Wojciech Tylkowski wśród monstrów − barokowa scientia curiosa wobec estetyki epoki

• Authors: Napierała Aleksandra

Title variants

EN

Wojciech Tylkowski among monsters – baroque scientia curiosa towards the esthetics of époque

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article is an attempt to show different connections between modern science in 17th century and esthetics of Baroque. Culture progress had been connected with breaking the Renaissance rules of art – clarity and harmony, as well as with appearance of a new kind of art – varied, unclear and marvel. In both branches of knowledge erudition and necessity of getting to know as much as possible were the most important ideas; this became the background of particular Baroque occurrence: encyclopedism and erudition. The popular science literature genre known as scienta curiosa is strongly connected to those terms. The main subject of analysis is a treatise written by Wojciech Tylkowski, containing knowledge of mathematics, natural history and philosophy. Due to its form – which uses conceptual solutions, tricky, ridiculous questions and description of marvels, monsters and other curiosities – it is one of the most interesting examples of “practice esthetics” – using esthetics for popularization purposes.

Keywords

PL

barok; scientia curiosa; literatura popularnonaukowa; encyklopedyzm; cudowność

EN

baroque; scientia curiosa; popular scence literature; erudition; marvel

• Publisher: Fundacja "dzień dobry! kolektyw kultury"
• Journal: Amor Fati
• Year: 2016
• Issue: 1(5)
• Pages: 219-235

Contributors

author

Napierała Aleksandra

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Tylkowski W.: Uczone rozmowy wszystkę w sobie prawie zawierające filozofiją. Warszawa 1692.
• Bieńkowski T.: Polscy przedstawiciele „scientia curiosa”. „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1987, t. 30.
• Bieńkowski T., Dobrzycki J.: Staropolski świat nauki. Warszawa 1998.
• Gostyńska D.: Retoryka iluzji. Koncept w poezji barokowej. Warszawa 1991.
• Hernas C.: Barok. Warszawa 2002.
• Hocke G. R.: Świat jako labirynt. 2: Manieryzm w literaturze. Przeł. M. Chojnicki. Gdańsk 2015.
• Kroczak J.: Wojciech Tylkowski – między historia naturalia a historia curiosa. [w:] Człowiek wobec natury – humanizm wobec nauk przyrodniczych. Red. J. Sokolski. Warszawa 2010.
• Nowicka-Jeżowa A.: Barok polski. Między Europą i Sarmacją. Profile i zarysy całości. Warszawa 2009-2011
• Okoń J.: Kompendium – czy tylko wiedzy? Wstęp do typologii gatunku. [w:] Staropolskie kompendia wiedzy. Red. I. M. Dacka-Górzyńska, J. Partyka. Warszawa 2009.
• Raubo G.: Dusza, monstra i życie na Księżycu. Teoria antropologiczna w barokowej „scientia curiosa” Wojciecha Tylkowskiego. „Przestrzenie Teorii” 2013, nr 19.
• Sarbiewski M. K: De acuto et arguto – O poincie i dowcipie. [w:] Sarbiewski M. K., Wykłady poetyki. Przeł. S. Skimina. Kraków – Wrocław 1958
• Sokołowska J.: Spory o barok. W poszukiwaniu modelu epoki. Warszawa 1971.
• Tatarkiewicz W.: Historia estetyki. T. 3. Warszawa 2009.
• Tazbir J.: Wojciech Tylkowski – polihistor ośmieszony. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1978, nr 1.
• Vasoli C.: Encyklopedyzm w XVII wieku. Przeł. A. Aduszkiewicz. Warszawa 1989.