Witkacy Heretyk - Destrukcja w Czasach Konstruktywizmu

• Authors: Graś-Godzwon Małgorzata

Title variants

EN

The Heretic Witkacy – Destruction in the Era of Constructionism

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Nawiązując do rocznicy rewolucji 1917 roku w Rosji artykuł przypomina rosyjski okres biografii Stanisława Ignacego Witkiewicza, zarysowuje wpływ tego okresu na radykalny katastrofizm artysty i zwraca uwagę na specyfikę recepcji twórczości Witkacego w realiach PRL. Okres rosyjski, choć od dawna uważany za kluczowy dla artystycznej postawy Witkacego był przez całe dziesięciolecia praktycznie nieznany i dopiero ostatnie lata przyniosły przełomowe odkrycia w tym zakresie. Odkrycia te pozwalają na szerszy przegląd ludzi, wydarzeń i trendów oddziałujących na autora „Nowych form w malarstwie” oraz na analizę tego jaki miały one wpływ na jego twórczość. Odkrycia te stają się także istotnym przyczynkiem dla analizy recepcji twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza w okresie PRL. Złożona specyfika tego okresu w powiązaniu ze szczątkową wiedzą na temat pobytu Witkacego w Rosji skutkowały ukształtowaniem wśród historyków sztuki i szerokim rozpowszechnieniem poglądu iż Witkacy był artystą awangardy. Zgoła odmienne wnioski przedstawił Piotr Piotrowski. Swą publikacją z 1985 roku pt. „Metafizyka obrazu” dokonał on w rzeczywistości dekonstrukcji współczesnej mu witkacologii, przedstawiając Witkiewicza jako artystę ariergardy, antyutopistę i katastrofistę – heretyka, który wybiera destrukcję w czasach panującego konstruktywizmu. Artykuł podkreśla oryginalność i wagę wkładu Piotrowskiego do witkacologii oraz potrzebę spojrzenia na jego rolę z dzisiejszej perspektywy badawczej.

Keywords

PL

Witkacy,; konstruktywizm,; rewolucja,; awangarda,; Piotr Piotrowski

EN

Witkacy,; Constructionism,; Revolution,; Avant-Garde,; Piotr Piotrowski

• Publisher: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
• Journal: Sztuka i Dokumentacja
• Year: 2018
• Issue: 19
• Pages: 85-95

Contributors

author

Graś-Godzwon Małgorzata

• Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Błoński, Jan. Od Stasia Do Witkacego. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1997.
• Błoński, Jan. „Witkacy a Świat Zachodni.” Teksty nr 3 (1973): 10-41.
• Czerni, Krystyna. Nie tylko o sztuce. Rozmowy z profesorem Mieczysławem Porębskim. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1992.
• Degler, Janusz et al. Kronika życia i twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2017.
• Degler Janusz. Witkacego portret wielokrotny. Szkice i materiały do biografii (1918-1939). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2009.
• Degler, Janusz, red. Witkacy 2014: co jeszcze jest do odkrycia? Materiały międzynarodowej konferencji naukowej z okazji 75. rocznicy śmierci Stanisława Ignacego Witkiewicza. Słupsk, 17-20 września 2014 r. Słupsk: Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, 2016.
• Degler, Janusz, red. Witkacy: bliski czy daleki? Materiały międzynarodowej konferencji z okazji 70. rocznicy śmierci Stanisława Ignacego Witkiewicza. Słupsk, 17-19 września 2009. Słupsk: Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, 2013.
• Degler, Janusz, red. Witkacy. Życie i twórczość. Materiały sesji poświęconej Stanisławowi Ignacemu Witkiewiczowi z okazji 55. rocznicy śmierci. (Muzeum Pomorza Środkowego Słupsk, 16-18 września 1994). Wrocław: Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, 1996.
• Dobrowolski, Tadeusz. „O wczesnej fazie malarstwa Stanisława Ignacego Witkiewicza (1904-1914). Przyczynek do monografii artysty i psychologii twórczości.” W Sztuka współczesna II. Studia i szkice, red. Józef Dutkiewicz, 213-261. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1966.
• Dubiński, Krzysztof. Wojna Witkacego, czyli kumboł w galifetach. Warszawa: Iskry, 2015.
• Eustachiewicz, Lesław. „Craig i Tairow.” Miesięcznik Literacki nr 8 (1977): s. 121-122.
• Gołubiew, Zofia. Tadeusz Kantor. Malarstwo i rzeźba. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 1991. Kat.wyst.
• Iwaszkiewicz, Jarosław. Petersburg. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977.
• Jakimowicz, Irena. S. I. Witkiewicz 1885-1939. Katalog dzieł malarskich. Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 1990.
• Jakimowicz, Irena. Witkacy – malarz. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1987.
• Jakimowicz, Irena. „Witkacy w Rosji.” Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, (1984): 173-214.
• Luba, Iwona i Ewa Paulina Wawer. Władysław Strzemiński – zawsze w awangardzie. Rekonstrukcja nieznanej biografii 1893-1917. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi, 2017.
• Majakowski, Włodzimierz. Pluskwa. Łaźnia. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 1985.
• Markowska, Anna. Dwa przełomy. Sztuka polska po 1955 i 1989 roku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012.
• Mencwel, Andrzej. „Witkacego jedność w wielości.” Dialog nr 12 (1965): 85-98.
• Micińska, Anna. „Witkacy w Rosji (1914-1918).” Twórczość nr 4 (1985): 66-90.
• Micińska, Anna. „Życie Stanisława Ignacego Witkiewicza w latach 1885-1918.” Pamiętnik Teatralny z. 1-4 (1985): 15-59.
• Miłosz, Czesław. „Traktat moralny.” Twórczość nr 4 (1948): 5-16.
• Piotrowski, Piotr. Agorafilia. Sztuka i demokracja w postkomunistycznej Europie. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2010.
• Piotrowski, Piotr. Artysta między rewolucją i reakcją. Studium z zakresu etycznej historii sztuki awangardy rosyjskiej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1993.
• Piotrowski, Piotr. Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1945-1989. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2005.
• Piotrowski, Piotr. Metafizyka obrazu. O teorii sztuki i postawie artystycznej Stanisława Ignacego Witkiewicza. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1985.
• Piotrowski, Piotr. Muzeum krytyczne. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2011.
• Piotrowski, Piotr. „Odwilż.” W Odwilż. Sztuka ok. 1956 r., red. Piotr Piotrowski, 9-35. Poznań: Muzeum Narodowe w Poznaniu, 1996. Kat.wyst.
• Piotrowski, Piotr. Stanisław Ignacy Witkiewicz. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989.
• Piotrowski, Piotr. Sztuka według polityki. Od Melancholii do Pasji. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2007.
• Piotrowski, Piotr. W cieniu Duchampa. Notatki nowojorskie. Poznań: Obserwator, 1996.
• Piotrowski, Piotr. „Witkacy a paradygmat awangardy.” W Sztuka dwudziestolecia międzywojennego. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, red. Anna Marczak, 113-125. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982.
• Piotrowski, Piotr. Znaczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 roku. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 1999.
• Porębski, Mieczysław. Granica współczesności. Ze studiów nad kształtowaniem się poglądów artystycznych XX wieku. Wrocław – Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1965.
• Porębski, Mieczysław. Interregnum. Studia z historii sztuki polskiej XIX i XX w. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975.
• Porębski, Mieczysław. Kubizm. Wprowadzenie do sztuki XX wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1966.
• Presences Polonaises. L’art. vivant autour du Musee de Łódż. Paris: Centre Georges Pompidou, 1983. Kat.wyst.
• Rytard, Jerzy Mieczysław. „Witkacy, czyli o życiu po drugiej stronie rozpaczy.” W S.I. Witkiewicz. Człowiek i twórca, red. Tadeusz Kotarbiński i Jerzy Eugeniusz Płomieński, 267-284. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1957.
• Siedlecka, Joanna. Mahatma Witkac. Warszawa: Słowo, 1992.
• Sokół, Lech. „Światowa kariera Witkacego.” Literatura na Świecie nr 7 (1974): 288-299
• Spustek, Irena. Polacy w Piotrogrodzie 1914-1917. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1966.
• Surmiak-Wende Anna, Zbigniew Moździerz i Katarzyna Para, red., Wokół Witkiewiczów. W setną rocznicę śmierci ojca i sto trzydziestą urodzin syna (Rocznik Podhalański t. XI). Zakopane: Wydawnictwo Muzeum Tatrzańskiego, 2016.
• Sztaba, Wojciech. Gra ze sztuką. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1982.
• Tairow, Aleksander. Notatki reżysera i Proklamacje Artysty. Warszawa: WAiF, 1978.
• Tarnowski, Józef, red. Powroty do Witkacego. Materiały sesji naukowej poświęconej Stanisławowi Ignacemu Witkiewiczowi. Słupsk, 7-8 maja 2004. Słupsk: Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, 2006.
• Turowski, Andrzej. Awangardowe marginesy. Warszawa: Instytut Kultury, 1998.
• Turowski, Andrzej. Budowniczowie świata. Z dziejów radykalnego modernizmu w sztuce polskiej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, 2000.
• Turowski, Andrzej, red. Jerzy Kujawski. Poznań: Muzeum Narodowe, 2005. Kat.wyst.
• Turowski, Andrzej. Konstruktywizm polski. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1981.
• Turowski, Andrzej. Wielka utopia awangardy. Artystyczne i społeczne utopie w sztuce rosyjskiej 1910-1930. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990.
• Witkiewicz, Jan Stanisław. „Stanisław Ignacy Witkiewicz w Rosji.” Miesięcznik Literacki nr 8 (1977): 66-74.
• Witkiewicz, Stanisław Ignacy. Dramaty t. I. Red. Konstanty Puzyna. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1962.
• Witkiewicz, Stanisław Ignacy. Narkotyki. Niemyte dusze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1993.
• Witkiewicz, Stanisław Ignacy. Nowe formy w malarstwie i inne pisma estetyczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959.
• Witkiewicz, Stanisław Ignacy. Teatr i inne pisma o teatrze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1995.
• Żakiewicz, Anna. Młodość chłopczyka. O wczesnej twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza 1900-1914. Gdańsk: słowo/obraz/terytoria, 2014.
• Żakiewicz, Anna. „Witkacy a Rosja.” Culture.pl. Dostępny 02.11.2017, culture.pl/pl/artykul/witkacy-a-rosja.
• Żakiewicz, Anna, red. Witkacy. Materiały sesji poświęconej Stanisławowi Ignacemu Witkiewiczowi w 60. rocznicę śmierci. Słupsk, wrzesień 1999. Słupsk: Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, 2000.