Znaczenie innego w doświadczeniu wartości

• Authors: Karolina Rozmarynowska

Title variants

EN

The significance of the other in axiological experience

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł stanowi próbę ukazania podmiotowych źródeł doświadczenia wartości. Zgodnie z koncepcją Tischnera, każdy człowiek doświadcza różnych rodzajów wartości, wśród których szczególne miejsce przypada wartościom etycznym. Ich wyjątkowość wynika z faktu, że są przeżywane w obecności innego (zwłaszcza innego człowieka). Realizujemy te wartości w relacjach międzyosobowych, ponieważ stanowią one ideały ludzkiego postępowania wobec innego: jesteśmy wierni, sprawiedliwi, uczciwi – wobec innego. Rola innego polega również na tym, że dialog rozszerza i pogłębia naszą świadomość aksjologiczną. Wartości etyczne obligują nas do działania, gdy coś ważnego jest zagrożone. To oznacza, że doświadczamy ich jako istniejących obiektywnie, choć jednocześnie nierealnych. Istotnym warunkiem realizacji wartości jest, używając sformułowania Tischnera, „poczucie rzeczywistości”. Wartości etyczne mają zobowiązującą moc, co oznacza, że doświadczenie aksjologiczne zawiera w sobie element moralnego przymusu. Niemniej jednak osobie przysługuje wolność w sferze rozpoznawania, wybierania i realizowania wartości. Istotą doświadczenia aksjologicznego jest preferencja. To właśnie dlatego ludzki świat jest uporządkowany hierarchicznie.

EN

The aim of the article is to show subjective sources of axiological experience. According to Tischner’s conception, each person experiences various values, of which ethical values are particular. Their peculiarity consists in the fact that they appear in the presence of the other (especially another human). We realize values in interpersonal relations, because they are ideals of human behaviour realized in a particular situation involving the other: we are faithful, just and honest to the other. Ethical values obligate us to act when something important is threatened. It means they are experienced as objective but not real. A crucial condition for achieving values is, to use Tischner’s expression, a “sense of reality”. Values have a binding nature, but it is a moral obligation, not a physical determination. A human person is independent in recognizing, choosing and realizing values. The essence of axiological experience is preference. That’s why the human world is ordered hierarchically.

Keywords

PL

wartości; inny; doświadczenie aksjologiczne; Tischner Józef

EN

values; other; axiological experience; Tischner J.

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Philosophiae Christianae
• Year: 2012
• Volume: 48
• Issue: 4
• Pages: 55-66

Contributors

author

Karolina Rozmarynowska

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Wydział Filozofii Chrześcijańskiej, Instytut Filozofii, ul. Wóycickiego 1/3, 01-938 Warszawa, Poland