Gwara mówiona w pismach o charakterze oficjalnym (na przykładzie korespondencji do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zakliczynie)

• Authors: Piechnik Anna

Title variants

EN

Spoken local dialect in official papers (on the example of papers submitted to the Local Social Welfare Centre in Zakliczyn)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy wpływu gwary (czyli języka mówionego) na kształt językowy pism kierowanych przez mieszkańców Pogórza Ciężkowicko-Rożnowskiego do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej (GOPS) w Z akliczynie, w powiecie tarnowskim, w latach 2006–2014. Analizie poddano 248 tekstów. Pochodzą one zwykle od słabo wykształconych osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej, zajmujących się wyłącznie rolnictwem – więc od grupy, u której można się spodziewać stosunkowo dobrze zachowanej gwary. Cechy gwarowe, odnotowane jedynie w 10% pism, wskazują na brak wystarczających kompetencji językowych i komunikacyjnych, które pozwoliłyby piszącym na przełączenie kodu. Teksty utrwalają gwarowe cechy fonetyczne (zwłaszcza wokaliczne), a także morfologiczne (szczególnie słowotwórcze) oraz leksykalizmy, których dialektalna proweniencja nie jest uświadamiana.

EN

The article discusses the influence of a local dialect (i.e. spoken language) on the linguistic shape of papers submitted by the inhabitants of the Highlands of Ciężkowice-Rożnów to the Local Social Welfare Centre (GOPS) in Zakliczyn, in the Tarnów district, from 2006 to 2014. 248 texts have been analysed. Most of them were written by poorly educated people in a difficult financial situation, who only deal with farming – i.e. by the group of people whose knowledge of a local dialect is expected to be relatively good. Local dialect features, detected in only 10% of the papers, indicate the lack of sufficient language and communication skills that would make it possible for the authors to switch the code. The texts reflect local dialect phonetic features (especially vocalic ones), morphological features (especially those related to word-formation), as well as lexical units whose dialectal origin is not realized.

Keywords

PL

Zakliczyn; gwary pasa pogórskiego; dialekt małopolski; gwara w tekście

EN

Zakliczyn; local dialects of the highlands; a Lesser Poland dialect; local dialects in texts

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2015
• Volume: LXI
• Pages: 175-184

Dates

published

2015

Contributors

author

Piechnik Anna

• Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki Katedra Lingwistyki Kulturowej i Socjolingwistyki

References

• Bartmiński Jerzy, 1993, Ludowy styl artystyczny, w: idem, red., Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. T. 2. Współczesny język polski, Wiedza o Kulturze, Wrocław, s. 213–222.
• Cygan Stanisław, 2011, Przejawy świadomości językowej mieszkańców wsi końca XX wieku na przykładzie Lasocina na Kielecczyźnie, Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, Kielce.
• Duda Henryk, 2009, Czy wymowa [‘naÁka] tłumaczy się „nieregularnym rozwojem fonetycznym spowodowanym frekwencją”?, „Kwartalnik Językoznawczy”, 1; http://www.kwartjez.amu.edu.pl/teksty/teksty2009_1_0/Duda.pdf (dostep: 16.10.2014).
• Karaś Halina, 2014, Dialekty i gwary ludowe a polszczyzna ogólna; http://www.gwarypolskie.uw.edu.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=21&Itemid=56&fte=1 (dostęp: 16.10.2014)
• Kurdyła Tomasz, 2014, Język ludowy a inne odmiany polszczyzny, w: Maciej Rak, Kazimierz Sikora, red., Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji dialektologicznej „Gwara i tekst” Kraków, 27–28 września 2013 r., Biblioteka „LingVariów”, Kraków, s. 65–79.
• Kurek Halina, 1985, Wymowa typu dugi, gupi itp. w Krakowie, „Język Polski”, LXV, s. 345–349.
• Ożóg Kazimierz, 1993, Ustna odmiana języka ogólnego, w: Jerzy Bartmiński, red., Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Współczesny język polski, Wiedza o Kulturze, Wrocław, s. 87–100.
• Pelcowa Halina, 2001, Interferencje leksykalne w gwarach Lubelszczyzny, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Pelcowa Halina, 2006, Pokoleniowość i sytuacyjność – dwa istotne czynniki zróżnicowania się języka mieszkańców współczesnej wsi, w: Jerzy Sierociuk, red., Gwary dziś. 3. Wewnętrzne zróżnicowanie języka wsi, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 139–153.
• Pelcowa Halina, 2012, Społeczne uwarunkowania gwar ludowych, w: Halina Kurek, red., Języki słowiańskie w ujęciu socjolingwistycznym, Wydawnictwo „LingVariów”, Kraków, s. 183–194.
• Piechnik Anna, 2009, Funkcjonowanie gwary w świadomości jej użytkowników, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, LIV, s. 117–126.
• Piechnik Anna, 2014, Gwara w języku prasy lokalnej (na przykładzie „Głosiciela”), w: Maciej Rak, Kazimierz Sikora, red., Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji dialektologicznej „Gwara i tekst” Kraków, 27–28 września 2013 r., Biblioteka „LingVariów”, Kraków, s. 305–311.
• Rak Maciej, 2014, Zróżnicowanie stylistyczne gwary w świetle statystyki leksykalnej, w: Maciej Rak, Kazimierz Sikora, red., Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji dialektologicznej „Gwara i tekst” Kraków, 27–28 września 2013 r., Biblioteka „LingVariów”, Kraków, s. 157–166.
• Statystyczne Vademecum Samorządowca 2014; http://krakow.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_malopolskie/portrety_gmin/powiat_tarnowski/zakliczyn.pdf (dostęp: 12.02.2015).
• Topolińska Zuzanna, 1990, Charakter i dynamika językowych procesów integracyjnych w powojennej Polsce, „Socjolingwistyka”, 9, s. 29–35.
• Zagórski Zygmunt, 1985, W sprawie interdialektu, „Slavia Occidentalis”, 41, s. 57–61.

Identifiers

ISSN

0076-0390