Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2018 | 16 | 2 | 381-445

Article title

Stosunki społeczno-polityczne w Kodniu w latach 1918-1944

Content

Title variants

EN
Socio-political relations in Kodeń in the years 1918-1944

Languages of publication

PL EN

Abstracts

PL
Artykuł przybliża najbardziej istotne aspekty życia codziennego mieszkańców Kodnia (pow. bialski, woj. lubelskie) i jego najbliższych okolic. Wykorzystane archiwalia i wybrana literatura przybliża wiele, nierzadko wyjątkowo ciekawych zdarzeń z życia ludności tej nadbużańskiej miejscowości; zarówno z perspektywy administracyjnej (Kodeń, jako siedziba gminy), jak i w kwestiach narodowościowo – wyznaniowych. W Kodniu w latach 1918-1944 mieszkali Polacy, Rusini/Ukraińcy oraz Żydzi.
EN
The article describes the fate of the inhabitants of Kodeń (county: Bialski, province: Lubelskie) in the period from regaining independence in the first decade of January 1919, through a fiveyear period of German persecution, to the annexation of these lands by soldiers of the Red Army in July 1944. Discussed issues concern administrative and political-national topics. At that time, Poles, Ruthenians/Ukrainians and Jews lived in Kodeń. In the municipality of Kodeń (area 2320 ha) 1639 people lived in 09/30/1921 and 2544 in 07/01/1938. Despite the relatively small number of inhabitants, the political life in the commune was extremely turbulent. Kodeń in the 1920s was a poor settlement typical of south-eastern Podlasie. The basic source of income for the population were small, fragmented farms and about 50 craft and small shops. Even a dozen of wealthier farmers could not change their poverty. The lack of tradition of rational management, low agricultural culture and poor soils, in the majority of the Vth and VIth grade, were the cause of hunger especially in the pre-season. A relatively small, and at the same time the most significant social group in Kodeń, was intelligentsia and artisans. The core of the local social elite was created by teachers, clergy, doctors, commune officials, postmen and policemen. A part of craft workshops, a farm, a bakery, brickyards, mills and windmills belonged to the Polish population, unlike retail outlets, which in the vast majority were in Jewish hands. In the interwar period, Jews constituted the largest national minority in Kodeń. Their number was constant and did not exceed over 600 people. Only in the middle of 1939, it de-creased to 300. At the same time, 300 Russians and about 400 Ukrainians lived in the com-mune. They only dealt with agriculture and mostly did not engage into the social and political life of the village. Local authorities suspected Ukrainians of left-wing sympathies. In fact, from the middle of the 1930s, a significant part of them identified with the ideology pro-claimed by the leaders of the Nationalist Organization of Ukrainian Nationalists, aimed at the establishment of the Great Ukraine. Since the defeat in September 1939, there were some significant socio-political chang-es in Kodeń’s commune. Germans brought Poles to the second-category inhabitants, favoring the Ukrainian community. In September 1942, over 400 years of Jewish history of had Kodeń ended, when Germans transported all of them into the ghetto in Międzyrzec Podlaski, from where they were moved to the concentration camp in Treblinka. The Germans’ extermination from the Lublin region by Soviet soldiers in the second half of July 1944, did not mean the liberation for its inhabitants. The inhabitants of Kodeń, with the tragic baggage of personal experiences from the period of German occupation, entered a new period of life, marked by great uncertainty and fear related to the rule of the next, the Soviet occupant this time.

Year

Volume

16

Issue

2

Pages

381-445

Physical description

References

  • Aksamitowski A., Obrona Mazowsza i obszarów północno-wschodnich Polski w 1939 roku, [w:] Działania militarne na Mazowszu i w Polsce północno-wschodniej, Warszawa 2000.
  • Armia Krajowa w dokumentach 1939-1945, t. 3, Kwiecień 1943 – Lipiec 1944, Londyn 1976.
  • Bitwa Warszawska. Materiały do historii wojny 1918-1920 r., t. I, cz. 1, Bitwa nad Bugiem 27 VII-7 VIII 1920, Warszawa 1935.
  • Borek P., Zajęcie Brześcia w lutym 1919 r. przez Dywizję Podlaską, „Podlaski Kwartalnik Kulturalny”, 2007, nr 2.
  • Burchard P., Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce, Warszawa 1990.
  • Caban I., Mańkowski Z., Realizacja wojskowych zadań planu „Burza” na Lubelszczyźnie, „Najnowsze dzieje Polski 1939-1945”, 1967, t. 11.
  • Caban I., Z. Mańkowski Z., Związek Walki Zbrojnej i Armia Krajowa w Okręgu Lubelskim 1939-1944, cz. 1, Zarys monograficzny, [w:] Źródła i materiały do dziejów ruchu oporu na Lubelszczyźnie 1939-1944, Lublin, 1968, t. 7.
  • Chlebowski C., Reportaż z tamtych dni, Warszawa 1986.
  • Dolata B., Indeks dat wyzwolenia niektórych miejscowości polskich w l. 1944-1945 przez Armię Radziecką, Ludowe Wojsko Polskie, „Wojskowy Przegląd Historyczny”, 1961, nr 2.
  • Doroszuk T., Zagłada obywateli polskich pochodzenia żydowskiego, [w:] Zbrodnie hitlerowskie w regionie bialskopodlaskim 1939-1944, Biała Podlaska 1977.
  • Dzieje Lubelszczyzny, red. T. Mencel, Warszawa 1974.
  • Fijałka M., 27. Wołyńska Dywizja Piechoty AK, Warszawa 1986.
  • Fijałkowski D., Drzewa i krzewy w parkach wiejskich Lubelszczyzny, Warszawa 1986.
  • Garas J.B., Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942-1945, Warszawa 1963.
  • Głowacki L., Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, Lublin 1976.
  • Górny B., Monografia powiatu bialskiego województwa lubelskiego, Biała Podlaska 1939.
  • Grobicki J., Zajęcie Brześcia Litewskiego w lutym 1919 r. i poprzedzające je wypadki na Podlasiu, „Bellona”, 1932, t. XXXIX.
  • Lewandowska S., Nadbużańskiego Podlasia okupacyjny dzień powszedni 1939-1944, Warszawa 2003.
  • Libert F.B., Upadek Brześcia, Warszawa, 1936
  • Łossowski P., Jak Feniks z popiołów. Oswobodzenie ziem polskich spod okupacji w listopadzie 1918, Łowicz 1998.
  • Łossowski P., Zerwane pęta. Usunięcie okupantów z ziem polskich w listopadzie 1918 roku, Warszawa 1986.
  • Mańkowski Z., Dokument w kwestii ukraińskiej, „Akcent”, 1990, nr 1/2.
  • Mańkowski Z., Między Wisłą a Bugiem. Studium o polityce okupanta i postawach społeczeństwa, Lublin 1978.
  • Mańkowski Z., Przypomnijmy to jeszcze raz, „Kamena”, 28.04.1968, nr 9, s. 4.
  • Młynarski Z., Poświęcenie tablicy upamiętniającej pobyt cudownego Obrazu Matki Bożej Kodeńskiej na Jasnej Górze, dnia 24.11.1980 r., „Wiadomości Diecezjalne Podlaskie”, 1981, nr 9, s. 278-279.
  • Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945. Informator encyklopedyczny, Warszawa 1979.
  • Onyszczuk J., Kodeń od siedziby magnackiej do osady gminnej (dzieje ośrodka od drugiej połowy XVIII wieku do odzyskania niepodległości), Warszawa-Kodeń 2016.
  • Porwit M., Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku, cz. 1, Warszawa 1983.
  • Przeździecki H., Listy pasterskie i przemówienia 1918-1928, Siedlce 1928.
  • Retko W., Droga przez las, Warszawa 1964.
  • Sadzewicz M., Ostatnia bitwa kampanii 1939, Warszawa 1971.
  • Sielski R., Antyhitlerowski ruch oporu mieszkańców powiatu Biała Podlaska w latach 1939-1944, [w:] Zbrodnie hitlerowskie w powiecie Biała Podlaska w latach 1939-1944. Materiały z Sesji popularnonaukowej poświęconej zbrodniom hitlerowskim w powiecie Biała Podlaska w latach 1939-1944, red. M. Kowalski i J. Sroka, Międzyrzec Podlaski 1971.
  • Sikorski A., Kampania wrześniowa na Lubelszczyźnie w 1939 roku, cz. 1, Zarys ogólny, Lublin 1966.
  • Ślaski J., Polska walcząca. 1939-1945, t. 1, Warszawa 1985.
  • Sroka J., Listopadowa egzekucja 1943, „Słowo Podlasia”, 18.11.1982.
  • Tłomacki A., Powiat bialski podczas wojny polsko-rosyjskiej 1920 roku, PKK, 1994, nr 4/26, s. 24-35.
  • Tłomacki A., Społeczność żydowska Kodnia w latach 1918-1942, „Kwartalnik Historii Żydów”, III 2013, nr 1, s. 127-137.
  • Turowski J., Pożoga. Walki 27 Wołyńskiej Dywizji AK, Warszawa 1990.
  • Turowski J., Zarys działań bojowych 27 Wołyńskiej Dywizji AK, Warszawa 1983.
  • Wojcieszuk T., Most do stacji za Bugiem, „Tygodnik Podlaski”, 30.01-5.02.2015, nr 5/174.
  • Wróblewski J., Samodzielna Grupa „Polesie” 1939, Warszawa 1989.
  • Zbrodnie hitlerowskie w regionie bialskopodlaskim 1939-1944, red. M. Kowalski, J. Doroszuk, Lublin 1977.
  • Ziętek R., Konflikt polsko-ukraiński na Chełmszczyźnie i Południowym Podlasiu w okresie okupacji niemieckiej, „Rocznik Chełmski”, 2001, t. 7.
  • Zubkowicz R., Przejawy ukraińskiej aktywności społeczno-politycznej na Podlasiu południowym (1918-1939), „Radzyński Rocznik Humanistyczny”, 2006, t. 4.
  • Zugaj L., Zarys historii Kodnia od średniowiecza do współczesności, Kodeń 2011.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-cc9e8b85-d436-40e4-9290-e80747620081
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.