Nie tylko „Teleranek”. (Nie)obecność filmów zagranicznych w Telewizji Polskiej w stanie wojennym

• Authors: Piepiórka Michał

Title variants

EN

Not Only “Teleranek”. The Presence and Absence of Foreign Films on Polish TV During the Martial Law Period

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje analizę programu Telewizji Polskiej czasu stanu wojennego ze szczególnym uwzględnieniem filmów i seriali zagranicznych. Punktem wyjścia jest konstatacja, że w okresie tym nastąpiło drastyczne odwrócenie proporcji między produkcjami importowanymi z krajów zachodnich i socjalistycznych. Przywołując wypowiedzi ówczesnych przedstawicieli władzy i publicystów, autor rekonstruuje narracje na temat sposobu tworzenia ramówki. Analiza ilościowa filmów i seriali w programie telewizyjnym pogłębia refleksję na temat praktyk decydentów telewizyjnych, którzy uwzględniając konieczność działania propagandowego, musieli jednocześnie dbać o atrakcyjność oferty. Nie było to łatwe zadanie w sytuacji ograniczonych środków finansowych i presji politycznej. Aby mu podołać, włodarze telewizji byli w stanie sięgnąć nawet po filmy kontrowersyjne, wcześniej niedopuszczone do emisji, np. Swobodnego jeźdźca (Easy Rider, 1969) Dennisa Hoppera, którego analiza wieńczy artykuł.

EN

The article presents an analysis of the Polish Television programme during the martial law period, with particular emphasis on foreign films and series. The starting point is the statement that in this period there was a drastic reversal of the proportion between productions imported from Western and socialist countries. Recalling the statements of the then representatives of the authorities and journalists, the author reconstructs narratives on how to create a TV schedule. The quantitative analysis of films and series in the television programme deepens the reflection on the practices of television decision-makers, who, taking into account the need for propaganda, at the same time had to ensure the attractiveness of the offer. It was not an easy task in a situation of limited financial resources and political pressure. To cope with it, television authorities were able to reach even for controversial films, previously not allowed to broadcast, e.g. Easy Rider (1969) by Dennis Hopper, which analysis is to be found in the last paragraph of the article.

Keywords

PL

stan wojenny; Telewizja Polska; wyświetlanie filmów

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2019
• Issue: 108 Produkcja i dystrybucja filmowa
• Pages: 71-90

Contributors

author

Piepiórka Michał

References

• Armatys, L., „Krytycy o filmach, twórcach, kierunkach 1971”, Kino, nr 1, 1972.
• Bajdor, J., „Gra o wartości’, Antena, nr 21, 1982.
• Budzyński, A., „2 x Easy Rider”, Antena, nr 2, 1982.
• Donefner, P. „Na froncie „walki i porozumienia”. Działalność cenzury w okresie stanu wojennego”, In Cenzura w PRL. Analiza zjawiska, edited by Z. Romek, K. Kamińska-Chełminiak, Warszawa: Aspra-Jr, 2017.
• Fąfrowicz, E., „…na różowo”, Antena, nr 1, 1982.
• Grzelewski, S., „Beztroski wędrowiec”, Kino, nr 46, 1969.
• Gwóźdź, A., „DVD jako para medium kina, czyli historia filmu po nowemu (na przykładzie filmów Kazimierza Kutza)”, In Kino polskie: reinterpretacje. Historia-ideologia-polityka, edited by K. Klejsa i E. Nurczyńska-Fidelska, Kraków: Wydawnictwo Rabid, 2008.
• Kaźmierczak, B., „Siły na zamiary?”, Ekran, nr 1, 1982.
• Klejsa, K., Filmowe oblicza kontestacji. Kino Stanów Zjednoczonych i Europy Zachodniej wobec kultury protestu przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2008.
• Kończak, J., Od Tele-Echa do Polskiego Zoo. Ewolucja programu TVP, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, 2008.
• Kozieł, A., Za chwilę dalszy ciąg programu… Telewizja Polska czterech dekad 1952-1989, Warszawa: Aspra-Jr, 2003.
• Kuśniewicz, A., „Krytycy o filmach, twórcach, kierunkach 1971”, Kino, nr 1, 1972.
• Ligarski, S., Majchrzak, G., Polskie Radio i Telewizja w stanie wojennym, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2011.
• Loranc, W., „*”, Antena, nr 1, 1982.
• Michalska, B., „Teczka kartonowa z klapkami albo Skurczybyk i inni”, Kwartalnik Filmowy, nr 49-50, 2005.
• Pikulski, T., Prywatna historia telewizji publicznej, Warszawa: Muza S.A., 2002.
• Pokorna-Ignatowicz, K., Telewizja w systemie politycznym i medialnym PRL. Między polityka a widzem, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2003.
• Przastek, D., Środowisko teatru w okresie stanu wojennego, Warszawa: Aspra-Jr, 2005.
• Rajczuk, M., „Co z filmami w telewizji?”, Ekran, nr 2, 1983.
• Toeplitz, K.T., „Krytycy o filmach, twórcach, kierunkach 1969”, Kino, nr 2, 1970.
• Wierzewski, W., „Krytycy o filmach, twórcach, kierunkach 1971”, Kino, nr 1, 1972.
• Z A. Kurzem rozmawiał J. Peltz, „Dla telewizji – czyli dla widza”, Antena, nr 1, 1982.
• Zajiček, E., Poza ekranem: kinematografia polska 1986-2005, Warszawa: Stowarzyszenie Filmowców Polskich, Studio Filmowe Montevideo, 2009.
• Zwierzchowski, P. Kino nowej pamięci. Obraz II wojny światowej w kinie polskim lat 60., Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, 2013.
• Źródła archiwalne:
• Informacje codzienne o dokonanych ingerencjach, AAN, zesp. Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, sygn. 3584.
• Notatka, AAN, zesp. Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, sygn. 3742.
• Notka informacyjna 2/71, AAN, zesp. Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, sygn. 3346.
• Przegląd nr 1/71 ważniejszych ingerencji w zakresie publicznej działalności artystycznej za okres od 1 stycznia do 31 marca 1971 r., AAN, zesp. Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, sygn. 3294.