Edukacja integracyjna czy włączająca? O prawie do edukacji w kontekście interpretacji terminologii Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych

• Authors: Mikrut Adam

Title variants

EN

Integrated Education or Inclusive Education? On the Right to Education in the Context of the Polish Translations of the Convention on the Rights of Persons with Disabilities

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zgodnie z Artykułem 24 Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych przyjętej 13 XII 2006 roku w trakcie Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych Państwa Strony (polskie władze ratyfikowały ów dokument 6 IX 2012 roku) zobowiązane są do zagwarantowania osobom niepełnosprawnym bez jakiejkolwiek dyskryminacji i na zasadach równych szans udziału we włączającym systemie kształcenia. W tym kontekście rodzi się pytanie o to, w jakim stopniu rodzimy system oświaty umożliwia wspomnianym osobom korzystanie z tak rozumianego prawa do edukacji. Nabiera ono szczególnego znaczenia, bowiem – o ile wiadomo autorowi niniejszego tekstu – w zapisach polskiego prawa oświatowego nigdzie nie pojawia się termin „edukacja włączająca” (stan prawny na 24 marca 2016 roku), chociaż w wielu dokumentach prawnych wyraźnie wskazuje się na to, że jedną z form edukacji tej kategorii dzieci i uczniów jest wychowanie oraz kształcenie odpowiednio w przedszkolach i szkołach ogólnokształcących, określane w literaturze przedmiotu jako edukacja włączająca. Wielu autorów utożsamia określenia: edukacja włączająca i edukacja integracyjna. To ostatnie pojawiło się również w polskim tłumaczeniu Konwencji opublikowanym przez Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji w 2007 roku. Są jednak i tacy, którzy dostrzegają różnice w ich zakresach znaczeniowych, przypisując edukacji włączającej szczególne cechy i wynikającą stąd konieczność głębokiej zmiany całego systemu szkolnego. Jak dalece zmianom takim poddał się nasz system szkolny? Oto pytanie, na które autor niniejszego tekstu próbuje odpowiedzieć.

EN

According to Article 24 of the Convention on the Rights of Persons with Disabilities that was ratified on the 13th of December 2006 during the session of the General Assembly of United Nations organizations (the government of the Republic of Poland adopted the Convention on the 6th of September 2012) State Parties recognized that persons with disabilities have the right to inclusive education without discrimination and on the basis of equal opportunity. In this context, the question arises as to the extent to which our education system ensures the realization of this right. It is of special importance – because as far as the author of this text is aware – the term ‘inclusive education’ does not appear anywhere in the Polish school legislation (legal status for the 24th of March 2016), although many legal documents state that one of the forms of education of children and students with disabilities is participating in the general education system, which in the literature of the subject is described as ‘inclusive education’. Many authors equate inclusive education with integrated education. The latter appeared in the Polish translation of the Convention published by the Friends of Integration Association in 2007. There are, however, also those who perceive differences in their semantic domains and attribute special features to inclusive education and hence they see the necessity of a profound change in the whole school system. How far has our school system raised to this challenge? This is the question that the author of this text is trying to answer.

Keywords

PL

Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych; edukacja włączająca; edukacja integracyjna; prawo oświatowe

EN

Convention on the Rights of Persons with Disabilities (CRPD); inclusive education; integrated education; school legislation

• Publisher: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
• Journal: Niepełnosprawność - zagadnienia, problemy, rozwiązania
• Year: 2019
• Issue: 4(33)
• Pages: 77-94

Dates

published

2020-05-29

Contributors

author

Mikrut Adam

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

References

• Al-Khamisy D., Edukacja włączająca edukacją dialogu. W poszukiwaniu modelu edukacji dla ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, Warszawa, Wydawnictwo APS, 2013
• Bombińska-Domżał A., Relacje pomiędzy pedagogiką specjalną i ogólną w kształceniu integracyjnym – ambiwalencja czy harmonia?, „Niepełnosprawność – Półrocznik naukowy” 2010, Nr 3
• Cierpiałowska T., Studenci z niepełnosprawnością. Problemy funkcjonowania edukacyjnego i psychospołecznego, Kraków, Wydawnictwo Naukowe UP, 2009
• Dykcik W., Wprowadzenie w przedmiot pedagogiki specjalnej jako nauki, [w:] Pedagogika specjalna, red. Dykcik W., Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM, 1997
• Firkowska-Mankiewicz A., Szumski G., Pedagogika specjalna i system kształcenia osób z niepełnosprawnościami w Polsce, [w:] Smith D. D., Pedagogika specjalna, t. II, Warszawa, Wydawnictwo APS, PWN, 2009
• Jakubowski S., Stwarzanie osobom niepełnosprawnym warunków do pełnej aktywności w społeczeństwie, [w:] Społeczeństwo równych szans, red. Gorajewska D., Warszawa, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, 2005
• Mazurek J. P., Godność osoby ludzkiej podstawą praw człowieka, Lublin, Wydawnictwo KUL, 2001
• Mikrut A., O integracji społecznej osób z niepełnosprawnością w kontekście podmiotowości człowieka, „Niepełnosprawność – Półrocznik naukowy” 2010, Nr 4
• Mikrut A., O prawie osób z niepełnosprawnością intelektualną do przeżywania i wyrażania swojej seksualności. Między ideą, deklaracjami a rzeczywistością, „Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej” 2013, Nr 9
• Mikrut A. (w druku), O promowaniu godności człowieka w ramach konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, „Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych PAN – Oddział w Krakowie, UP w Krakowie”
• Pawłowski P., Świat dla wszystkich, [w:] Konwencja Praw Osób Niepełnosprawnych Organizacji Narodów Zjednoczonych, Warszawa, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, 2007
• Słownik języka polskiego, t. I, red. Szymczak M., Warszawa, PWN, 1978
• Słownik języka polskiego, t. III, red. Szymczak M., Warszawa, PWN, 1981
• Speck O., Niepełnosprawni w społeczeństwie. Podstawy ortopedagogiki, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005 (przekład na język polski: Zeidler W., Skrzypek A., Gącza D. i Szarkowicz D.)
• Szumski G., Integracyjne kształcenie niepełnosprawnych, Warszawa, Wydawnictwo ASP, 2006
• Szumski G., współpraca Firkowska-Mankiewicz A., Wokół edukacji włączającej. Efekty kształcenia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim w klasach specjalnych, integracyjnych i ogólnodostępnych, Warszawa, Wydawnictwo APS, 2010
• Zamkowska A., Wsparcie edukacyjne uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim w różnych formach kształcenia na I etapie edukacji, Radom, Wydawnictwo Politechniki Radomskiej, 2009
• Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych, Dz. U. 2012, poz. 1169
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół, Dz. U. 2001, nr 61, poz. 624
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lipca 2015 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych nie dostosowaniem społecznym, Dz. U. 2015, poz. 1113
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 roku w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela, Dz. U. 2012, poz. 131
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, Dz. U. 2013, poz. 529
• Ustawa o systemie oświaty, stan prawny na dzień 24 marca 2016, Dz. U. 2015, poz. 2156 oraz 2016, poz. 35
• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 roku Prawo oświatowe, Dz. U. 2017, poz. 59
• Zarządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 października 1993 roku w sprawie zasad organizowania opieki nad uczniami niepełnosprawnymi, ich kształcenia w ogólnodostępnych i integracyjnych publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz organizacji kształcenia specjalnego, Dz. Urz. MEN Nr 9, poz. 36
• http://www.un.org/esa/socdev/enable/rights/ahcfinalrepe.htm, [dostęp z dnia: 20.03.2016]
• Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych, http://www.tus.org.pl/uploads/dokumenty/standardowe_zasady_wyrownywania_szans_osob_ niepelnosprawnych.pdf, [dostęp na dzień: 2.04.2016]