Mądrościowe odczytanie przykazania: „Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu” (Wj 20,16; Pwt 5,20) w Księdze Przysłów

• Authors: Demitrów Andrzej

Title variants

EN

The Sapiential Interpretation of the Commandment “You shall not bear false witness against your neighbour” (Ex 20:16; Dt 5:20) in the Book of Proverbs

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przykazania w biblijnym Izraelu stanowiły trwały fundament relacji z Bogiem i z drugim człowiekiem, będąc tym samym podstawowym elementem formowania się społeczności ludzkiej. Z tego względu przykazanie „Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu” nabierało szczególnej wartości. Wielość i różnorodność sytuacji skłaniała do prawnych uściśleń, czego potwierdzeniem jest kodeks praw w Księdze Wyjścia i w Księdze Powtórzonego Prawa. Równie ważny był jednak dla ludu wybranego proces kształcenia i formowania poprzez przyswajane mądrościowe sentencje i przysłowia, które przyczyniały się do ukształtowania właściwych postaw. Częste w Księdze Przysłów nawiązywanie do potrzeby składania prawdziwych zeznań i zarazem przestrogi przed fałszywym świadectwem stanowią potwierdzenie ogromnej roli wychowawczej tego przykazania w mądrościowym nurcie biblijnego Izraela.

EN

The commandments, in the context of biblical Israel, constituted a solid foundation for one’s relationship with both God and man, thus providing the basic element for the shaping of human society. In this regard, the commandment “You shall not bear false witness against your neighbour” gained particular significance. The very quantity and variety of social and moral situations led naturally to legal specifications, as confirmed by the code of laws in the Books of Exodus and Deuteronomy. Beyond this, equally important for the chosen people was the process of formation and education through accumulated sapiential maxims and proverbs which contributed to the formation of right attitudes. References to the need for bearing true witness and ipso facto warnings against bearing false witness appear frequently in the Book of Proverbs, and they serve to confirm the great educational role of this commandment in the sapiential thought of biblical Israel.

Keywords

PL

Księga Przysłów; przykazanie; fałszywy świadek; kłamliwy język; prawdomówność

EN

Book of Proverbs; commandment; false witness; lying tongue; truthfulness

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Verbum Vitae
• Year: 2015
• Volume: 28
• Pages: 91-132

Contributors

author

Demitrów Andrzej

References

• Alonso Schökel L. – Vílchez Líndez J., I Proverbi (Commenti Biblici; Roma 1988).
• Atanazy Wielki, „Apologia do Konstancjusza”, Apologie (PSP 21; Warszawa 1979) 167-188.
• Barucq A., Le livre des Proverbes (SB; Paris 1964).
• Bellia G. – Passaro A. (red.), Libro dei Proverbi. Tradizione, redazione, teologia (Casale Monferrato 1999).
• Bergmann U., „lcn”, Theologisches Handwörterbuch zum Alten Testament (red. E. Jenni – C. Westermann) (Gütersloher 51994) II, 96-99.
• Bonora A. – Priotto M. (red.), Libri sapienziali e altri scritti (Logos – Corso di Studi Biblici 4; Torino 1997).
• Bovati P., Ristabilire la giustizia, Procedure, vocabolario, orientamenti (AnBib 110; Roma 21997).
• Brzegowy T., Pisma mądrościowe Starego Testamentu (Academica 68; Tarnów 2007).
• Chouraqui A., Dziesięć przykazań dzisiaj (Warszawa 2002).
• Clifford R. J., The Wisdom Literature (IBT; Nashville, TN, 1998).
• Cylkow I. (red.), Przypowieści Salomona. ylvm (Kraków – Budapeszt 2009).
• de Vaux R., Instytucje Starego Testamentu (Poznań 2004).
• d’Hamonville D.-M. (red.), Les Proverbes (La Bible d’Alexandrie 17; Paris 2000).
• Emerton J. A., „The Interpretation of Proverbs 21,28”, Zeitschrift für alttestamentliche Wissenschaft 100 (1988) 161-170.
• Gerleman G., „rbd”, Theologisches Handwörterbuch zum Alten Testament (red. E. Jenni – C. Westermann) (Gütersloher 51994) I, 433-443.
• Gilbert M., Les cinq livres des sages. Les Proverbes de Salomon. Le livre de Job. Qohélet ou l’Ecclésiaste. Le livre de Ben Sira. La Sagesse de Salomon (LiBi 129; Paris 2003).
• Gorgulho G. – Anderson A.F., „Księga Przysłów”, Międzynarodowy Komentarz do Pisma Świętego (red. W.R. Farmer) (Warszawa 22001) 766-789.
• Jan Chryzostom, „Fragmenta in Proverbia” (in catenis), Księga Przysłów, Księga Koheleta, Pieśń nad Pieśniami (red. M. Przyszychowska) (Ojcowie Kościoła Komentują Biblię. Stary Testament 8; Ząbki 2015).
• Jenni E., „dba”, Theologisches Handwörterbuch zum Alten Testament (red. E. Jenni – C. Westermann) (Gütersloher 51994) I, 17-20.
• Jepsen A., „!ma”, Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren) (Stuttgart 1973-2000) I, 313-348.
• Johnson B., „qdc”, Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren) (Stuttgart 1973-2000) VI, 903-925.
• Klopfstein M.A., „rqv”, Theologisches Handwörterbuch zum Alten Testament (red. E. Jenni –C. Westermann) (Gütersloher 51994) II, 1010-1019.
• Koch K., „qdc”, Theologisches Handwörterbuch zum Alten Testament (red. E. Jenni – C. Westermann) (Gütersloher 51994) II, 507-530.
• Koehler L. – Baumgartner W. – Stamm J.J. – Dec P. (red.), Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Tetamentu I-II (PSB 30; Warszawa 2008) (= HALAT).
• Kośka L. – Pekaric S., Dzięsięć przykazań (Kraków 2009).
• Łach S. (red.), Księga Kapłańska. Wstęp – Przekład z oryginału – Komentarz – Ekskursy (PŚST 2/1; Poznań – Warszawa 1970).
• Łach S. (red.), Księga Powtórzonego Prawa. Wstęp – Przekład z oryginału – Komentarz – Ekskursy (PŚST 2/3; Poznań – Warszawa 1971).
• Łach S. (red.), Księga Wyjścia. Wstęp – Przekład z oryginału – Komentarz (PŚST 1/2; Poznań – Warszawa 1964).
• Lang B., „Schule und Unterricht im alten Israel”, La Sagesse de l‘Ancien Testament (red. M. Gilbert) (BEThL 51, Nouvelle édition mise à jour; Leuven 21990) 186-201.
• Lelièvre A. – Maillot A., Commentaire des Proverbes. I. Chap. 10–18 (LD Commentaires 1; Paris 1993).
• Lelièvre A. – Maillot A., Commentaire des Proverbes. II. Chap. 19–31 (LD Commentaires 4; Paris 1996).
• Lelièvre A. – Maillot A., Commentaire des Proverbes. III. Chap. 1–9 (LD Commentaires 8; Paris 2000).
• Lemański J., Księga Wyjścia (NKB.ST 2; Częstochowa 2009).
• Lust J. – Eynikel E. – Hauspie K. (red.) A Greek-English Lexicon of the Septuagint (Stuttgart 1992, 1996, revised version 2003).
• Meinhold A., Die Sprüche I. Spr. 1–15 (ZBK; Zürich 1991).
• Meinhold A., Die Sprüche II. Spr. 16–31 (ZBK; Zürich 1991).
• Morla Asensio V., Libri sapienziali e altri scritti (Introduzione allo studio della Bibbia 5; Brescia 1997).
• Muszyński H., Dekalog (Gniezno 1995).
• Nagórny J., Etyka przymierza Starego Testamentu. Próba ustalenia zasadniczej problematyki moralnej (red. K. Jeżyna – J. Goćko – W. Rzepa) (Lublin 2009).
• Otto E., Deuteronomium 1–11. II. 4,44–11,32 (HThKAT; Herder – Freiburg – Basel – Wien 2012).
• Perry E., „The Meanning of ’emuna in the Old Testament”, Journal of the American Academy of Religion 21 (1953) 252-256.
• Petuchowski J.J. (red.), Głos z Synaju. Antologia tekstów rabinistycznych na temat Dziesięciu Przykazań (Kraków 1997).
• Popowski R. (red. przekład, wprowadzenie i przypisy), Septuaginta, czyli Biblia Starego Testamentu wraz z księgami deuterokanonicznymi i apokryfami (PSB 37; Warszawa 2013).
• Potocki S., Księga Przysłów. Wstęp – Przekład z oryginału – Komentarz – Ekskursy (PŚST 8/1; Poznań 2008).
• Potocki S., „Drogi Mądrości (Księga Przysłów)”, Mądrość starotestamentalnego Izraela (red. J. Frankowski) (WMWKB 6; Warszawa 1999) 34-72.
• Rad G. von, La sapienza in Israele (Collana Biblica; Torino 1975).
• Rosik S., „Biblijny horyzont przykazania VIII”, Plenitudo legis dilectio. Księga pamiątkowa dedykowana prof. dr. hab. Bronisławowi W. Zubertowi OFM z okazji 65. rocznicy urodzin (red. A. Dębiński – E. Szczot) (Lublin 2000) 777-788.
• Schmidt W.H., „rbd”, Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren) (Stuttgart 1973-2000) II, 101-134.
• Seebass H. – Beyerle S. – Grünwaldt K., „rqv”, Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren) (Stuttgart 1973-2000) VIII, 466-472.
• Stefański J., „VIII przykazanie Dekalogu na tle koncepcji świadectwa i świadka w tekstach legislacyjnych Starego Testamentu”, Verbum Vitae 27 (2015) 21-46.
• Synowiec J.S., Dekalog. Dziesięć ważnych przykazań Wj 20,2-17; Pwt 5,6-20 (Kraków 2004).
• Synowiec J.S., Mędrcy Izraela, ich pisma i nauka (Kraków 21997).
• Tonelli D., Il Decalogo. Uno sguardo retrospettivo (Scienze Religiose. Nuova Serie 25; Bologna 2010).
• Tov E., „The Impact of the LXX Translation of the Pentateuch on the Translation of other Books”, Mélanges D. Barthélemy. Études Bibliques offertes à l’occasion de son 60e anniversaire (red. P. Casetti – O. Keel – A. Schenker) (OBO 38; Fribourg – Göttingen 1981) 577-591.
• Tronina A., Księga Kapłańska (NKB.ST 3; Częstochowa 2006).
• Van Leeuwen C., „d[”,Theologisches Handwörterbuch zum Alten Testament (red. E. Jenni – C. Westermann) (Gütersloher 51994) II, 209-221.
• Virgulin St., „La hn"Wma/ in Abacuc 2,4b”, Divus Thomas 92 (1969) 92-97.
• Wildberger H., „!ma”, Theologisches Handwörterbuch zum Alten Testament (red. E. Jenni – C. Westermann) (Gütersloher 51994) I, 177-209.
• Wojciechowski M., Dziesięć przykazań dawniej i dziś (Częstochowa 2011).