Zagospodarowanie zabytku nieruchomego na cele użytkowe w świetle art. 25 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

• Authors: Brudnicki Jacek

Title variants

EN

Development of an Immovable Monument for Utility Purposes in the Light of Article 25 of the Act of 23 July 2003 on the Protection and Guardianship of Monuments

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza prawna problematyki zagospodarowania na cele użytkowe zabytku nieruchomego, która uregulowana jest w art. 25 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Przepis ten, choć dotyczy ważnego doktrynalnie zagadnienia adaptacji zabytku do nowych funkcji, paradoksalnie jest rzadko stosowany przez organy ochrony zabytków, nie jest też należycie dostrzegany w piśmiennictwie prawniczym i konserwatorskim. W artykule prześledzono rozwój prawnej regulacji kwestii zagospodarowania zabytku nieruchomego na cele użytkowe. W ramach analizy przepisu art. 25 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami dokonano wykładni pojęcia „zagospodarowania zabytku nieruchomego na cele użytkowe”, scharakteryzowano ciążące na właścicielu lub posiadaczu zabytku obowiązki związane z planowanym zagospodarowaniem zabytku na cele użytkowe, a także określono formę, w jakiej wojewódzki konserwator zabytków dokonuje uzgodnienia programu prac konserwatorskich i programu zagospodarowania zabytku nieruchomego wraz z otoczeniem. Efektem prowadzonej analizy jest próba ustalenia ratio legis art. 25 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, ocena skuteczności tej regulacji, a także sformułowanie określonych postulatów de lege ferenda służących zapewnieniu wszechstronnej oceny możliwości adaptacji zabytku do nowej funkcji i pełniejszego niż w standardowym przypadku rozpoznania zabytku pod względem historycznym i technicznym.

EN

The subject of the article is the legal analysis of issues of the development of an immovable monument for utility purposes which is regulated in Article 25 of the Act of 23 July 2003 on the Protection and Guardianship of Monuments. This provision, although it concerns the important doctrine of adapting a monument to new functions, is paradoxically rarely used by monument protection authorities, nor is it properly recognised in legal and conservation literature. The article looks at the legal development of regulations on the development of an immovable monument for utility purposes. As part of the analysis of Article 25 of the Act of 23 July 2003 on the Protection and Guardianship of Monuments, the term “development of an immovable monument for utility purposes” was interpreted, the obligations incumbent on the owner or holder of the monument related to the planned development of the monument for utility purposes were described, and the form in which the voivodship monument protection officer agrees the conservation works programme and the programme for the development of the immovable monument along with its surroundings was specified. The result of the analysis is an attempt to determine the ratio legis of Article 25 of the Act of 23 July 2003 on the Protection and Guardianship of Monuments, to assess the effectiveness of this regulation, as well as to formulate specific postulates de lege ferenda aimed at ensuring a comprehensive assessment of the possibility of adapting the monument to a new function and a more complete recognition, than in the standard case, of a monument in historical and technical terms.

Keywords

PL

zabytek nieruchomy,; zagospodarowanie zabytku na cele użytkowe,; adaptacja zabytku,; funkcja zabytku,; dokumentacja konserwatorska,; dostosowanie zabytku nieruchomego dla osób ze szczególnymi potrzebami,; program prac konserwatorskich,; program zagospodarowania zabytku,; opieka nad zabytkami

EN

immovable monument,; development of a monument for utility purposes,; adaptation of a monument,; function of a monument,; conservation documentation,; adaptation of an immovable monument for persons with special needs,; conservation works programme,; monument development programme,; guardianship of monuments

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 2021
• Issue: 1
• Pages: 167-216

Dates

published

2021

Contributors

author

Brudnicki Jacek

• prawnik, historyk sztuki, Narodowy Instytut Dziedzictwa
• lawyer, art historian, The National Institute of Cultural Heritage

References

• Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, red. B. Szmygin, Warszawa–Lublin 2009.
• Antoniak P., Cherka M. (red.), Elżanowski F., Wąsowski A.K., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, Warszawa 2010.
• Barełkowski R., Funkcja jako nośnik continuum w zabytku architektury, [w:] Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, red. B. Szmygin, Warszawa 2014, s. 57-66.
• Białkiewicz A., O zmianach użytkowania obiektów sakralnych, Kraków 2016.
• Brudnicki J., Prawna opieka nad zabytkami – wybrane aspekty, „Ochrona Zabytków” 2014, nr 2, s. 49-72.
• Brudnicki J., Skreślenie z rejestru zabytków – teoria i praktyka w Polsce ostatnich lat, „Kurier Konserwatorski” 2016, nr 13.
• Gawlicki M., Funkcja zabytku – wyznacznik wartości czy pole konfliktów, [w:] Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, red. B. Szmygin, Warszawa 2014 s. 129-136.
• Golat R., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, Zakamycze 2004.
• Jaworski T., Uchwała Rady Ministrów w sprawie wykorzystania zabytków nieruchomych na cele użytkowe, „Ochrona Zabytków” 1976, nr 2, s. 91-99.
• Korpała M., Urząd konserwatorski a zabytek, czyli o wpływie urzędu na przygotowanie i realizację prac konserwatorskich, „Ochrona dziedzictwa kulturowego” 2016, nr 1, s. 77-84.
• Molski P., Funkcja – atrybutem wartości i ochrony zabytku, [w:] Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, red. B. Szmygin, Warszawa 2014, s. 189-194.
• Pruszyński J.P., Blaski i cienie odbudowy i zagospodarowania zabytków: perspektywa prawnicza, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1993, t. 38, z. 3-4, s. 327-334.
• Pruszyński J.P., Nieznany protokół, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1993, t. 38, z. 3-4, s. 335-340.
• Pruszyński J.P., Ochrona zabytków w Polsce. Geneza. Organizacja. Prawo, Warszawa 1989.
• Rouba B., Projektowanie konserwatorskie, „Ochrona Zabytków” 2008, nr 1, s. 57-78.
• Rymsza B., Kaperczak K., Killian-Walerzak J., O konieczności i możliwościach zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu do zabytkowych obiektów użyteczności publicznej, „Ochrona dziedzictwa kulturowego” 2020, nr 9, s. 118-125.
• Soldani A., Jankowski D., Zabytki. Ochrona i opieka. Praktyczny komentarz do nowej ustawy, Zielona Góra 2004.
• Stępień P., Zestawienie elementów zabytkowych jako narzędzie waloryzacji zabytku w procesie klasyfikacji i kategoryzacji, „Ochrona dziedzictwa kulturowego” 2016, nr 2, s. 118.
• Strukowa H., Problemy użytkowania zabytków architektury, „Ochrona Zabytków” 1976, nr 2, s. 116-121.
• Szmygin B., Analiza obiektu zabytkowego jako element adaptacji do współczesnych funkcji użytkowych – metodologia światowego dziedzictwa, [w:] Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, red. B. Szmygin, Warszawa–Lublin 2009.
• Tajchman J., Standardy w zakresie projektowania, realizacji i nadzorów prac konserwatorskich dotyczących zabytków architektury i budownictwa, Toruń–Warszawa 2014.
• Tajchman J., W sprawie konieczności ustanowienia standardów wykonywania projektów dotyczących prac planowanych w zabytkach architektury, „Ochrona Zabytków” 2008, nr 1, s. 79-106.
• Wartościowanie zabytków architektury, red. B. Szmygin, Warszawa 2013.
• Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, red. B. Szmygin, Warszawa 2014.
• Zalasińska K., Charakter prawny zaleceń konserwatorskich, „Kurier Konserwatorski” 2010, nr 6, s. 11-15.
• Zalasińska K. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, Warszawa 2020.

Identifiers

ISSN

0029-8247