Geneza Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej i jej działalność na ziemiach polskich

• Authors: Eliza Komierzyńska-Orlińska

Title variants

EN

The Origin of the Polish National Loan Fund and its Activity on the Polish Lands

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Idea powołania Banku Polskiego jako banku centralnego II Rzeczypospolitej Polskiej i wprowadzenia nowej waluty pojawiła się tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Na początku 1919 r. w kołach gospodarczych sądzono, że jednym z pierwszych posunięć rządu będzie powołanie nowego banku emisyjnego i zastąpienie nim Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej, która to instytucja pojawiła się na ziemiach polskich w sytuacji nadzwyczajnej – w czasie I wojny światowej, i która wbrew pierwotnym intencjom (zarówno niemieckim, jak i polskim) przetrwała 7 lat i przekształciła się po zakończeniu wojny w pierwszy bank emisyjny niepodległego państwa polskiego. Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa utworzona przez Niemców jako instytucja emisyjna na mocy rozporządzenia z dnia 9 grudnia 1916 r. o utworzeniu „Polnische Landes Darlehnskasse” otrzymała przywilej emitowania nowego znaku pieniężnego, nowej jednostki monetarnej pod nazwą „marka polska”. Władzom niemieckim przyświecały różne cele przy tworzeniu nowej instytucji emisyjnej – przede wszystkim chodziło o ograniczenie obszaru obiegu marki niemieckiej i stworzenie instrumentu, który miał wciągnąć okupowany obszar ziem polskich do sfinansowania wojny, wbrew zapewnieniom władz okupacyjnych, że PKKP będzie instytucją wspierającą gospodarkę i bankowość kraju – planowanego do utworzenia po zakończeniu I wojny światowej Królestwa Polskiego.

EN

The idea of setting up the Bank of Poland as the central bank of the Second Republic of Poland and introducing a new currency appeared just after Poland regained its independence. At the beginning of 1919, it was believed in economic circles that one of the first moves of the new government should be to set up a new issuing bank and replace, by this bank, the existing Polish National Loan Fund, which institution appeared on Polish lands in an extraordinary situation – during the First World War and which, despite the original intentions (both German and Polish), survived 7 years and evolved after the end of the war into the first issuing bank of an independent Polish state. The Polish National Loan Fund, created by the Germans as an issuing institution under the regulation of 9 December 1916 about the “Polnische Landes Darlehnskasse” was granted the privilege of emitting a new monetary unit under the name “Polish marka”. The German authorities had different goals in setting up a new issuing institution – first and foremost, it was about limiting the area of circulation of the German monetary unit called “marka” and creating an instrument that would draw in the occupied territory of Poland to finance the war, contrary to the assurances of the occupying authorities that the Polish National Loan Fund will be the institution supporting the economy and banking of the country – planned to be created after the end of World War I of the Kingdom of Poland.

Keywords

PL

bank emisyjny; bank centralny; reforma walutowa; ustrój pieniężny

EN

bank of issue; central bank; currency reform; monetary system

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Prawnych
• Year: 2018
• Volume: 28
• Issue: 3
• Pages: 59-082

Contributors

author

Eliza Komierzyńska-Orlińska

• Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

References

• Baka Władysław: Bankowość centralna. Funkcje – metody – organizacja, Warszawa: Biblioteka Menedżera i Bankowca 2001.
• Buczkowski Tomasz J., Nowak Henryk: Bank Polski 1828-1928. Dla upamiętnienia stuletniego jubileuszu otwarcia, Warszawa: Drukarnia Banku Polskiego 1928.
• Czapska Elżbieta: Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa, Bank i Kredyt 5-6 (1988), s. 21-30.
• Jezierski Andrzej, Leszczyńska Cecylia: Historia gospodarcza Polski, Warszawa: Wydawnictwo Key Text 2001.
• Jezierski Andrzej, Reformy pieniężne w Polsce w perspektywie historycznej, Bank i Kredyt 10 (1994), s. 4-14.
• Karpiński Stanisław: Pamiętnik dziesięciolecia 1915-1924, Warszawa: Nakładem Księgarni F. Hoesicka 1931.
• Karpiński Zygmunt: Bank Polski 1924-1939. Przyczynek do historii gospodarczej okresu międzywojennego, Warszawa: Polskie Wydawnictwa Gospodarcze 1958.
• Karpiński Zygmunt: Ustroje pieniężne w Polsce od roku 1917, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1968.
• Kempner Stanisław A.: Dzieje gospodarcze Polski porozbiorowej w zarysie, Warszawa: Druk K. Kowalewskiego 1922.
• Kokociński Lech: Pieniądz papierowy na ziemiach polskich, Warszawa: Rosikon Press 1996.
• Komierzyńska-Orlińska Eliza: The Foundation and Organization of the Bank of Poland Joint Stock Company, Annales Universitatis Mariae-Curie-Skłodowska, sectio G (Ius) LXV (2018), nr 1, s. 53-67.
• Kosieradzka Eliza: Geneza banku centralnego na ziemiach polskich, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia, sectio G (Ius) LXIII (2016), nr 1, s. 41-60.
• Kulikowski Józef: Kredyt w Polsce w dobie inflacji, Poznań: Fiszer i Majewski Księgarnia Uniwersytecka, Drukarnia Spółki Zjednoczenia Młodzieży 1923.
• Landau Zbigniew: Etatyzacja polskiej bankowości prywatnej w II Rzeczpospolitej, Bank i Kredyt 5-6 (1991), s. 32-38.
• Landau Zbigniew: Waluta polska w latach inflacji, Wiadomości Narodowego Banku Polskiego 1(1966), s. 24-29.
• Leszczyńska Cecylia: Zarys historii polskiej bankowości centralnej, Warszawa: Narodowy Bank Polski, Departament Edukacji i Wydawnictw 2010, on-line: http://www.nbp.pl/publikacje/historia /zarys-historii-polskiej-bankowosci-centralnej.pdf [dostęp: 15.09.2018].
• Mikos Agnieszka: Ustrojowa pozycja banku centralnego w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck 2006.
• Morawski Wojciech: Bankowość prywatna w II Rzeczypospolitej, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej 1996.
• Morawski Wojciech: Polska bankowość prywatna w okresie inflacji 1918-1923, Bank i Kredyt 5-6 (1991), s. 40-46.
• Nowak Henryk: Bankowość w Polsce, Warszawa: Skład Główny w „Domu Książki Polskiej” 1932.
• Roszkowski Wojciech: Kształtowanie się podstaw polskiej gospodarki państwowej w przemyśle i bankowości w latach 1918-1924, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1982.
• Taylor Edward: Inflacja polska, Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk 1926.

Identifiers

DOI

10.18290/rnp.2018.28.3-5