Étude comparée de la terminologie linguistique : Le cas de la phraséologie française et polonaise

• Authors: Anna Krzyżanowska

Title variants

PL

Analiza porównawcza terminologii językoznawczej – przykład frazeologii francuskiej i polskiej

EN

Comparative Analysis of Linguistic Terminology: Case of French and Polish Phraseology

• Languages of publication: FR

Abstracts

FR

L’objectif de notre communication est d’aborder le problème de l’équivalence de la métalangue utilisée par les chercheurs français et polonais dans le domaine phraséologique. Dans une perspective plus large, il s’agit de comparer deux discours scientifiques, produits de milieux spécialisés faisant appel aux traditions méthodologiques propres (différentes approches, conceptions et outils d’analyse adoptés). La recherche de la correspondance terminologique adéquate en L1 et L2 se trouve alors perturbée par plusieurs facteurs. Premièrement, les stocks terminologiques disponibles dans les deux langues ne sont pas les mêmes ; deuxièmement, à l’intérieur de chaque domaine concerné, les ensembles dont il est question contiennent des éléments héterogènes (fr. expression ou séquence figée, locution, unité polylexicale, tour, tournure, formule, expression idiomatique, collocation, mot composé, lexie, phrase figée, blocs lexicaux ; pl. związek frazeologiczny, jednostka frazeologiczna, stałe połączenie wyrazowe, idiome, frazem, zwrot, kolokacja, zwiazek łączliwy, fraza). À la richesse et l’hétérogénéité des dénominations utilisées s’ajoutent les divergences au niveau conceptuel, déterminées par les catégorisations menées dans chaque langue. Il est important aussi de prendre en considération les relations que les termes entretiennent entre eux à l’intérieur d’une théorie linguistique, ainsi que le fonctionnement de ces termes dans le texte.

PL

Artykuł dotyczy ekwiwalencji metajęzyka używanego przez badaczy francuskich i polskich w opisach frazeologii. W szerszej perspektywie chodzi o porównanie dwóch dyskursów (stylów) naukowych, ukształtowanych w środowiskach specjalistycznych, które odwołują się do różnych tradycji metodologicznych (różnych opracowań i koncepcji oraz stosowanych narzędzi analizy). Jest kilka czynników, które utrudniają poszukiwanie adekwatności terminologicznej w języku źródłowym (L1) i docelowym (L2). Przede wszystkim, aktualne leksykony terminologiczne różnią się pod względem ilościowym i jakościowym (por. fr. expression ou séquence figée, locution, unité polylexicale, tour, tournure, formule, expression idiomatique, collocation, mot composé, lexie, phrase figée, blocs lexicaux ; pl. związek frazeologiczny, jednostka frazeologiczna, stałe połączenie wyrazowe, idiome, frazem, zwrot, kolokacja, zwiazek łączliwy, fraza). Dodatkowe różnice dotyczą poziomu konceptualnego ze względu na odmienną kategoryzację charakterystyczną dla różnych języków. Istotne jest także, aby wziąć pod uwagę istniejące relacje miedzy terminami w ramach wybranej teorii językoznawczej, a także ich funkcjonowanie w tekście.

EN

The paper deals with the problem of the equivalence of meta-language used by French and Polish researchers in descriptions of phraseology. In a broader perspective, it is about comparing two scientific discourses (styles) formed in specialist environments which refer to different methodological traditions (various studies and concepts and analysis tools applied). There are several factors that make it difficult to find terminological adequacy in the source (L1) and target (L2) language. First of all, the current terminological lexicons differ in qualitative and quantitative terms (cf. fr. expression ou séquence figée, locution, unité polylexicale, tour, tournure, formule, expression idiomatique, collocation, mot composé, lexie, phrase figée, blocs lexicaux ; pl. związek frazeologiczny, jednostka frazeologiczna, stałe połączenie wyrazowe, idiom, frazem, zwrot, kolokacja, związek łączliwy, fraza). Additional differences concern the conceptual level due to the different categorization characteristic for different languages. It is also important to take into account the existing relationships between terms within a chosen linguistic theory as well as their functioning in the text.

Keywords

FR

terminologie linguistique; phraséologie; analyse contrastive; équivalence

PL

terminologia językoznawcza; frazeologia; analiza kontrastywna; ekwiwalencja

EN

linguistic terminology; phraseology; contrastive analysis; equivalence

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2017
• Volume: 65
• Issue: 8: Lingwistyka korpusowa i translatoryka
• Pages: 117-129

Contributors

author

Anna Krzyżanowska

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

References

• Anusiewicz Janusz, 1978, Konstrukcje analityczne we współczesnym języku polskim, Wocław, Warszawa, Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Bally Charles, 1909, Traité de stylistique française, Heidelberg.
• Bogusławski Andrzej, 1976, « O zasadach rejestracji jednostek języka », [in :] Poradnik Językowy, 8, 356-364.
• Bolly Catherine, 2011, Phraséologie et collocations, Bruxelles, Peter Lang
• Brňáková Jana, 2012, Les aspects phraséologiques du lexique français, Ostrava, Universitas Ostraviensis.
• Buttler Danuta. i in., 1971, « Polskie terminy z zakresu leksykologii i leksykografii », [in :] Wybór literatury do słownictwa, frazeologii i stylistyki, część I, Kraków, Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 161-176.
• Cabré Maria Teresa, 2012, Disciplinarisation de la terminologie : contribution de la linguistique. http://htl.linguist.univ-paris-diderot.fr/num5/articles/Cabr%C3%A9_2012.pdf DW : 27.08.2017.
• Gaatone David, 1984, « La locution ou le poids de la diachronie dans la synchronie », [in :] Le Moyen Français, 14-15, 70-81.
• Cavalla Cristelle, Sorba Julie, 2014, Étude diachronique du figement : collocations verbo-nominales, https://hal-univ-paris3.archives-ouvertes.fr/hal-01451559, DW : 5.09.2017.
• Chlebda Wojciech, 1991, Elementy frazematyki : wprowadzenie do frazeologii nadawcy, Opole, Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
• Giermak-Zielińska Teresa, 2000, Les expressions figées : propositions pour un traitement contrastif, Varsovie, Wydawnictwo UW.
• González-Rey Isabel, 2002, La phraséologie du français, Toulouse, Presses universitaires du Mirail.
• Gostkowska Kaja, 2012, « Terminy językoznawcze w tłumaczeniu na język polski. Na przykładzie terminów wprowadzonych przez Emile’a Benveniste’a », [in :] Termin w językoznawstwie, Brzozowska D., Chłopicki W. (éds.), Język a komunikacja, 31, Kraków, Wydawnictwo Tertium, 325-335.
• Gouadec Daniel, 2005, « Terminologie, traduction et rédaction spécialisées », [in :] Langages, 157, 14-24.
• Gross Gaston, 1996, Les expressions figées en français, Paris, Ophrys.
• Grossmann Francis, Tutin Agnès, 2003, « Quelques pistes pour le traitement des collocations », [in :] Les collocations : analyse et traitement, (eds) Grossmann F, Tutin A., Amsterdam, Editions de Werelt, 5-21.
• Jędrzejko Ewa (red.), 1998, Słownik konstrukcji werbo-nominalnych. Zeszyt próbny, Warszawa, Wydawnictwo Energeia.
• Kaufman Stefan, 2007, « L’essence du texte spécialisé au-delà des concepts. Deux termes-clefs de la linguistique française en traduction polonaise. Leon Zawadowski traduit André Martinet », [in:] La traduction de qualité ou l’essence du texte préservée, (éds.) Laurent M., Paris, Editions Numilog, 172-180.
• Kochan Barbara, Zaręba Leon, 1999, Idiomy polsko-francuskie Expressions idiomatiques polono- françaises, Warszawa, PWN.
• Le Trésor de la langue française informatisé, http//:www.atilf.atilf.fr, DW : 25.08.2017.
• Lewicki Andrzej Maria (1976), Wprowadzenie do frazeologii syntaktycznej, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Lewicki Andrzej Maria, 1983, « Składnia związków frazeologicznych », [in :] Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, XL (1983),75-83.
• Lewicki Andrzej Maria, 2003, Studia z teorii frazeologii, Łask, Oficyna Wydawnicza LEKSEM.
• Lewicki Andrzej Maria, 2009, Studia z polskiej frazeologii, Łask, Oficyna Wydawnicza LEKSEM.
• L’Homme Marie.-Claude, 2005, « Sur la notion de « terme », [in :] Meta, 504 (2005), 1112–1132.
• Martins-Baltar Michel (dir.), 1997, La locution entre langue et usage, ENS Éditions Fontenay/Saint-Cloud.
• Mejri Salah, 1997, Le figement lexical, Publications de la Faculté des Lettres de la Manouba.
• Mejri Salah, 2005, « Figement absolu ou relatif : la notion de degré de figement », [in :] Linx, 53/2005, 183-196.
• Mejri Salah, 2006, « La terminologie du figement : approche contrastive (français-arabe) », [in :] Syntaxe & Sémantique, 7/2006, 139- 152.
• Mejri Salah, 2008, « La traduction des textes spécialisés : le cas des sciences du langage »,
• https://hal.archives-ouvertes.fr/halshs-00617448/document, DW : 2.09.2017.
• Mel’čuk Igor, 2003, « Collocations dans le dictionnaire »,[in:] Les écarts culturels dans les Dictionnaires bilingues, Szende Th., Paris, Honoré Champion, 19-64.
• Pellen René, 2001, « Phraséologie et phraséographie en espagnol. De la typologie à l’inventaire des ressources », [in :] Bulletin Hispanique, vol. 103, n˚2/2001, 607-674.
• Pleciński Jacek, 1996, Le trésor idiomatique du portugais, Poznań, Wydawnictwo UAM.
• Pottier Bernard, 1974, Linguistique générale. Théorie et description, Paris, Hachette.
• Rey Alain , 1977, Le lexique: image et modèles du dictionnaire à la lexicologie, Paris, Armand Colin.
• Rey Alain, Chantreau Sophie, 1989, Dictionaire des Expressions et Locutions, Paris.
• Skorupka Stanisław, 1989, Słownik frazeologiczny języka polskiego A/P, Warszawa, Wiedza Powszechna.
• Vetulani Grażyna, 2012, Kolokacje werbo-nominalne jako samodzielne jednostki języka, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Zaręba Leon, 1995, Polsko-francuski słownik frazeologiczny Dictionniare phraséologique polonais-français, Warszawa, PWN.
• Żmigrodzki Piotr, 2000, Właściwości składniowe analitycznych konstrukcji werbo-nominalnych w języku polskim, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2017.65.8-9