Anonymous 18th Century Publication Dedicated to the Virtue of Purity

• Authors: Marcinkowska Małgorzata

Title variants

PL

Anonimowy druk z XVIII wieku poświęcony cnocie czystości

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The basis of the analysis is the anonymous publication Prayer for the preservation of purity, dated back to the second half of the 18th century. Academic reflection in the article focuses on the text indicated in the title, bulleted warnings, regarding benefits and methods of maintaining purity, the dangers which a virtuous lady should be wary of and also prayers to Mary, Jesus, and the saints, at the text’s conclusion. The aims of the analysis are to characterize the composition, find its purpose, and the elements it contains relating to the catechism, admonition and the bill of conscience. Discussion of the method of realization of a model of prayer is especially relevant for concrete, sociologically defined group of recipients. Contemporary eschatological perceptions and realities of the environment (salon flirtation, provocative dress) are cited as part of the context for the academic analysis. The investigation is completed with remarks on the relationship of the discussed text with warnings on maintaining the virtue of purity, issued by the Carmelite Jakub Kulczycki (1796).

PL

Podstawą rozważań podjętych w rozprawie jest anonimowy druk Modlitwa o zachowanie czystości, datowany na drugą połowę XVIII wieku. Refleksją badawczą objęte są: tekst wskazany w tytułowej formule edycji, wypunktowane przestrogi, dotyczące pożytków i sposobów zachowania czystości oraz a także niebezpieczeństw, których powinna wystrzegać się cnotliwa panna, a także zamieszczone na końcu modlitwy do Maryi, Jezusa i świętych. Podjęte rozważania mają na celu charakterystykę kompozycji i przeznaczenia tego zbioru, a także zawartych w nim elementów, znamiennych dla katechizmu, parenezy i rachunku sumienia. Szczególnie istotne jest omówienie sposobu realizacji wzorca gatunkowego modlitwy przeznaczonej dla konkretnego, socjologicznie określonego kręgu odbiorców. Na potrzeby podjętych rozważań przywołane są również informacje na temat ówczesnych wyobrażeń eschatologicznych oraz realiów środowiskowych (salonowy flirt, wyzywający ubiór). Całości dociekań dopełniają uwagi dotyczące związków omawianego druku z przestrogami o zachowaniu cnoty czystości, wydanymi przez karmelitę Jakuba Kulczyckiego (1796).

Keywords

EN

Enlightenment; Prayer; Admonition; Purity; Moralization

PL

Oświecenie; modlitwa; pareneza; czystość; moralizatorstwo

• Publisher: Fundacja Naukowa Katolików “Eschaton”
• Journal: Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education
• Year: 2014
• Issue: 4(8)
• Pages: 73-92

Contributors

author

Marcinkowska Małgorzata

• The University of Silesia in Katowice in Poland

References

• Modlitwa o czystość, [in:] Dama pokutująca przez codzienne nabożeństwa z Bogiem i Matką Boską, jako też z świętymi patronami i patronkami swoimi nieustanie rozmawiająca wszystkim prawdziwie pokutującym do naśladowania podana, Sandomierz 1740, p. 668.
• Modlitwa o zachowanie czystości, sine loco et anno [18 century].
• Oficium abo godziny błogosławionej Panny Maryi z rozkazania Piusa Piątego Papieża wydane, niedawno reformowane, a teraz nowo poprawione, z oficium za dusze zmarłe, z inszymi różnymi modlitwami obojej płci służącymi, przydane, Lublin 1754, pp.768.
• Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka z 1599 r., transkrypcja typu „B” oryginalnego tekstu z XVI w. i wstępy J. Frankowski, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa 1999, pp. 2426.
• Aleksandrowska E., Problem zdrady na podstawie „Satyr i pamfletów na Polki balujące w czasach tragicznych dla ojczyzny” (1774–1832), [in:] „Bo insza jest rzecz zdradzić, insza dać się złudzić”. Problem zdrady w Polsce przełomu XVIII i XIX wieku, A. Grzeskowiak-Krwawicz (ed.), Wydawnic-two IBL PAN, Warszawa 1995, p. 115-131.
• Bogucka M., Białogłowa w dawnej Polsce. Kobieta w społeczeństwie polskim XVI–XVIII wieku na tle porównawczym, Wydawnictwo Trio, Warszawa 1998, pp. 225.
• Chachulski T., Konstytucja 3 Maja w modlitewnikach końca XVIII wieku (zarys problemów badaw-czych), [in:] „Rok monarchii konstytucyjnej”. Piśmiennictwo polskie lat 1791–1792 wobec Konstytucji 3 Maja, T. Kostkiewiczowa (ed.), Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 1992, p. 113-122.
• Dębowski M., Zabawy przyjemne i pożyteczne w oświeconej alkowie, [in:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, T. Kostkiewiczowa (ed.), Wydawnictwo DiG, Warszawa 2011, p. 111-124.
• Doctrine on the Sacrament of Matrimony, on the Internet website: http://www.ccel.org/ccel/schaff/creeds2.v.i.i.xi.html [Access: 22.09.2014].
• Doktór R., Wizerunek Matki Boskiej w poezji polskiej XVIII wieku, [in:] Literatura, historia, dziedzic-two. Prace ofiarowane profesor Teresie Kostkiewiczowej, T. Chachulski (ed.), A. Grześko-wiak-Krwawicz (ed.), Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2006, p. 295-307.
• Góra Tabor dla bawiących się przez dni dziesięć bogomyślnością pracą pewnego Benedykta Roku Chrystusa 1681 w Einsieldzie dla łatwiejszego widzenia Boga usypana, a teraz dla pożytku zbawien-nego polskim językiem z łacińskiego przeniesiona, od ks. K. Andrzejowskiego profesa lubińskiego, WW Panien Benedyktynek wileńskich spowiednika ordynariusza, Wilno 1764, pp. 330.
• Kaczyński S., Rodzina w literaturze stanisławowskiej. Motywy – konwencje – poglądy, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009, pp. 254.
• Karpiński F., Wiersze zebrane, Part 1, T. Chachulski (ed.), Warszawa 2005, Wydawnictwo IBL PAN, p. 181-182.
• Katechizm Kościoła Katolickiego, [Powołanie do czystości], 2337–2360. Pallottinum, Poznań 1994, p. 528–530.
• Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, wstęp M. Dernałowicz, Z. Goliński (ed.), A. Skarżyńska (oprac.), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1985, p. 261-267.
• Kostkiewiczowa T., Jak poeci polscy drugiej połowy XVIII wieku mówili o Bogu i szatanie, [in:] Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, B. Kreja (ed.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1999, p. 83-96.
• Kostkiewiczowa T., Poezja religijna czasów Oświecenia, [in:] Polska liryka religijna, S.Sawicki (ed.), Nowaczyński S. (ed.), Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL, Lublin 1983, p. 111-139.
• Kostkiewiczowa T., Wizje miasta w literaturze wieku Oświecenia, [in:] eadem, Oświecenie próg naszej współczesności, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 1994, p. 144-162.
• Krosny A., Z ulicy na salony. Awans społeczny w świecie prostytucji w wieku XVIII, [in:] Wiek XVIII (nie tylko) w szkole. Literatura – historia – kultura – sztuka, B. Mazurkowa (ed.), z udziałem M. Mar-cinkowskiej (ed.), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2013, p. 123-133.
• Maciejewski J., Wstęp, [in:] Literatura barska. Antologia, J. Maciejewski (oprac.), ed. 2 zupełnie zmienione, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976, p. III–LXXXIX.
• Mazur J., Rogowicz K., Literaci XVIII wieku o kobiecych piersiach i dekoltach, [in:] Wiek XVIII (nie tylko) w szkole. Literatura – historia – kultura – sztuka, B. Mazurkowa (ed.), z udziałem M. Marcin-kowskiej (ed.), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2013, p. 135-145.
• Mazurkowa B., Oświeceniowi literaci, wydawcy i drukarze o czytelnikach, czytaniu oraz „ladaja-kich”, zakazanych i szacownych księgach, [in:] eadem, Weksle prawdy i nieprawdy. Studia literackie o książce oświeceniowej, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2011, p. 43-49.
• Michałowski S.W., Przestrogi i uwagi nad obowiązkami każdego stanu, pobudzające chrześcijan do zadosyć czynienia powołaniu ich. Dzieło pożyteczne. Wszystkim, którzy żyć pragną duchem praw-dziwej i gruntownej pobożności, wydane najprzód w francuskim języku, z francuskiego na włoski, a teraz z włoskiego na polski język przetłumaczone przez jednego zakonnika Scholarum Piarum, książka pierwsza, Warszawa 1768, pp. 693.
• Ryba J., Ślady „żywiołu towarzysko-salonowego” w poezji Wojciecha Miera, [in:] idem, Oświece-niowe „tutti frutti”. Maskarady – konwersacja – literatura, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009, p. 141-152.
• Salezy F., Przestroga dla spowiedników, sposób odprawowania pobożnie Mszy Świętej, przygotowanie się do Komunii Świętej przez uwagi zbawienne, akty różne strzeliste, modlitwy i zabawy pobożne, z francuskiego na polskie przetłumaczone, Kraków 1793, pp.186.
• Snopek J., Libertynizm, [in:] Słownik literatury polskiego oświecenia, T. Kostkiewiczowa (ed.), ed. 2 poszerzone i poprawione, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1991, p. 269-274.
• Snopek J., Objawienie i Oświecenie: z dziejów libertynizmu w Polsce, Zakład Narodowy im. Osso-lińskich, Wrocław 1986, pp. 288.
• Stasiewicz K., Kobiece przyjemności w XVIII wieku, [in:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, T. Kostkiewiczowa (ed.), Wydawnictwo DiG, Warszawa 2011, p. 125-146.
• Ślusarska M., Przyjemności „wszeteczne”, czyli o prostytucji w Warszawie stanisławowskiej, [in:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, T. Kostkiewiczowa (ed.), Wydawnictwo DiG, Warszawa 2011, p. 147–179.
• Świątoniowska D., O rokokowych miłostkach w buduarze i w klasztornej celi, [in:] Codzienność i niecodzienność oświeconych, [cz.] 1: Przyjemności, pasje i upodobania, B. Mazurkowa (ed.), z udziałem M. Marcinkowskiej (ed.) i S.S. Dąbrowskiego (ed.), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskie-go, Katowice 2013, p. 203-218.
• Wanat B.J., Drukarnia Karmelu Fortecy Najświętszej Maryi Panny w Berdyczowie. Działalność wydawnicza i poligraficzna Karmelitów Bosych w Berdyczowie na Ukrainie, Wydawnictwo Karmeli-tów Bosych, Kraków 2002, p. 108-109.
• Wojtak M., Modlitwa ustalona – podstawowe wyznaczniki gatunku, [in:] W zwierciadle języka i kultury, J. Adamowski (ed.), S. Niebrzegowska (ed.), Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Cu-rie-Skłodowskiej, Lublin 1999, p. 129-137.
• Zabłocki F., Rady młodej Dorotce dane [from French], [in:] idem, Pisma, B. Erzepki (ed.), Poznań 1903, p. 319-327.

Identifiers

ISSN

2299-9922