Analiza biblijnych odniesień w genezie ludu Ewe na podstawie przekazów ustnych o królu Agokoli

• Authors: Sito Edward

Title variants

EN

The Analysis of Biblical References in the Genesis of Ewe People Based on Oral History about the King Agokoli

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zamiarem autora jest analiza biblijnych odniesień w genezie ludu Ewe na podstawie przekazów ustnych o królu Agokoli. W latach 60. XX wieku, kiedy kraje Afryki Zachodniej uzyskiwały niepodległość, w Togo uaktywnił się ruch mono-etniczny pan-ewe, który wyznaczył sobie za cel zjednoczenie ludu Ewe i stworzenie jednolitego państwa, niezależnie od istniejącej granicy politycznej pomiędzy Ghaną i Togo. Na uzasadnienie swych roszczeń liderzy pan-ewe powoływali się na historyczność króla Agokoli – praojca ludu Ewe. W zależności od metod interpretowania źródeł historycznych i tradycji ustnej, naukowcy przedstawiają kilka hipotez genezy ludu Ewe. R. Pazzi, wskazując na podobieństwa terminologii w językach egipskim i ewe twierdzi, iż lud Adja-Ewe pochodzi z Etiopii. R. Cornevin, bazując się na badaniach archeologicznych sytuuje początek ludu Ewe w Nigerii wśród ludu Yoruba. J. Spieth i C. Reindorf, na podstawie analogii przesłania Dekalogu oraz tradycji ludów Nyiko-Ewe, wskazują na biblijne pochodzenie ludu Ewe (Izrael w niewoli egipskiej). Również A. Kobla Dotse twierdzi, że zwyczaje i obrzędowość Ewe pochodzą od Egipcjan i Hebrajczyków. H. Kwakume, analizując przekazy tradycji ustnej, sytuuje początki ludu Ewe w Nigerii (Ketu). Badacz wykazuje też, że lud ten nie gloryfikował króla Agokoli ze względu na jego tyranię. Dopiero ideologiczna reinterpretacja historii króla Agokoli w latach 60. XX wieku – w kontekście roszczeń niepodległościowych – wyniosła tę postać w poczet wielkich, mitycznych szefów Czarnej Afryki.

EN

The author’s intent is to analyse the Biblical references in the genesis of the Ewe people on the basis of oral traditions about the King Agokoli. In 1960s, when Western African countries gained independence, in Togo a pan-Ewe mono-ethnic movement became active that aimed at the uniting of the Ewe people and the creation of a single state, regardless of the existing political border between Ghana and Togo. In support of its claims, the leaders of the movement referred to the historicity of King Agokoli – the father of the Ewe people. Depending on the methods of interpreting the historical sources and oral tradition, the researchers set out several hypotheses concerning to Genesis of the Ewe people. R. Pazzi, pointing to the similarity of terminology in Egyptian and Ewe languages, claims that the Adja-Ewe people comes from Ethiopia. R. Cornevin, basing on archaeological research, situates the beginning of the Ewe people in Nigeria, among the Yoruba people. J. Spieth and C. Reindorf, basing on the analogy to message of the Decalogue and traditions of the Nyiko-Ewe peoples, indicate the Biblical origin of the Ewe people (Israel in Egyptian slavery). A. Kobla Dotse also argues that the Ewe’s customs and rituals come from the Egyptians and the Hebrews. H. Kwakume, analysing the remittances of the oral tradition, situates the origins of the Ewe people in Nigeria (Ketu). The researcher also shows that the people did not glorify King Agokoli due to his tyranny. Only the ideological reinterpretation of the history of King Agokoli in the 1960s – in the context of the claims for independence – exalted him to the galaxy of the great, mythical Black African chefs.

Keywords

PL

Czarna Afryka; mitologia afrykańska; tradycja ustna; lud Ewe; król Agokoli

EN

Black Africa; African mythology; oral tradition; the Ewe people; King Agokoli

• Publisher: Verbinum / Wydawnictwo Księży Werbistów
• Journal: Nurt SVD
• Year: 2014
• Issue: 2
• Pages: 46-63

Dates

published

2014-12-01

Contributors

author

Sito Edward

References

• K. Zielnica, Lud Ewe w Afryce Zachodniej, Wrocław 1976.
• Cornevin, Le Togo: des origines à nos jours, Paris 1988.
• J. Spieth, Les communautés Ewe (Die Ewe-Stämme), Lomé 2009.
• A. Kobla Dotse, The Origins and Brief History of the Ewe People, Accra 2011.
• N.L. Gayibor, Histoire des Togolais. Des origines aux années 1960, t. 1, Lomé 2011.
• J. Spieth, Les Communatés Ewe (Dies Exe-Stämme), Lomé 2009.
• A.K. Adabra, Aux sources de l’histoire et traditions Eve: l’exemple de l’Avé, Lomé 2012.
• .H. Kwakume, Précis d’histoire du Peuple Ewé, Lomé, 1948.
• M. Posnansky, P. de Barros, An Archeological Reconnaissance of Togo, UCLA 1980.
• A. Tronin, P. Walewski, Biblijne nazwy osobowe i topograficzne. Słownik etymologiczny, Łódź 2009.
• R. Pazzi, Les peuples d’Ajatado (Accra et Lagos). Des origines à la rencontre avec l’Occident et le Christianisme au XVe siècle (sources écrites), Paryż 2012.

Identifiers

ISSN

1233-9717