Procesy społeczno-polityczne w Ukraińskiej SRR: osobliwości, tendencje, skutki (przełom lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w.)

• Authors: Murawśkyj Oleh , Solar Ihor

Title variants

EN

Socio-political Processes in the Ukrainian SSR: Peculiarities, Trends, Consequences (the Second Half of the 1980s – Early 1990s)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W drugiej połowie lat osiemdziesiątych XX w. Komunistyczna Partia Ukrainy znalazła się w stanie głębokiego systemowego kryzysu, co wywołało falę niezadowolenia wśród znacznej części ludności USRR, zwłaszcza w regionach zachodnich, a następnie doprowadziło do demontażu systemu komunistycznego w 1991 r. Artykuł analizuje ogólne tendencje w procesach społecznych i politycznych w USRR w okresie głasnosti, przebudowy i demokratyzacji (1985–1991), charakteryzuje specyfikę powstawania nieformalnych organizacji społecznych i politycznych, Ludowego Ruchu Ukrainy oraz ich postulatów, a także sposobów ich realizacji, omawia stosunki na linii państwo–Cerkiew, a także specyfikę kwestii legalizacji Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej i Ukraińskiej Autokefalicznej Cerkwi Prawosławnej w USRR oraz stosunki międzywyznaniowe na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w. Pokazuje również, że stosunkowa stabilizacja polityczna w pierwszych latach przebudowy zmieniła się po kampanii wyborczej w 1990 r. do Rady Najwyższej USRR i do miejscowych organów władzy, w wyniku czego nastąpiła eskalacja konfliktu politycznego między siłami narodowo- -demokratycznymi a KPU. Wszystko to zaowocowało zdobyciem niepodległości przez Ukrainę 24 sierpnia 1991 r.

EN

I n the second half of the 1980s, the Communist Party of Ukraine fell into a deep system crisis, which triggered a wave of discontent among this major part of the USSR, particu- larly in the Western regions, and resulted in a disassembly of the communist system in 1991. The article analyses general trends in socio-political processes in the USSR in the period of glasnost, rebuilding and democratization (1985–1991), defines the specifics of the emergence of “informal” social and political organizations, the People’s Movement of Ukraine and their demands, as well as the methods for their implementation, discusses the relations between the state and the Orthodox Church and the specifics of the legalization of the Ukrainian Greek-Catholic Church and of the Ukrainian Autocephalous Orthodox Church in the USSR and the relations between religious associations at the turn of the 1980s and 1990s. It also proves that the relative political stabilization in the first year of the rebuilding changed after the election campaign to the Supreme Soviet of the USSR of 1990 and to local authorities, which triggered a political conflict between the national and democratic forces and the Communist Party of Ukraine. This all was crowned by Ukraine’s regaining of independence on 24 August 1991.

Keywords

EN

Ukrainian Soviet Socialist Republic; Communist Party of Ukraine; socio-political processes; illegal organizations; relations between the state and the Orthodox Church; elections

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2019
• Issue: 33
• Pages: 252-269

Contributors

author

Murawśkyj Oleh

• Instytut Ukrainoznawstwa im. Iwana Krypjakewycza Narodowej Akademii Nauk Ukrainy we Lwowie

author

Solar Ihor

• Instytut Ukrainoznawstwa im. Iwana Krypjakewycza Narodowej Akademii Nauk Ukrainy we Lwowie

References

• Chronika oporu. Domumenty, inszi oficijni materiały, swidczennja presy pro sprobu derżawnoho pereworotu, wczynenu u serpni 1991 roku tak zwanym HKczP, Kyjiw 1991.
• Gorbaczow M., Pieriestrojka raboty partii – ważniejszaja kljucziewaja zadacza dnia [w:] Diemokratizacija sowietskogo obszestwa. Istoki. Probliemy. Rieszienija, Moskwa 1989.
• Bojko O., Zahostrennja politycznoji konfrontaciji w Ukrajini: ataka opozyciji ta kontrnastup konserwatoriw (serpeń – hrudeń 1990 r.), „Suczasnist’” 2003, nr 2.
• Bondarenko W., Ukrajinśka awtokefalna cerkwa: proces stanowłennja, „Ljudyna i swit”1990, nr 8.
• Czura W., Ostannij komunistycznyj eksperyment: perebudowa narodnohospodarśkoho kompłeksu zachidnych obłastej URSR na złami 80-ch – 90-ch rokiw XX stolittja, Lwiw 2012.
• Dmytruk K., U hłuchomu kuti, „Ljudyna i swit” 1988, nr 5.
• Donij O., Studentśka rewolucija na hraniti, Kyjiw 1995.
• Hrycak J., Narysy istoriji Ukrajiny. Formuwannja modernoji ukrajinśkoji naciji, Kyjiw 2000.
• Iwanyszyn W., Ukrajinśka cerkwa i proces nacionalnoho widrodżennja, Drohobycz 1990.
• I znowu wybory, „Postup” 1989, nr 4.
• Kozłowśkyj B., Wjaczesław Czornowił: „Czystoji wody prowokacija”, „Za wilnu Ukrajinu”, 17 XI 1990.
• Łytwyn W., Polityczna arena Ukrajiny. Dijowi osoby i wykonawci, Kyjiw 1994.
• Marczuk W., Cerkwa, duchownist’, nacija. Ukrajinśka hreko-katołyćka cerkwa w suspilnomu żytti Ukrajiny XX st., Iwano-Frankiwśk 2004.
• Ob itogach wyborow narodnych dieputatow CCCR, „Lwowskaja Prawda”, 5 IV 1989.
• Ołeksa W., Bijtes’ bumeranhu, „Postup” 1989, nr 4.
• Paszczenko W., Prawosław’ ja w nowitnij istoriji Ukrajiny, cz. 2, Połtawa 2001.
• Persza demokratyczna, „Za wilnu Ukrajinu”, 4 VII 1990.
• Poperedni rezultaty hołosuwannja za referendum, „Za wilnu Ukrajinu”, 19 III 1991.
• Słuka M., Ne na koryst’ Hałyczyny, „Za wilnu Ukrajinu”, 14 III 1991.
• Steckiw T., Władi awtorytetiw – władu arhumentiw, „Postup” 1989, nr 4.
• Szukajmo Chrysta!, „Wira bat’kiw” 1990, nr 5.
• Tanczer W., Pomisnyj sobor Ruśkoji prawosławnoji cerkwy, „Ljudyna i swit” 1988, nr 5.
• Tretie widrodżennja ukrajinśkoji awtokefaliji, „Wyzwolnyj szlach” 1989, nr 10.
• Woronin O., Wid Wełykodnia do Wełykodnia. Z chroniky widrodżennja Ukrajinśkoji awtokefalnoji prawosławnoji cerkwy na Ukrajini, „Suczastnist’” 1990, nr 7–8.
• Worobel’I., Mykoła Horyń. „Prynałeżnist’ do wiry – sprawa osobysta, „Za wilnu Ukrajinu”, 29 II 1992.
• Wowk B., Narod Hałyczyny witaje Hławu Ukrajinśkoji Hreko-Katołyćkoji Cerkwy Błażeniszoho Myrosława Iwana Kardynała Ljubacziwśkoho, „Za wilnu Ukrajinu”, 2 IV 1991.
• Wowk B., Pres-konferencija na swjatojurśkij hori, „Za wilnu Ukrajinu”, 12 VI 1991.
• Wyjawyty politycznu mudrist’. Zwernennja do szachtariw Lwiwśko-Wołynśkoho wuhilnoho basejnu, „Za wilnu Ukrajinu”, 14 III 1991.
• Za ukrajinśku prawosławnu cerkwu, „Wyzwolnyj szlach” 1989, nr 5.
• Zwernennja demokratycznych sył Lwiwszczyny do hromadjan Ukrajiny, „Za wilnu Ukrajinu”, 16 XI 1990.