus Christi, oeuvre de S. Thomas d’Aquin, w: La liturgie dans l’histoire, red. P.‑M. Gy, Paris 1990, s. 223‒245.
• Jan Paweł II, Ecclesia de Eucharistia, Città del Vaticano 2003.
• Jan Paweł II, Fides et ratio, Città del Vaticano 1998.
• Jan Paweł II, List do artystów, Città del Vaticano, 1999.
• Kasperowicz R., Od myśli antycznej do nowoczesności, „Pastores” 2006, nr 3, s. 48‒55.
• Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2002.
• Kaucha K., Argument kaloniczny na wiarygodność chrześcijaństwa, „Ethos” 2006, nr 1‒2, s. 135‒147.
• Knowles M. D., Obolensky D., Historia Kościoła, Warszawa 1988, t. 2.
• Melchiorre V., Piękno, w: Encyklopedia chrześcijaństwa, red. H. Witczyk, Kielce 2000, s. 560‒561.
• Mróz M., Człowiek w dynamizmie cnoty. Aktualność aretologii św. Tomasza z Akwinu w świetle pytania o podstawy moralności chrześcijańskiej, Toruń 2001.
• Paweł VI, List z okazji 700‑lecia śmierci św. Tomasza z Akwinu, w: św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 1, O Bogu, Londyn 1975, s. 21‒49.
• Poupard P., Przemówienie otwierające obrady zgromadzenia plenarnego Papieskiej Rady ds. Kultury, „Pastores” 2006, nr 3, s. 148.
• Ratzinger J., Święto wiary. O teologii Mszy świętej, Kraków 2006.
• Renata M., Liturgia a sztuka, Warszawa 2002.
• Siedlecki J., Śpiewnik kościelny, Opole 1985.
• Stawowy L., Franck, w: Encyklopedia muzyczna PWN, red. E. Dziębowska, Kraków
• 1987, t. 3, s. 144.
• Stróżewski W., Próba systematyzacji określeń piękna występujących w tekstach św. Tomasza, „Roczniki Filozoficzne” 1958, nr 1, s. 19‒51.
• Szlaga J. B., Lauda, Sion, Salvatorem, „Pastores” 2009, nr 2, s. 101‒107.
• Tatarkiewicz W., Historia estetyki, Warszawa 2009, t. 2.
• św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, Londyn 1963‒1998, t. 1‒35.
• Torrell J.‑P., L’authenticité de l’”Adoro te devote”, „Revue des Sciences Religieuses” 1993, nr 1, s. 79‒83.
• Torrell J.‑P., Tomasz z Akwinu – człowiek i dzieło, Kęty‑Warszawa 2008. de Tocco G., Ystoria sancti Thomae de Aquino, Toronto 1996.
• Weisheipl J. A., Tomasz z Akwinu. Życie, myśl, dzieło, Poznań 1985.
• Wichrowicz C. J., Zarys teologii moralnej w ujęciu tomistycznym, Kraków 2002.
• Wielockx R., Poetry and Theology in the „Adoro te devote”: Thomas Aquinas on the Eucharist and Christ’s Uniqueness, w: Christ Among the Medieval Dominicans: Representations of Christ in the Texts and Images of the Order of the Preachers, red. K. Emery Jr., J. Wawrykow, Notre Dame 1998, s. 157‒174;
• Wielockx R., Adoro te devote. Zur Lösung einer alten Crux, „Annales Theologici” 2007, nr 1, s. 101‒138.
• Wielockx R., L’oratio eucaristica di S. Tommaso: testimonianza di contemplazione cristiana, w: La contemplazione cristiana: esperienza e dottrina, red. L. Touze, Città del Vaticano 2007, s. 101‒126.
• Wilmart A., La tradition littéraire et textualle de l’”Adoro Te devote“, w: Auteurs spirituels et textes dévots du moyen âge latin, red. A. Wilmart, Paris 1932, s. 361‒414.