Praca i ziemia jako wartości szczególnie cenione w społeczności wiejskiej (na przykładzie Drogi przez wieś Wincentego Burka)

• Authors: Miśkiewicz Marzena

Title variants

EN

The work and the arable land as values highly prized in the rural community (on the example of Droga przez wieś by Wincenty Burek)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Badania nad językowym obrazem świata, postulowane m.in. przez Jerzego Bartmińskiego, pozwalają postrzegać język jako źródło wiedzy o rzeczywistości, w której funkcjonuje człowiek. Zdaniem Anny Pajdzińskiej i Ryszarda Tokarskiego mogą być one prowadzone zarówno w oparciu o system języka, jak i jego konkretne użycia, w tym teksty literackie. W artykule analizie poddany został obraz pracy na roli oraz samej ziemi, jako dającej plony, ukazany przez Wincentego Burka w zbiorze opowiadań wydanych w roku 1935. Autorka omawia agrarne leksemy podkreślające istotność i wysoką rangę aspektów rzeczywistości związanych z pracą i miejscem gospodarowania rolnika, apelatywy motywowane uprawianym przez człowieka zawodem i wykonywanym zajęciem, metafory oraz porównania agrarne, a także najważniejsze motywy Drogi przez wieś, mieszczące się w polu semantycznym pracy, a przy tym szczególnie ważne z punktu widzenia prostego człowieka, nosiciela kultury ludowej, współtworzonej przez agrarność. Efektem przeprowadzonej analizy jest ukazanie fragmentu obrazu wsi wykreowanego w dziele nieco już zapomnianym, które jednak – ze względu na zawartą w nim stylizację na gwarę sandomierską oraz ludowość – stanowi cenny dla językoznawcy, szczególnie etnolingwisty, materiał do badań nad językiem i kulturą społeczności wiejskiej z pierwszej połowy XX wieku.

EN

Jerzy Bartmiński pustulates research on the linguistic image allows to perceive the language as a source of knowledge about reality within which human functions. According to Anna Pajdzińska and Ryszard Tokarski, it may be conducted based on both language system and its concrete use, including literary texts. The work and the arable land presented by Wincenty Burek in the storybook published in 1935 is submitted for analysis in this article. The author discusses agrarian lexemes which emphasize importance and high rank of aspects related to reality of work and place of administration on the farm, appellatives motivated by profession and occupation of the human being and metaphors as well as the most important motives of Droga przez wieś included in the semantic field of work, particularly important from the point of view of a simple man, carrier of folk culture co-created by agrarianism. The effect of the conducted analysis is presentation of a fragment of the countryside view created in a slightly forgotten the work and the arable land which is a precious material for linguist and especially for ethnolinguist in order to conduct research on language and culture of the rural society from the first half of the 20th century due to included stylization for a local dialect spoken in Sandomierz and folksiness.

Keywords

PL

językowy obraz świata; ludowość; Wincenty Burek

EN

linguistic image of the world; folksiness; Wincenty Burek

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2016
• Volume: LXIII
• Pages: 87-99

Dates

published

2016

Contributors

author

Miśkiewicz Marzena

• Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki, Katedra Lingwistyki Kulturowej i Socjolingwistyki

References

• Bartmiński Jerzy, 1999a, Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata, w: idem, red., Językowy obraz świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 103–120.
• Bartmiński Jerzy, red., 1999b, Słownik stereotypów i symboli ludowych, t. 1, Kosmos, cz. 2, Ziemia, woda, podziemie, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Burek Wincenty, 1976, Droga przez wieś, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
• Filin Fedot Petrovič, 1960, Wyraz gwarowy i jego granice, „Poradnik Językowy”, z. 6, s. 247–264.
• Grzegorczykowa Renata, 1999, Pojęcie językowego obrazu świata, w: J. Bartmiński, red., Językowy obraz świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 39–46.
• Kamińska Maria, 1957, Stylizacja gwarowa w „Drodze przez wieś” W. Burka, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, V, s. 171–195.
• Kobylińska Józefa, 2004, Sposoby wyrażania relacji czasowych w gwarze, w: H. Kurek, J. Labocha, red., Studia linguistica Danutae Wesołowska oblata, Universitas, Kraków, s. 93–114.
• Kurek Halina, 2003, Przemiany leksyki gwarowej na Podkarpaciu, Universitas, Kraków 2003.
• Mazurkiewicz Małgorzata, 1989, Praca i sacrum w polszczyźnie ludowej, „Etnolingwistyka”, 2, s. 7–28.
• Moszyński Kazimierz, 1967, Kultura ludowa Słowian, t. II, cz. 1, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Miśkiewicz Marzena, 2016, Obraz pracy w gospodarstwie chłopskim utrwalony w prozie stylizowanej na ludowość (na przykładzie „Drogi przez wieś” Wincentego Burka), „Literatura Ludowa”, nr 2, s. 57–66.
• Pajdzińska Anna, Tokarski Ryszard, 1996, Językowy obraz świata – konwencja i kreacja, „Pamiętnik Literacki”, LXXXVII, z. 4, s. 143–158.
• Piechnik Anna, 2009, Wizerunek kobiety i mężczyzny w językowym obrazie świata ludności wiejskiej (na przykładzie gminy Zakliczyn nad Dunajcem), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Doroszewski Witold, red., 1964, Słownik języka polskiego, t. I–XI, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, http://www.sjpd.pwn.pl/ (dostęp: 15.03.2016).
• Tokarski Ryszard, 2001, Słownictwo jako interpretacja świata, w: J. Bartmiński, red., Współczesny język polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej Lublin, s. 343–370.
• Urbańczyk Stanisław, 1936, W. Burka „Droga przez wieś”, „Język Polski”, 21, s. 29–31.
• Wronicz Jadwiga, 2011, Pozycja kobiety w kulturze ludowej na podstawie słownictwa gwarowego, w: E. Teodorowicz-Hellman, red., Kvinnan i polska spraket. Kobieta w języku polskim, Stockholms Universitet. Slaviska Institutionen, Stockholm, s. 75–88.

Identifiers

ISSN

0076-0390