Działalność konspiracyjna kpt. Bolesława Michała Nieczui-Ostrowskiego w latach 1939-1943

• Authors: Wątor Agnieszka

Title variants

EN

Underground activity of Captain Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski in the years 1939-1943

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The aim of this article is to present the life and underground activities of Cpt. Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski (1907-2008) in the years 1939-1943. This article is based on the analysis of documents (in most cases made available by the Institute of National Remembrance) of interrogations and the story of Ostrowski’s life, frequently given by himself during this time. The information was confronted and supplemented with that included in published works and interviews with witnesses. Capt. Boleslaw Nieczuja-Ostrowski was born on September 29, 1907 in Halicz. He began his career as a soldier in 1928. In September 1939 he fought in the area of Różan thogether with the 115 Infantry Regiment, a part of the 41 Reserve Infantry Division (and later the 116 Infantry Regiment). He was captured by Germans on September 29. After his escape in October 1939, in Soviet-occupied Lviv he did conspiracy work: he established the „Lviv” Polish Military Organisation and then, upon the orders of Colonel Jan Sokołowski (codename Trzaska), became Commander of the Union of Armed Struggle of the City of Lviv. After leaving Lviv in May 1941, he was appointed to the position of weapons officer on the staff of the Krakow District of ZWZ. In August of 1942 he was entrusted with the organization and command of Chief Clandestine Weapons Production Command of AK Kraków District, codenamed „Insurance Office” (which dealt with the production of explosives, grenades, mines and later machine guns). In August of 1943, Kraków District Commander Col. Joseph Spychalski promoted Ostrowski to the rank of Major. In addition, from 15 September 1943, he was appointed Commander of the Miechów Inspectorate.

Keywords

EN

Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski (1907-2008); Second Republic of Poland (1918-1939); World War II; the Polish defense campaign (September 1939); the Soviet occupation (1939-1941); Lviv; anti--Soviet conspiracy; Polish Military Organization „Lviv„

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: Sowiniec
• Year: 2014
• Issue: 44
• Pages: 27-49

Contributors

author

Wątor Agnieszka

References

• 1. Instytut Pamięci Narodowej, Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów w Warszawie [IPN BU]: 01236/500, Karta informacyjna IPN w Warszawie: Bolesław Nieczuja-Ostrowski, Kazimierz Pawłowski. 1558/273, Karta informacyjna: Armia Krajowa, Okręg Kraków, Inspektorat Miechów, 106 DP, Dowódca „Bolko” – Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski, Kadry, awanse, akcje zbrojne, ewidencja, rabunki, stosunek AK do NSZ i PPR, szkolenia, łączność, sądy. 1558/274, Karta informacyjna: Kadry, awanse, aprowizacja, kwatermistrzostwo, akcja „Burza”, przestępczość, żandarmeria polowa WSS, rozkazy, instrukcje, korespondencja, meldunki, szkice. 1558/275, Karta informacyjna: Armia Krajowa, Okręg Kraków, Inspektorat Miechów. 1558/277; 1558/278; 1558/279, Karta informacyjna: Armia Krajowa, Okręg Kraków. 1558/433, Karta informacyjna: Inspektor Rejonowy „Bolko” (Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski), Rozkazy tajne, operacyjne i specjalne. 1558/437, Karta informacyjna: Inspektorat Rejonowy „Bolko”, Meldunki sytuacyjne 07.1944-01.1945.
• 2. Instytut Pamięci Narodowej w Gdańsku [IPN Gd]: 0046/164, t. 2, WUBP Gdańsk: Sprawozdania miesięczne PUBP w Elblągu za lata 1948-1951. 0046/77, t. 1, WUBP Gdańsk: Sprawozdania Wydziału III WUBP w Gdańsku 1946-50. 0046/88, t. 1, WUBP Gdańsk: Sprawozdania z prac Wydziału Śledczego WUBP w Gdańsku.
• 3. Instytut Pamięci Narodowej w Krakowie [IPN Kr]: 00142, Kartoteka Ogólnoinformacyjna WUSW w Krakowie, Tarnowie, Nowym Sączu. 093, Kartoteka opracowań faktograficznych band i nielegalnych organizacji KWMO. 075/16, t. 1-3, cz. 1-3, Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej w Krakowie: AK 106 Dywizja „Tysiąca” pod dowództwem „Bolko” krypt. „Omega”. 452/2, t. 1, Prokuratura Wojewódzka w Krakowie: Akta sprawy przeciwko Bolesławowi Nieczui-Ostrowskiemu i innym. 452/2, t. 2, Prokuratura Wojewódzka w Krakowie. Akta sprawy przeciwko Bolesławowi Nieczui-Ostrowskiemu i innym, Akt oskarżenia, teksty mów prokuratora, zawiadomienia, meldunki. 452/2, t. 3, Prokuratura Wojewódzka w Krakowie: Teczka zawierająca dokumentację do sprawy przeciwko Bolesławowi Nieczui-Ostrowskiemu i innym, Odpisy z archiwum 106 DP AK, protokoły przesłuchań świadków, broszura dot. działalności PPR, meldunki, akty oskarżenia. 139/28, Środowisko Żołnierzy Kedywu Krakowskiego Okręgu Armii Krajowej i Samodzielnego Baonu Partyzanckiego „Skała” AK, Materiały osób spoza Środowiska: Kazimierz Cimochowicz ps. Ken; Wincenty Hein; Wacław Kruszewski; Bolesław Nieczuja-Ostrowski ps. Bolko, Tysiąc, Mieczysław Rozmus, Bolesław Wójcik. 111/2364, Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Krakowie: Michał Ostrowski s. Michała, Bronisława Ostrowska c. Bronisława, Tadeusz Koterwa s. Marcina, Mieczysław Ślązak s. Andrzeja, Władysław Gaj s. Andrzeja, Stanisław Pałka s. Jana, Juliusz Słupik s. Piotra, Edward Ozdba s. Jana, b. członkowie 106 dywizji AK podejrzani o współprace z okupantem drogą likwidacji członków lewicowych organizacji konspiracyjnych (art. 1 Dekr. z 31.08.1944: O wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy). 07/2366, t. 1-18, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Krakowie: Nieczuja-Ostrowski Bolesław i inni. 07/1584, t. 1-3, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Krakowie: Żakowski Wiesław. 00195/9, Zapis z kserokopii dziennika archiwalnego b. WSUS w Krakowie dział III. 010/10113, t. 1-2, Zbigniew Ostrowski.
• Nieczuja-Ostrowski Bolesław Michał, Drogi Miłości Bożej, Kraków 1994.
• Nieczuja-Ostrowski Bolesław Michał, Rzeczpospolita Partyzancka. Inspektorat „Maria” w walce, Warszawa 1991.
• Nieczuja-Ostrowski Bolesław Michał, Ubezpieczalnia, „Życie i Myśl” R. 50, 1965, nr 7/8, s. 37-51.
• Ostrowski Zbigniew, Zagórski Andrzej, Kryptonim „Ubezpieczalnia-Wschód”, „Dziennik Polski” R. 22, 1966, nr 272, s. 3-4.
• Brzoza Czesław, Polska w czasach niepodległości i II wojny światowej (1918-1945), Kraków 2003, Wielka Historia Polski, t. 9.
• Chorzępa Jarosław, Fortyfikacje w Polsce i Europie, Warszawa 2012.
• Chorzępa Jarosław, Łaskarzewski Wiesław, Przedmoście Różan, Przasnysz 2001.
• Chwalba Andrzej, Kraków w latach 1939-1945, Kraków 2002, Dzieje Krakowa, t. 5.
• Chwalba Andrzej, Okupacyjny Kraków w latach 1939-1945, Kraków 2011.
• Encyklopedia broni: 7000 lat historii uzbrojenia, red. David Harding, przeł. z j. niem. Jan Bańbor, Tomasz Nowakowski, oprac. nauk. Stanisław Torecki, Warszawa 1995.
• Gaklik Maria, Dziennik. Lwów 12 października 1939 – 13 września 1940, wstęp i red. Monika Kała, Wrocław 2002, Studia i materiały / Instytut Pamięci Narodowej, t. 2.
• Gąsiorowski Teodor, Musiał Filip, Sprawa pokazowego procesu 106 DP AK w dokumentach UB, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2004, nr 22, s. 159-196.
• Gen. bryg. Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski, [w:] Generałowie i admirałowie III Rzeczypospolitej (1989-2002), red. Mariusz Jędrzejko, Mariusz Lesław Krogulski, Marek Paszkowski, Warszawa 2002, s. 247.
• Jankowski Stanisław Maria, Steny z ulicy Mogilskiej, Kraków 1977, Cracoviana. Seria 2: Ludzie i Wydarzenia.
• Komorowski Krzysztof, Różan (5-7 IX 1939), [w:] Boje polskie 1939-1945: przewodnik encyklopedyczny, red. Krzysztof Komorowski, Warszawa 2009, s. 355-358.
• Kosk Henryk Piotr, Generalicja Polska. Popularny słownik biograficzny, t. 2: M-Ż. Suplement, Pruszków 2001.
• Kuler Andrzej, Dudek Szymon, [w:] Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939-1945, t. 2, Kraków 1997, s. 44-45.
• Kuler Andrzej, Iglewski Antoni, [w:] Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939-1945, t. 3, Kraków 1998, s. 61-64.
• Kuler Andrzej, Jakóbiec Jan, [w:] Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939-1945, t. 1, Kraków 1997, s. 81-84.
• Kunert Andrzej Krzysztof, Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1944, przedm. Aleksander Gieysztor, t. 1, Warszawa 1987, s. 69.
• Kunert Andrzej Krzysztof, Słownik kadry dowódczej Armii Krajowej, [w:] Armia Krajowa. Szkice z dziejów Sił Zbrojnych Polskiego Państwa Podziemnego, red. Krzysztof Komorowski, Warszawa 1999, s. 379.
• Kuternozińska-Kuler Bożena, Żakowski Wiesław Kazimierz „As”, „Zagraj”, [w:] Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939-1945, t. 6, Kraków 2000, s.189-194.
• Lenkiewicz Antoni, Zapomniany pułkownik, Wrocław 1992.
• Łukomski Grzegorz, Polak Bogusław, Suchcitz Andrzej, Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945. Wykazy odznaczonych za czyny z lat 1863-1864, 1914-1945, Koszalin 1997.
• Matusak Piotr, Ruch oporu w przemyśle wojennym okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939-1945, Warszawa 1983.
• Musiał Filip, Proces pokazowy, [w:] Przeciw czerwonej dyktaturze, red. Filip Musiał, Jarosław Szarek, Kraków 2007, s. 29-34, Z Archiwów Bezpieki. Nieznane Karty PRL, 7.
• Paprocki Bartosz, Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584, wyd. Kazimierz Józef Turowski, Warszawa 1982.
• Pempel Stanisław, ZWZ-AK we Lwowie 1935-1945, Warszawa 1990.
• Piwowarski Stanisław, Niezwykłe życie gen. Bolesława M. Nieczui-Ostrowskiego (ps. „Bolko”, „Grzmot”, „Michałowicz”, „Tysiąc”), „Sowiniec. Materiały Historyczne Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego” 2008, nr 32/33, s. 119-122.
• Piwowarski Stanisław, Niezwykłe życie generała brygady Bolesława Michała Nieczui-Ostrowskiego, pseudonim: „Bolko”, „Grzmot”, „Tysiąc”, „Michałowicz”, „Informator Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej” R. 16, 2007, nr 3, s. 4-9.
• Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, oprac. Seweryn Uruski, współpr. Adam Amilkar Kosiński, uzup. Aleksander Włodarski, t. 13, Warszawa 1916.
• Satora Kazimierz, Produkcja uzbrojenia w polskim ruchu oporu 1939-1944, Warszawa 1985.
• Stężała Tomasz, Porucznicy 1939, Warszawa 2011, Trzy armie.
• Ślaski Jerzy, Bitwa; Fundament, Warszawa 1985, Polska Walcząca (1939-1945), t. 2.
• Tochman Krzysztof A., Dziadosz Rudolf, „Zasaniec”, [w:] Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939-1945, t. 15, Kraków 2011, s. 71-72.
• Ubezpieczalnia, [w:] Encyklopedia Krakowa, red. prowadzący Antoni Henryk Stachowski, Kraków 2000, s. 1017.
• Wątor Agnieszka, Generał Bolesław Nieczuja-Ostrowski, ps. „Tysiąc” 1907-2008 r., praca magisterska, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie 2012 [mps w Bibliotece Głównej UPJP II w Krakowie].
• Węgierski Jerzy, Lwów pod okupacją sowiecką 1939-1941, Warszawa 1991.
• Wielkie wojny XX wieku (1914-1945), red. nauk. Marian Zgórniak, Warszawa 2006, Wielka Historia Świata, t. 11.
• Włodarkiewicz Wojciech, Lwów 1939, Warszawa 2003, Historyczne Bitwy.
• Zagórski Andrzej, Okręg Kraków Armii Krajowej, [w:] Armia Krajowa. Rozwój organizacyjny, red. nauk. Krzysztof Komorowski, Warszawa 1996, s. 115-127.
• Ochman Marcin, Granat „Filipinka”, [on-line:] http://www.muzeumwp.pl/emwpaedia/granat-filipinka.php, 17 V 2011.
• Ochman Marcin, Granat „Sidolówka”, [on-line:] http://www.muzeumwp.pl/emwpaedia/granat-sidolowka.php, 17 V 2011.
• Nieczuja-Ostrowski Bolesław Michał, Droga do niepodległości, rozm. przepr. P. Kossecki, [on-line:] http://www.jvlradio.com/wwwboard/messages/223.html, 23 VIII 2011.
• Ostrowscy h. Nieczuja, [on-line:] http://www.genealogia.okiem.pl/ostrowski.htm#h_nieczuja, 22 VIII 2011.

Identifiers

DOI

10.12797/Sowiniec.25.2014.44.03