W poszukiwaniu genezy tytułów w Rozmyślaniu przemyskim

• Authors: Tomasz Mika , Dorota Rojszczak-Robińska , Olga Ziółkowska

Title variants

EN

In search of the origin of titles in The Przemysl Meditation

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zaprezentowane w artykule analizy przynoszą dowód na obecną już w nauce tezę, że znaczna część tytułów w „Rozmyślaniu przemyskim" pojawiła się w tym tekście w drodze jego kolejnych przekształceń i uzupełnień. Autorzy wskazali oprócz licznych argumentów lingwistycznych także zbiór poszlak innej natury: źródłoznawczych i tekstologicznych. Inkorporacja tytułów do tekstu „Rozmyślania przemyskiego" była zjawiskiem w tym tekście powszechnym, najczęściej polegała na wciągnięciu do tekstu notatek marginalnych, wpisanych tam zapewne po to, by łatwiej przeszukiwać ten ogromny tekst. Geneza części z nich polegała na wybraniu z tekstu reprezentacyjnego dla treści fragmentu i umieszczeniu go w postaci niezmienionej lub jego parafrazy na marginesie, skąd po kolejnych przekształceniach trafiał on z powrotem do tekstu. Artykuł uświadamia, jak specyficznym i odrębnym obiektem badań jest tekst staropolski, zwłaszcza wielowarstwowy. Tytuły w nim nie są funkcjonującym samodzielnie komunikatem pozostającym w wyłącznie symbolicznym związku z tekstem, nie muszą pochodzić od autora, mogą tekst dezintegrować, mogą też pozostawać z nim w związku nie tylko treściowym, ale i składniowym. Autorzy pokazują, że tylko łączne stosowanie narzędzi z wielu dziedzin (językoznawstwa, źródłoznawstwa, tekstologii, teologii) może przybliżać nas do coraz precyzyjniejszego opisu procesu twórczego, którego końcowym efektem jest taki tekst.

EN

Analyses presented in the article prove the thesis, already present in science, that a significant part of titles in The Przemysl Meditation appeared in the text through its successive transformations and additions. The authors found, besides numerous linguistic arguments, also a lot of evidence of a different nature: source studies and textology. The incorporation of titles into The Przemysl Meditation was a common phenomenon in the text, the most common one was merging marginal notes into the text, left there presumably in order to make searching this huge text easier. The genesis of some of them was selecting a fragment from the text, representative of the content, and placing it unchanged or paraphrased on the margin from where, after successive transformations, it got back to text. The article brings to our attention the fact that an Old Polish text is a peculiar and distinct object of study, especially a multilayered one. Titles in such texts are not an independently functioning message in exclusively symbolic connection with the text, they do not have to come from the author, they may disintegrate the text or may remain with it in a relationship not only of content but also of syntax. The authors demonstrate that only the combined use of tools from many disciplines (linguistics, source studies, textology, theology) can bring us closer to getting a more precise description of the creative process which eventually results in the text.

Keywords

PL

tekst średniowieczny wielowarstwowość; tytuły; marginalia; kopista; Rozmyślanie przemyskie

EN

mediaeval text; multilayered structure; titles; marginalia; copyist; The Przemysl Meditation

• Publisher: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Journal: Język Polski
• Year: 2016
• Volume: 96
• Issue: 1

Contributors

author

Tomasz Mika

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań

author

Dorota Rojszczak-Robińska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań

author

Olga Ziółkowska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań