Wzajemność i wdzięczność

• Authors: Łukaszyński Janusz

Title variants

EN

Reciprocity and gratitude

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

This paper presents the issue of reciprocity in the context of gratitude. The rule of reciprocity basing on the psychological and social compulsion of giving and receiving gifts and services is one of the most important and permanent regulators of social, economic and political life. There are various concepts of reciprocity. It starts from the ancient principle of reciprocity (do ut des − I give that you may give) and ends with contemporary theories of interactionism, theories of social exchange or the philosophy of meeting. Regarding the concepts of gratitude, the rule of reciprocity may be expressed as the norms of social life inducing people to symmetrical behavior. The author points some of its factors.

Keywords

EN

reciprocity; principle of reciprocity; gratitude

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
• Journal: Społeczeństwo i Ekonomia
• Year: 2015
• Issue: 1(3)
• Pages: 134-151

Contributors

author

Łukaszyński Janusz

References

• Ajdukiewicz K., Zarys logiki, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1960.
• Arystoteles, Etyka Nikomachejska, tłum. D. Gromska, Warszawa 1959.
• Arystoteles, Topiki, [w:] Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 1, tłum. K. Leśniak, PWN, Warszawa 1990.
• Axelrod R., Hamilton W.D., The evolution of cooperation, „Science”, 1981, no. 211.
• Axelrod R., The Evolution of Cooperation, Basic Books, New York 1984.
• Becker H., Man in Reciprocity, New York 1956.
• Biblia, oprac. Kazimierz Romaniuk, Biskup Warszawsko-Praski, Axel Springer Polska Sp. z o.o., Warszawa 2005.
• Bierówka J.P., Zasada wzajemności w społeczeństwie informacyjnym, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne – Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2009.
• Bocheński J. M., Sto zabobonów, „Philed”, Kraków 1994.
• Brehm J.W., Cole H., Effects of a favor which reduces freedom, “Journal of Personalityand Social Psychology”, 1966, nr 3.
• Brol M.W., Ciurla M., Hopej M., Czy menedżerowi opłaca się być etycznym?, „Przegląd Organizacji”, 1997, nr 1.
• Buber M., Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych, tłum. J. Doktór, „Pax”, Warszawa 1992.
• Buksiński T., Racjonalność współdziałań: szkice z filozofii polityki, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań 1996.
• Chrzanowski W., Etyka polityka, etyka dyplomacji, [w:] J. Barcz, Etyka dyplomacji, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2004.
• Chwistek L., Pisma filozoficzne i logiczne, PWN, Warszawa 1961.
• Cialdini R., Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, tłum. B. Wojciszke, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1996.
• Clark M.S., Mills J., The difference between communal and exchange relationship: What it is and is not, “Personality and Social Psychology Biulletin”, 1993, no. 19.
• Cycero M.T., O powinnościach, [w:] Pisma filozoficzne, t. 2, tłum. W. Kornato, PWN, Warszawa 1960.
• Czarniawski H., Współdziałanie potrzebą czasu, „Norbertinum”, Lublin 2002.
• Czeżowski T., Filozofia na rozdrożu. Analizy metodologiczne, PWN, Warszawa 1965.
• Derrida J., Donner le temps, Paris 1989.
• Doliński D., Hiperuległość, [w:] M. Lewicka, J. Grzelak, Jednostka i społeczeństwo, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002.
• Droit R.-P., 101 zabaw filozoficznych. Doświadczanie codzienności, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, tłum. E. Urscheler, Gdańsk 2004.
• Flis M., Obdarowując innych dbamy również o siebie, [w:] I. Redlińska, Rozmowa z Marią Flis, www. rp.pl, 22.12.2007 [dostęp: 12.02.2015].
• Fracastoro G., O sympatii i antypatii, [w:] Filozofia włoskiego Odrodzenia. Wybrane teksty z historii filozofii, wybór A. Nowicki, PWN, Warszawa 1967.
• Frieske K.W., Zasada wzajemności; istotne przesłanki deregulacji rynku pracy, [w:] K.W. Frieske (red.), Deregulacja polskiego rynku pracy, IPiSS, Warszawa 2003.
• Gajda J., Sofiści, „Wiedza Powszechna”, 1989.
• Gouldner A.W., Norma wzajemności. Preliminaria, [w:] M. Kempny, J. Szmatka (red.), Współczesne teorie wymiany społecznej. Zbiór tekstów, PWN, Warszawa 1992.
• Hasło reciprocity, [w:] Longman Dictionary of Contemporary English. New Edition, PWN, Warszawa 1989.
• Hènaff M., Le prix de la vérité. Le don, l’argent, la philosophie, Paris, Le Seuil 2002.
• Hezjod, Prace i dnie, tłum. W. Steffen, Zakłady Narodowe im. Ossolińskich, Wrocław 1952.
• Hobbes Th., Elementy filozofii, t. 1 i 2, tłum. Cz. Znamierowski, PWN, Warszawa 1956.
• Hobbes Th., Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, tłum. Cz. Znamierowski, PWN, Warszawa 1954.
• Hołówka J., Łukasz i Mateusz, „Studia Filozoficzne”, 1985, nr 8-9.
• Hume D., Traktat o naturze ludzkiej, tłum. Cz. Znamierowski, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1952.
• Hume D., Spór o zasady moralności, tłum. S. Jedynak, [w:] S. Jedynak, Hume, Wiedza Powszechna, Warszawa 1974.
• Jan Paweł II, Miłość i odpowiedzialność, KAI, Warszawa 2007.
• Juros H., Katalog praw podstawowych Unii Europejskiej. Bezbożne zasady czy „pobożne” życzenia?, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, nr 34.
• Kaniwoski A.M., Supererogacja. Zagubiony wymiar etyki, „Oficyna Naukowa”, Warszawa 1999.
• Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności, tłum. M. Wartenberg, De Agostini, „Altaya” Polska, Warszawa 2002.
• Kolm S.Ch., Reciprocity. An Economics of Social Relations, Ecole des Hautes en Sciences Sociale, Paris 2008.
• Kołakowski L., Etyka bez kodeksu, [w:] L. Kołakowski, Kultura i fetysze, PWN, Warszawa 1967.
• Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, PWN, Warszawa 1988.
• Kotarbiński T., Abecadło praktyczności, [w:] T. Kotarbiński, Dzieła wszystkie. Prakseologia, cz. 2, Ossolineum, Wrocław 2003.
• Kotarbiński T., Myśli o ludziach i ludzkich sprawach,PAN, Warszawa 1992.
• Krasicki I., Bajki i przypowieści. Wybór, „Tower Press”, Gdańsk 2000, www.literatura.net.pl [dostęp: 10.02.2015].
• Krzemiński I., Co się dzieje między ludźmi, Wydawnictwo Naukowe i Literackie „Open”, Jacek Santorski i S-ka, Bielsko Biała.
• Kwiatkowski F., Filozofia obyczaju, Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, Księża Jezuici, Kraków 1947.
• La Rochefoucauld, Maksymy i rozważania moralne, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński, De Agostini, „Altaya” Polska, Warszawa 2003.
• Lévi-Strauss C., Antropologia strukturalna, tłum. K. Pomian, PIW, Warszawa 1970.
• Lipiec J., Wobec terroryzmu, [w:] J. Lipiec, Koło etyczne, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Kraków 2005.
• Łukaszyński J., Gry a wzajemność, „Nauki Społeczne” nr 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2013, s. 210-226.
• Łukaszyński J., Inkontrologiczna koncepcja wzajemności, „Nauki Społeczne”, nr 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2013.
• Łukaszyński J., Trzy koncepcje wzajemności, „Nauki Społeczne”, nr 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2012.
• Łukaszyński J., Zasada wzajemności. Wybrane problemy, „Społeczeństwo i Ekonomia”, nr 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2014.
• Łukaszyński J., Polskie koncepcje wzajemności. Wybrane problemy, „Społeczeństwo i Ekonomia”, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, w druku.
• Malinowski B., Argonauci Zachodniego Pacyfiku, [w:] Dzieła, t. 3, PWN, Warszawa 1967.
• Malinowski B., Prawo, zwyczaj, zbrodnia w społeczności dzikich, De Agostini, „Altaya” Polska, Warszawa 2001.
• Malinowski B., Zwyczaj i zbrodnia w społeczeństwie dzikich, [w:] Szkice z teorii kultury, Książka
• i Wiedza, Warszawa 1958.
• Mandeville B., Bajka o pszczołach, tłum. A. Glinczanka, PWN, Warszawa 1957.
• Markinówna E., Psychologia dążenia do mocy. Zestawienie poglądów Witwickiego i Adlera, „Kwartalnik Psychologiczny”, t. VII, 1935.
• Markinówna E., Psychologia indywidualna Adlera i jej znaczenie pedagogiczne, Warszawa 1935.
• Matysiak A., Źródła kapitału społecznego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 1999.
• Mauss M., Szkic o darze. Formy i podstawa wymiany w społeczeństwach archaicznych, [w:] Socjologia i antropologia, tłum. K. Król, K. Pomian, J. Szacki, PWN, Warszawa 1973.
• Mill J.S., O zasadzie użyteczności, [w:] J. S.Mill, O wolności. O zasadzie użyteczności, tłum. F. Mierzejewski, „De Agostini” Polska, „Altaya” Polska, Warszawa 2003.
• Nowa encyklopedia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
• Nowicki A., Promienie epsilon, „Przegląd Humanistyczny”, 1989, nr 11-12.
• Nowicki A., Teoria dialogu w systemie filozofii kultury, „Problemy”, 1992, nr 1.
• Nowicki A., Witwicki, Wiedza Powszechna, Warszawa 1982.
• Nowicki, Filozofia warsztatu pracy twórczej i warsztat filozofii portretu, “Edukacja Filozoficzna”, 1989, vol. 7.
• Ossowska M., Moralność mieszczańska, Zakłady Narodowe im. Ossolińskich, Wrocław 1985.
• Ossowska M., Normy moralne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
• Ossowska M., Podstawy nauki o moralności, „De Agostini” Polska, „Altaya” Polska, Warszawa 2003.
• Ostasz L., Główne warunki i reguły współdziałania z punktu widzenia etyki, [w:] Etyka współdziałania. Materiały IV Jagiellońskiego Sympozjum Etycznego, Kraków, 5-6 czerwca 1992, Kraków 1993.
• Patrzałek W., Integracja a dezintegracja w kontekście wartości społeczeństwa konsumpcyjnego, [w:]
• J. Juchnowski, M.S. Wolański (red.), „Studia z Nauk Społecznych i Humanistycznych”, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2008.
• Penc J., Decyzje w zarządzaniu, Biblioteka Menedżera/Profesjonalna Szkoła Biznesu, Kraków 1997.
• Piaget J., Rozwój ocen moralnych dziecka, tłum. T. Kołakowska, PWN, Warszawa 1967.
• Riolo R.L., Cohen M.D., Axelrod R., Evolution of cooperation without reciprocity, “Nature”, vol. 414, 22 listopada 2001.
• Sahlins M., Socjologia wymiany w społeczeństwach pierwotnych, [w:] M. Kempny, J. Szmatka (red.), Współczesne teorie wymiany społecznej. Zbiór tekstów, PWN, Warszawa 1992.
• Sale G., O wzajemności w relacjach międzyreligijnych, „La Civiltà Cattolica”, 22.05.2006, [w:] Radio Watykańskie, www.oecumene.radiovaticana.org/pol/index.asp.
• Schaff A., Stereotypy a działania ludzkie, Książka i Wiedza, Warszawa 1981.
• Sekuła J., U podstaw etyczności jednoczącej, [w:] J. Sekuła (red.), Idea etyczności globalnej, „Sekulum”, Siedlce 1999.
• Simmel G., Socjologia, tłum. M. Łukasiewicz, PWN, Warszawa 1975.
• Słownik synonimów, red. A. Dąbrówka, E. Geller, R. Turczyn, MCR, Warszawa 1993.
• Smith A., Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, tom 1-2, tłum. S. Wolff i in., Warszawa 1954.
• Smith A., Teoria uczuć moralnych, tłum. S. Jedynak, PWN, Warszawa 1989.
• Szewczyk K., Kodeksy i bioetyka, [w:] „Diametros”, Internetowy Serwis Filozoficzny, http: //www.iphils.uj.edu.pl. [dostep: 12.02.2015].
• Sztompka P., Metoda funkcjonalna w socjologii i antropologii społecznej. Studium analityczne, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972, PAN – Oddział w Krakowie, Prace Komisji Socjologicznej, nr 21.
• Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków 2002.
• Tischner J., Filozofia dramatu, Znak, Kraków 1998.
• Tischner, Polska jest ojczyzną, „Tygodnik Powszechny”, 1982, nr 21.
• Tomiczek E., Z badań nad istotą grzeczności językowej, [w:] „Język a kultura”, t. 6, Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik, Wiedza o kulturze, Wrocław 1992.
• Twardowski K., O zadaniach etyki naukowej. Wykładów z etyki część III, „Etyka”, 1971, nr 9.
• Twardowski T., Wybrane pisma filozoficzne, PWN, Warszawa 1965.
• Vardy P., Grosch P., Etyka, tłum. J. Łoziński, Zysk i S-ka, Poznań 1995.
• Vaynerchuk G., Ekonomia wdzięczności. Zasada wzajemności w biznesie, tłum. L. Sielicki, „Helion”, Gliwice 2013.
• Vossenkuhl, Praktyka, [w:] E. Martens, H. Schnädelbach, Filozofia. Podstawowe pytania,„Wiedza Powszechna”, Warszawa 1995.
• Wieczorek K., W stronę definicji spotkania, „Studia Filozoficzne”, 1989, nr 10.
• Witkowski T., Psychomanipulacje, Unus, Wałbrzych 2000.
• Witwicki W., Uwagi o solidarności, [w:] A. Nowicki, Witwicki, Wiedza Powszechna, Warszawa 1982.
• Wojciszke B., Człowiek wśród ludzi, Zarys psychologii społecznej, Scholar, Warszawa 2002.
• Wojtyła K., Osoba i czyn, red. T. Styczeń, W. Chudy, J.W. Gałkowski, A. Rodziński, A. Szostek, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL, Lublin 2000.
• Współczesne teorie wymiany społecznej. Zbiór tekstów, red. M. Kempny, J. Szmatka, PWN, Warszawa 1992.
• www.wikipedia.org/wiki/Zasada_wzajemności [dostęp:12.02.2015].
• www.pogranicze.sejny.pl/archiwum/krasnogruda/pismo/15/paryz/rutkowski.html. [dostęp: 17.06.2014].
• Żuk-Łapińska L., Problemy etyki, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 1997.
• Żuk-Łapińska L.. Kryzys kultury europejskiej, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 1997.
• Żuk-Łapińska L., Złota reguła, jej znaczenie i rola w systemach etycznych i potocznych rozważaniach moralnych, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 1997.