MIĘDZY WIELOŚCIĄ RELIGII A JEDNOŚCIĄ PAŃSTWA. DIALOG RELIGIJNO-KULTUROWY W DZIEJACH I RZECZYPOSPOLITEJ

• Authors: Gigilewicz Edward

Title variants

EN

BETWEEN MULTITUDE OF RELIGIONS AND THE UNITY OF THE STATE. RELIGIOUS-CULTURAL DIALOGUE IN THE TIMES OF THE FIRST REPUBLIC OF POLAND

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Terytorium I Rzeczypospolitej stanowiło swoistą mozaikę kulturowo-religijną. Oprócz większości chrześcijańskiej, którą tworzyli katolicy, prawosławni i protestanci, funkcjonowały na jej obszarze także dość liczne społeczności niechrześcijańskie, skupiające wyznawców islamu oraz judaizmu. Ukazane w artykule egzemplifikacje postaw zajmowanych przez przedstawicieli tych mniejszości mieszczą się w granicach wyznaczonych z jednej strony przez pełną i szczerą afirmację Polskiego Państwa, a z drugiej zdają się wskazywać na jego całkowitą negację. Mimo okresów jawnej niechęci wobec mniejszości, w dziejach I Rzeczypospolitej postawy afirmacji okazywały się dominujące, a stąd można twierdzić, że idea tolerancji religijnej i kulturowej była istotnym składnikiem staropolskiej kultury. Uwzględnianie w procesie dydaktyki historii takiej właśnie wizji dziejów Polski może prowadzić do kształtowania postaw afirmacji wszelkiej odmienności istniejącej w innym człowieku, bez poczucia zagrożenia dla własnej tożsamości, co przyczyni się do kształtowania postaw pełnej i prawdziwej tolerancji. Słowa kluczowe: Tatarzy, Żydzi, tolerancja, dialog.

EN

The territory of the First Republic of Poland was a specific religious-cultural mosaic. Apart from the Christian majority, which was constituted by Catholics, members of the Orthodox Church and Protestants, there were also quite populous non-Christian communities, gathering followers of Islam and Judaism. The exemplifications of attitudes portrayed in the article and the ways of conduct of the representatives of these minorities are, on the one hand, within the limits of full and sincere affirmation of Poland, yet, on the other hand, seem to show its complete negation. Thus, it is possible to claim that the idea of religious and cultural tolerance was an essential element of the Old Polish culture. If the process of the didactics of history includes such a vision of the history of Poland, it can lead to forming attitudes of affirmation of all dissimilarity existing in other man, without any feeling of threat to one’s own identity, which will then contribute to forming attitudes full of genuine tolerance.

Keywords

PL

Tatarzy, Żydzi, tolerancja, dialog

EN

Tatars, Jews, tolerance, dialogue

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Forum Pedagogiczne
• Year: 2013
• Issue: 1
• Pages: 15-30

Dates

published

2013

Contributors

author

Gigilewicz Edward

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie

References

• Durdik J., Herbart, [w:]: Ottův naučný slovník. Illustrovaná encyklopædie obecných vědomostí, red. J. Otto, Praha 1897, tom XI, s. 143.
• Głombik Cz., Impulsy i zbliżenia. Siedem szkiców z dziejów czesko-polskich kontaktów filozoficznych, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1996, s. 89.
• Głombik Cz., Tomizm czasów nadziei. Słowiańskie kongresy tomistyczne Praga 1932-Poznań 1934. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1994, s. 115-122.
• Gustav Adolf Lindner, [bez autora], dostępny na: http://www.phil.muni.cz/fil/scf/komplet/lindnr.html (otwarty 21.02.2013).
• Hejnicka-Bezwińska T., Sprawozdanie z działalności Zespołu Pedagogiki Ogólnej KNP PAN, [w:] Ewolucja „ogólności” w dyskursach pedagogicznych, red. T. Hejnicka-Bezwińska, R. Leppert, Bydgoszcz 2005, s. 308.
• Jaworska-Witkowska M., Witkowski L., Pedagogika filozoficzna: relacje między pedagogiką, filozofią i humanistyka a edukacją, kulturą i życiem społecznym, [w:] Pedagogika, red. B. Śliwerski, t. 4: Subdyscypliny i dziedziny wiedzy o edukacji, GWP, Gdańsk 2010, s. 16.
• Jedynak S., Pozytywizm w Czechach, „Ruch Filozoficzny” 1(1987), s. 25-29.
• J.F. Herbart a jeho stoupenci na pražské univerzitě, Nakladatelstvi Univerzita Karlova, Praha 1989.
• J. H. Herbart a český herbartismus. Část 1: Herbart a německá filosofie klasického období, Nakladateství Univerzita Karlova, Praha 1964; Máme-li kulturu, je naší vlastí Evropa. Herbartismus a česká filosofie, Nakladatelství Filosofického ústavu AV ČR, Praha 1998.
• Kopczyński T., Hermeneutyka i recepcja filozofii wychowania Artura Schopenhauera, Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 14.04.2011.
• Kral J., Československa filosofie. Nástin vyvoje podle disciplin. Wydawnictwo Melantrich , Praha 1937.
• Král J., Československa filosofie. Nástin vyvoje podle disciplin, Wydawnictwo Melantrich, Praha 1937, s. 40 i n.
• Murzyn A., Filozofia nauczania wychowującego J. F. Herbarta, Wydawnictwo Impuls, Kraków 2010, s. 111.
• Popelová J., Studie o současné české filozofii, Wydawnictwo J.R. Vilimek, Praha 1946, s. 6-9.
• Popelová J., Studie o současné české filosofii, Wydawnictwo Vilimek, Praha 1946, s. 6-9.
• Ryka A., W poszukiwaniu pedagogicznego arche. Zarys systemów pedagogicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2012.