Teatry włościańskie w Galicji autonomicznej – geneza powstania, działalność i znaczenie społeczno - kulturowe

• Authors: Potoczny Jerzy

Title variants

EN

Peasant theaters in autonomus Galicia – genesis, aktivity and socio-cultral meaning

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W niniejszym artykule ukazano problematykę rozwoju amatorskiego, włościańskiego ruchu teatralnego w Galicji doby autonomicznej (1867–1918). Ruch ten w wyniku złagodzenia cenzury i ograniczeń administracyjnych przyczynił się w znacznym stopniu, szczególnie pod koniec XIX stulecia do rozwoju oświaty i kultury w środowiskach plebejskich społeczeństwa galicyjskiego. Na uwagę szczególną zasługuje działalność Związku Teatrów i Chórów Włościańskich pod przewodnictwem Zygmunta Gargasa, który kształtował nie tylko kulturę umysłową ludu, ale przede wszystkim gusty i upodobania teatralne mieszkańców wsi galicyjskiej. Było to zjawisko, które samo przez się świadczyło o nieodwołalnej potrzebie tej instytucji na wsi, kształcącej wrodzoną muzykalność ludu przez organizowanie chórów i teatrów włościańskich.

EN

This article shows the development of the amateur, folk theater movement in Galicia during the autonomous period (1867-1918). As a result of the easing of censorship and administrative restrictions, this movement, especially at the end of the 19th century, contributed significantly to the development of education and culture in the plebeian communities of Galician society. Special attention deserves the work of the Association of Theaters and Choirs under the leadership of Zygmunt Gargas, which shaped not only the intellectual culture of the people, but also the theatrical tastes of the Galician people. This was a phenomenon which, by itself, was a testimony to the irrevocable need of this institution in the country, educating the innate musicality of the people by organizing the folk choirs and theaters.

Keywords

PL

teatr ludowy, towarzystwa kulturalno-oświatowe w Galicji, Związek Teatrów i Chórów Włościańskich, amatorski ruch teatralny

EN

folk theater, cultural and educational societies in Galicia, Association of Folk Theaters and Choirs, amateur theather activity

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Kultura – Przemiany – Edukacja
• Year: 2017
• Volume: 5
• Pages: 93-109

Dates

published

2017

Contributors

author

Potoczny Jerzy

• PWSZ w Sanoku

References

• Albin J., Z działalności bibliotek ludowych w Galicji, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej” 1983, Artykuł programowy „Wiedza dla Wszystkich” 1899, nr 1. Bystroń J., Kultura ludowa, Warszawa 1947. Atlas S., Ród Froniów, „Kultura i Ty” 1975, nr 12, Cierniak J., Żródła i nurt polskiego teatru ludowego, Wybór pism, inscenizacji i historii opracował i słowem wstępnym opatrzył A. Olcha, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1963. Obchody Anczyca w Krakowie i we Lwowie, Poradnik Teatrów i Chórów Włościańskich, Lwów 1909, nr 5–6. Estreicher K., Teatr ludowy w Galicji, Kraków 1901. Iłowski S.,Vadamecum teatru amatorskiego, Warszawa 1967. Iłowski S., Geneza i powstanie Związku Teatrów i Chórów Włościańskich, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1967, nr 1. Jakubowski H.T., Amatorski ruch teatralny, Warszawa 1975. Kowalczyk S., Ruch ludowy w zaborze austriackim do roku 1914, [w:] Zarys historii polskiego ruchu ludowego 1864–1918, pod red. S. Kowalczyka, Warszawa 1963. Księga Pamiatkowa Stowarzyszenia Śpiewackiego Lutnia Robotnicza w Krakowie, Kraków 1963, Listy z Galicji, „Ogniwo” 1904, s. 715 i nr 38. Malkiewicz, Nasze towarzystwa oświatowe w roku 1902, „Przegląd Powszechny” 1904. Mrozowicka I., Nasi widzowie, „Poradnik Teatrów i Chórów Włościańskich ” 1913, 11–12. Orsza H., Nasze biblioteki powszechne, [w:] Praca oświatowa, jej zadania, metody, organizacja, Kraków 1913. Potoczny J., Oświata dorosłych i popularyzacja wiedzy w plebejskich środowiskach Galicji doby konstytucyjnej (1867–1918), Galicja i jej dziedzictwo, T.10, Rzeszów 1998. Potoczny J., Od alfabetyzacji do popularyzacji wiedzy. Ruch oświaty dorosłych w Galicji (1867–1918), Rzeszów 1994. Potoczny J., Rozwój elementarnej oświaty dorosłych w Galicji doby autonomicznej (1867–1918), Rzeszów 1988. Podgórska., Sytuacja szkolnictwa i oświaty w zaborze austriackim, [w:] Dzieje szkolnictwa i oświaty na wsi polskiej do 1918 r., pod red. S. Michalskiego, t. 1, Warszawa. Radlińska H., Dzieje oświaty pozaszkolnej, Warszawa 1934. Róg M., Związek teatrów i chórów włościańskich, „Nasz Kraj” 1907, nr 13. Sejm a Związek, „Poradnik Teatrów i Chórów Włościańskich” 1910, nr 3. Statut Związku Katolicko-Społecznego diecezji przemyskiej pod opieką Najświętszej Maryi Panny Królowej Korony Polskiej, „Kronika Diecezji Przemyskiej” 1906. Sprawozdanie ogólne z działalności UL im A. Mickiewicza za czas 1905/1906. Sprawozdanie Ogólnego Zebrania delegatów i członków Związku, „Poradnik Teatrów i Chórów Włościańskich” 1909, nr 10. Sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Teatrów i Chórów Włościańskich za czas od 9 IV 1907 – 31 XII 1908 r. Lwów 1909, s. 9–10. Towarzystwo Szkoły Ludowej w latach 1891–1928, Krótki rys działalności, Kraków 1929. Oświata pozaszkolna, „Naprzód” 1904, nr 177, s. 1. O muzycznym wychowaniu publicznym, „Naprzód” 1912, nr 5. Uniwersytet Ludowy u nas – a gdzie indziej, „Nowy Głos Przemyski” 1912, nr 3. Odezwa Zarządu Głównego Związku Teatrów i Chórów Włościańskich, Lwów, dnia 8 marca 1907. Uniwersytety Ludowe im. A. Mickiewicza. Statystyka i zamiary, Kraków 1913. Wroczyński R., Dzieje oświaty polskiej 1795–1945, Warszawa 1980. Zięba J., Pierwsze próby organizowania i wytyczania kierunków amatorskiej działalności teatralnej na wsi organizować, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1967, nr 1. Związek Teatrów Włościańskich, „Nasz Kraj” 1907. Związek Teatrów i Chórów Włościańskich, „Przewodnik Kółek Rolniczych” 1907, nr 13.

Identifiers

DOI

10.15584/kpe.2017.5.6

ISSN

2300-9888

EISSN

2544-1205