Rola Matki Boskiej w świetle nauk o rzeczach ostatecznych Jacka Liberiusza

• Authors: Błoński Jan

Title variants

EN

The role of Virgin Mary in the light of Science of last things by Jacek Liberiusz

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

In this paper I present Jacek Liberiusz’s sermons and his preaching about the last things (death, last judgment, heaven, hell and purgatory) and the cult of St. Mary. I juxtapose them with the Jean Delumeau’s thesis about the common fear caused by wars, plagues and church’s teaching. Tremendal elements can hardly be found in Liberiusz sermon’s. On the contrary – worldly atrocities or God’s wrath are being mitigated by the infinite mercy and goodness of Virgin Mary. She seems to be the central figure of the cult, even more important than Jesus himself which is characteristic for 17th century polish piety. Sermons by Liberiusz may be an example of more complex and diversed reactions to surrounding cruelty. These atrocities were not necessary replicated in religion, but also in the contact with God people looked for a consolation.

Keywords

PL

kaznodziejstwo barokowe; Jacek Liberiusz; kult maryjny; staropolska kultura religijna; potrydencka pobożność ludowa; rzeczy ostateczne

EN

baroque preaching; Jacek Liberiusz; Marian cult; old Polish religious culture; post-Trento folk piety; final things

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura
• Year: 2018
• Volume: 1 (8)
• Pages: 31-41

Dates

published

30-09-2018

Contributors

author

Błoński Jan

• Uniwersytet Warszawski

References

• Liberiusz, J. (1665). Gospodarz nieba i ziemie Jezus Chrystu […]. W Kazimierzu przy Krakowie: w drukarni Balcera Smieszkowicza. Pobrane z: http://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/doccontent?id=27599 (1.02.2017).
• Liberiusz, J. (1657). Gospodyni nieba i ziemie Najświętsza Panna Maryja […]. Kraków: Drukarnia Wdowy Łukasza Kupisza K.J.M.Typ. Pobrane z: http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=5673 (1.12.2017).
• Bieniarzówna, J. (1972). [hasło] Jacek Liberiusz (1599–1674). W: B. Leśnodorski (red.), Polski słownik biograficzny. T. 17 (s. 282–283). Wrocław–Kraków–Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Borkowska, U. (1974). Badania pojęć i postaw religijno-moralnych w oparciu o źródła historyczne. Rocznik Historyczny, 22 (2), 5–11.
• Burke, P. (2009). Kultura ludowa we wczesnonowożytnej Europie. Tłum. R. Pucek, K. Szczubiałka. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Brzozowski, M. (1975). Teoria kaznodziejstwa (wiek XVI–XVIII). W: M. Rechowicz (red.), Dzieje teologii katolickiej w Polsce. T. 2. Cz. 1 (s. 361–429). Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Datko, A. (1982). Kult maryjny, jego tradycja i znaczenie. Przegląd Powszechny, 99 (1-2), 49–60.
• Delumeau, J. (1986). Strach w kulturze Zachodu. Tłum. A. Szymanowski. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Delumeau, J. (1994). Grzech i strach. Poczucie winy w kulturze Zachodu XIII–XVIII wieku. Tłum. A. Szymanowski. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Gliwa, A. (2009). Powstawanie lokalnych kultów maryjnych i świętych patronów na Rusi Czerwonej po najazdach tatarskich jako dyskurs religijny w Rzeczypospolitej epoki nowożytnej. Teksty i Konteksty, 4 (9), 380–400.
• Knapiński, R. (2002). Od pokrowy do płaszcza opieki przeobrażenia motywu ikonograficznego Mater Misericordiae. Studia Warmińskie, 39, 131–160.
• Kopeć, J.J. (1997). Bogarodzica w kulturze polskiej XVI wieku. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Kopeć, J.J. (1983). Uwarunkowania historyczno-kulturowe czci Bogarodzicy w polskiej religijności. W: W. Piwowarski (red.), Religijność ludowa. Ciągłość i zmiana (s. 21–63). Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej.
• Kowzan, J. (2003). Quattuor hominum novissima: dzieje serii tematycznej czterech rzeczy ostatecznych w literaturze staropolskiej. Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej.
• Kracik, J. (1974). Katolicka indoktrynacja doby saskiej w parafiach zachodniej Małopolski. Roczniki Teologiczno-Kanoniczne, 20 (6), 13–26.
• Kuchowicz, Z. (1992). Człowiek polskiego baroku. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
• Mazurkiewicz, R. (2014). Wstęp. W: R. Mazurkiewicz, K. Panuś (red.), Kazania maryjne (s. 7–22). Kraków: Wydawnictwo UNUM.
• Smoleński, W. (1883). Wiara w życiu społeczeństwa polskiego w epoce jezuickiej: studyum historyczne. Warszawa: Druk K. Kowalewskiego.
• Stramek, J. (2006). „Kaznodzieja znacznej wziętości” – ks. Jacek Liberiusz CRL. W: K. Panuś (red.), Wielcy kaznodzieje Krakowa. Studia In honorem prof. Eduardi Staniek (s. 119–139). Kraków: Wydawnictwo UNUM.
• Tazbir, J. (1993). Okrucieństwo w nowożytnej Europie. Warszawa: BGW.
• Tazbir, J. (1969). Problemy wyznaniowe. Polonizacja katolicyzmu. W: J. Tazbir (red.), Polska w XVII wieku. Państwo–społeczeństwo–kultura (s. 214–223). Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Wiślicz, T. (2012). Pedagogika strachu w kościele potrydenckim w Polsce. W: E. Kościk, R. Żerelik, P. Badyna, F. Wolański (red.), Sic erat in fatis. Studia i szkice historyczne dedykowane Profesorowi Bogdanowi Rokowi. T. 1 (s. 283–298). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.