DUSZPASTERSTWO WOJSKOWE NA OBSZARZE DIECEZJI WARMIŃSKIEJ W LATACH 1850–1873

• Authors: Jodkowski Marek

Title variants

EN

Military ministry in the area of the diocese of Warmia (Ermland) in the years 1850–1873

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

In the middle of the 19th century, permanent military ministry was introduced in the state of Prussia. It provided pastoral care to the majority of Catholics who served in the Prussian army. In the diocese of Warmia, priests who worked closest to garrisons were usually involved in such services. They were typically not employed as chaplains on a full-time basis and they received low wages for their work among soldiers. A number of military units were located in areas of the Catholic diaspora, so priests from other areas commuted to these places. The chaplains were often expected to have additional qualifications, including knowledge of the Polish language, as Polish-speaking soldiers stationed there. In some garrison towns, which were visited by military chaplains at first, Catholic parishes were established over time.

W drugiej połowie XIX w. wprowadzono w państwie pruskim stałe duszpasterstwo wojskowe, dzięki któremu objęto opieką pastoralną większość katolików służących w armii pruskiej. W diecezji warmińskiej najczęściej angażowano do tej posługi księży pracujących najbli­żej garnizonu. Zazwyczaj pełnili oni funkcję kapelanów pozaetatowych. Ich wynagrodzenieza pełnione obowiązki wśród żołnierzy było niewielkie. Wiele jednostek wojskowych znajdowa-ło się na obszarach diaspory katolickiej, do których dojeżdżali zamiejscowi księża. Niejednokrotnie oczekiwano od nich dodatkowych kwalifikacji, w tym znajomości języka polskiego ze wzglę-du na stacjonujących tam polskojęzycznych żołnierzy. Dość często w miastach garnizonowych, które z posługą sakramentalną odwiedzał kapelan wojskowy, zakładano z czasem parafie katolickie.

Keywords

PL

armia pruska; diecezja warmińska; duszpasterstwo wojskowe; garnizony; kapelani wojskowi; Prusy Wschodnie

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Forum Teologiczne
• Year: 2022
• Volume: 23
• Pages: 211-225

Dates

published

2022-11-30

Contributors

author

Jodkowski Marek

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (Polska)

References

• Archiv des Bonifatiuswerks, Teczka: Rastenburg. Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz (Berlin), I. HA Rep. 76 IV, Sekt. 2, Abt. VIII, Nr. 1, Bd. 1–3. Brandt Hans Jürgen, Häger Peter (hrsg.), 2002, Biographisches Lexikon der katholischen Militär­seelsorge Deutschlands 1848 bis 1945, Bonifatius Verlag, Paderborn. Kopiczko Andrzej, 2000, Duchowieństwo katolickie diecezji warmińskiej w latach 1525–1821, cz. 2, Słownik, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn. Kopiczko Andrzej, 2003a, Duchowieństwo katolickie diecezji warmińskiej w latach 1821–1945, cz. 2, Słownik, Wydział Duszpasterski Kurii Metropolitalnej Archidiecezji Warmińskiej, Olsztyn. Kopiczko Andrzej, 2003b, Katalog duchowieństwa katolickiego w diecezji warmińskiej (do 1945 roku), Wydział Duszpasterski Kurii Metropolitalnej Archidiecezji Warmińskiej, Olsztyn. Achremczyk Stanisław, Szorc Alojzy, 1995, Braniewo, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn. Aus Ermland, 1851, Katholisches Wochenblatt, nr 48, s. 190–195. Dittrich Franz, 1914, Die katholische Kirche und Gemeinde zu Königsberg (1614–1914). Zur Feier des dreihundertjährigen Jubiläums der Kirche, Teichert, Königsberg. Dittrich Franz, 1913, Der Kulturkampf im Ermlande, Verlag der Germania, Berlin. Güsgen Johannes, 1989, Die katholische Militärseelsorge in Deutschland zwischen 1920 und 1945, Böhlau Verlag, Köln–Wien. Hubatsch Walther, 1974, Die Übernahme Westpreussens und des Netzedistrikts durch Preussen im Jahre 1772, w: Friedhelm Berthold Kaiser, Bernhard Stasiewski (hrsg.), Die erste polnische Teilung 1772, Böhlau Verlag, Köln–Wien, s. 75–95. Jodkowski Marek, 2020a, Die Diaspora der Diözese Ermland in der Mitte des 19. Jahrhunderts, Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands, Bd. 64, s. 23–99. Jodkowski Marek, 2020b, Duszpasterstwo wojskowe na obszarze diecezji warmińskiej w pierwszej połowie XIX wieku, Zapiski Historyczne, t. 85, z. 2, s. 157–174. Jodkowski Marek, 2013, Z dziejów Kościoła katolickiego w Pasłęku w XIX i pierwszej połowie XX w., w: Marek Jodkowski (red.), Ut in omnibus glorificetur Deus. Księga pamiątkowa ofia­rowana siostrze profesor Ambrozji Jadwidze Kalinowskiej OSB, Wydawnictwo UWM, Olsztyn, s. 171–186. Jodkowski Marek, 2014a, Katolicka placówka duszpasterska w Bilderweitschen w XIX i w pierwszej połowie XX wieku, Studia Redemptorystowskie, nr 12, s. 327–347. Jodkowski Marek, 2014b, Prabuckie czasy księdza Carla Stalinskiego, Studia Elbląskie, t. 15, s. 75–87. Kopiczko Andrzej, 2004, Duchowieństwo katolickie diecezji warmińskiej w latach 1821–1945, cz. 1, Studium prozopograficzne, Wydział Duszpasterski Kurii Metropolitalnej Archidiecezji Warmińskiej, Olsztyn. Matern Georg, 1909, Die katholische Diaspora in Ostpreußen, H. Grimme, Braunsberg. Pohl Heinrich, 1926, Die katholische Militärseelsorge Preussens 1797–1888, Stuttgart (Nachdruck: Schipper, Amsterdam 1962). Riediger Bruno, 1989, Feldpropst Namszanowski und die katholische Militärseelsorge in Preußen, Unsere Ermländische Heimat, nr 2. Rosenberg Bernhard M., 1957, Ermländische Garnisonstädte, Unsere Ermländische Heimat, nr 2. Schulte Franz Xaver (bearb.), 1882, Geschichte des „Kulturkampfes” in Preußen, Fredebeul und Koenen, Essen. Stalinski Carl, 1872, Aus der Diözese Ermland, Bonifatiusblatt, nr 2, s. 23–24.