ZAPOMNIANY DOKUMENT: „KSIĘGA PAMIĄTKOWA” PIERWSZEJ OGÓLNOPOLSKIEJ KONFERENCJI PSYCHOTECHNICZNEJ WARSZAWA, STYCZEŃ 1930

• Authors: Włodzisław Zeidler , Helmute E. Lück
• Languages of publication: PL EN

Abstracts

WSTĘP Do historii psychologii należą zarówno biografie wybitnych psychologów, jak również treść ich teorii. Ale także rozmaite dokumenty, które biografie potwierdzają lub ilustrują, a same teorie opisują w lepszy lub gorszy sposób. Dokumenty pomagają rekonstruować interesujące nas wydarzenia. Poniżej przedstawimy dokument, który zawiera sprawozdanie z przebiegu Pierwszej Ogólnopolskiej Konferencji Psychotechnicznej w Warszawie w roku 1930. Korzystamy przy tym z egzemplarza „Księgi Pamiątkowej“, który udostępniło nam Archiwum Badań nad Historią Psychologii (PGFA) FernUniversität Hagen. Egzemplarz ten nabyto w roku 2014 od jednego z austriackich instytutów psychotechnicznych. Składa się on z czterech zeszytów, nie ma na nim żadnych podkreśleń ani innych śladów używania. Brak wiadomości na temat wysokości nakładu i dystrybucji. Wydrukowany został w Warszawie w Drukarni R. Olesiński, W. Merkel i S-ka. W Polsce psychotechnika została relegowana do historii. W kolejnym, smutnym, okresie polskiej historii, starano się ją wyprzeć ze świadomości i zapomnieć. Podobnie rzecz wyglądała z psychoanalizą. Obydwa zabiegi były równie szkodliwe dla harmonijnego i społecznie ważnego rozwoju polskiej psychologii. Bo przecież zarówno psychotechnika, jak i psychoanaliza były w swej istocie odpowiedzią na oczekiwania i wymagania społecznego rozwoju oraz społecznej praktyki, które już wcześniej – wszakże w odniesieniu do społeczeństwa amerykańskiego – zauważył A. A. Roback (1952). Rozpoczęte na przełomie wieków XIX i XX ogromne przemiany społeczne i polityczne (industrializacja, urbanizacja, wojny oraz migracje – por. Piskorski 2013) tworzyły zapotrzebowanie na nową wiedzę i nowe sposoby działania takie, jakich ówczesna psychologia – zarazem naukowa i akademicka – nie potrafiła jeszcze zaproponować. Jakby w imieniu psychologii, odpowiedzi na te różne pytania udzieliły psychoanaliza oraz psychotechnika. Każda z nich w odmiennym zakresie i w sobie właściwy sposób. Być może warto, chociaż na chwilę, wyobrazić sobie, że psychoanaliza i psychotechnika – w tym czasie – jakby zastępowały psychologię, ale także towarzyszyły jej w rozwoju. W tempie wymuszonym, blokującym możliwość głębszego namysłu oraz refleksji. Pojawienie się nowego ustroju (Rosja Sowiecka) i kolejna ludobójcza wojna, stały się zagrożeniem egzystencjalnym dla obydwu wymienionych. Po wielu trudnych latach i bolesnych stratach, psychoanaliza już rozpoczęła restytucję dawnych obszarów. Psychotechnika do tej pory nie odzyskała swojego dawnego oblicza. Być może nie jest ono już tak potrzebne, jak to było przed niemal stu laty. Z drugiej strony starania oraz działalność psychotechniki posiadały elementy wartościowe, które, być może, także dzisiaj mogłyby inspirować rozwój nowoczesnej psychologii. Już tylko z tej racji, wydaje się, że przypomnienie treści „Księgi Pamiątkowej“, jako dokumentu, jest rzeczą celową. Ponieważ sama psychotechnika została niemal zapomniana, przypominamy najpierw okoliczności jej powstania oraz rozwoju, głównie w Europie, ale nie tylko.

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Psychologica
• Year: 2014
• Issue: 14/2
• Pages: 77-94

Contributors

author

Włodzisław Zeidler

• Hohenwestedt

author

Helmute E. Lück

• FernUniversität in Hagen, Germany