Ludzkie zwłoki jako obiekt badawczy: dowolność działań czy normowanie?

• Authors: Piotr Morciniec

Title variants

EN

The human corpse as an object of scientific research – complete freedom or regulation

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Problematyka artykułu wyraźnie odbiega od większości zagadnień poruszonych w niniejszym tomie, bowiem w punkcie, w którym eksperymenty z udziałem żywych probantów zostają zakończone, rozpoczyna się obszar badawczy określany jako badania na zwłokach. W potocznym odbiorze temat działań na zwłokach wydaje się marginalny, ale warto się z nim naukowo zmierzyć, bo – jak mówiono już w starożytności – stosunek do ciał zmarłych charakteryzuje wrażliwość społeczeństwa względem żywych. Wydawać by się mogło, że „zwłokom nie można zaszkodzić”. Czy jednak taka teza jest poprawna? Zamierzeniem finalnym tekstu jest falsyfikacja takiej tezy oraz uzasadnienie konieczności formułowania wymagań moralnych wobec działań na ludzkich zwłokach. Na realizację założonego zadania badawczego złożą się następujące kroki: zdefiniowanie przedmiotu badawczego, czyli zwłok, oraz określenie jego statusu ontologicznego, a także charakterystyka zakresu badań z wykorzystaniem ciał zmarłych jako ważnej płaszczyzny naukowej. Następnie egzemplarycznie przedstawione zostanie jedno ze stanowisk optujących za dowolnością ingerencji w martwe ciało. W odpowiedzi na bazie personalizmu określony zostanie status moralny ludzkich zwłok wraz z istotnymi wymaganiami etycznymi dotyczącymi badawczego wykorzystania ludzkiego ciała po śmierci. Na koniec wskazane zasady odniesione zostaną do wskazanych obszarów badawczych.

EN

The problematic of the article clearly differs from the majority of issues considered in this volume, since at the point at which experiments involving living specimens end there commences a new research area, experiments upon corpses. In common opinion the issue of such experiments seems to be marginal; however, it is worth scientific consideration since – as was said even in antiquity – the treatment of the bodies of the dead characterizes the sensibility of society toward the living. It might appear that “a corpse cannot be harmed”. Is this true, however? The final purpose of this article is to falsify this claim and to justify the necessity of formulating moral requirements upon experiments with human corpses. The realization of the above includes the following steps: defining the object of research, that is, the corpse, and establishing its ontological status, as well as a characterization of the area of research involving the bodies of the dead as an important scientific area. Next, the article presents by way of example one of the positions that opt for freedom of intervention in a dead body. In a response that draws upon personalism the author will establish the moral status of the human corpse together with essential ethical requirements regarding its use. At the end the above principles are applied to concrete areas of research.

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2009
• Issue: 19
• Pages: 78-92

Contributors

author

Piotr Morciniec

• Uniwersytet Opolski

References

• Birnbacher [1998] – D. Birnbacher, Philosophisch-ethische Überlegungen zum Status des men- schlichen Leichnams, w: N. Stefenelli (Hg.), Körper ohne Leben: Begegnung und Um- gang mit Toten, Böhlau Verlag, Wien 1998.
• Dhom [2004] – G. Dhom, Die klinische Obduktion – Not und Notwendigkeit, „Saarländische- särzteblatt“ 2004, nr 6.
• Groß [2002] – D. Groß, Die Entwicklung der inneren und äußeren Leichenschau in historischer und ethischer Sicht, Königshausen & Neumann, Würzburg 2002.
• Ingelheim [1981] – F.A. Graf von Ingelheim, Zur geschichtlichen Entwicklung des ärztlichen Leichenschaubestimmungen in Deutschland, Med. Dissertation, Uni. Marburg 1981.
• Jones, Fennell [1991] – D.G. Jones, S. Fennell, Bequests, cadavers and dissections: sketches from New Zealand history, „The New Zealand Medical Journal” 1991, vol. 104 (912).
• Katechizm [1994] – Katechizm Kościoła katolickiego, Pallotinum, Poznań 1994.
• Morciniec [2006] – P. Morciniec, Granice ingerencji w ciało człowieka na przykładzie transplantologii, w: T. Biesaga (red.), Bioetyka personalistyczna, Kraków 2006, Wyd. Nauk. PAT, s. 317-338.
• Morciniec [2007] – P. Morciniec, Pietyzm wobec ludzkich zwłok. Tradycje kulturowe – przesłanki teologiczne i moralne, w: K. Dola, N. Widok (red.), Crux Christi – spes nostra, Opole 2007, Wyd. św. Krzyża, s. 425-436.
• Pluisch, Heifer [1994] – F. Pluisch, U. Heifer, Die rechtliche Zulässigkeit von Leichenversuchen, „Neue Juristische Wochenschrift“ 1994, vol. 47, s. 2377-2381.
• Putz [1999] – R.V. Putz, Der Leichnam in der Anatomie, „Zeitschrift für Medizinische Ethik“ 45(1999), H. 1, s. 27-32.
• PWN [1981] –Słownik języka polskiego, t. 3 R-Ż, PWN, Warszawa 1981.
• Rosenbauer [2000] – K. A. Rosenbauer, Anatomie, w: W. Korff, L. Beck, P. Mikat (Hg.), Le- xikon der Bioethik, Bd. 1, Gütersloher Verlagshaus, Gütersloh 2000, s. 150-154.
• Rozporządzenie [2006] – Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi, Dz.U. 2007, nr 1, poz. 10.
• Rozporządzenie [2001] – Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi, Dz.U. 2001, nr 153, poz. 1783.
• Schlaudraff [2000] – U. Schlaudraff, Kriterien für den pietätvollen Umgang mit der menschlichen Leiche. Stellungnahme aus der Sicht des Klinikseelsorgers, w: H.C. Wellmer, G. Bo- ckenheimer-Lucius (Hg.), Zum Umgang mit der Leiche in der Medizin, Schmidt- Römhild, Lübeck 2000, s. 219-226.
• Tomasini [2008] – F. Tomasini, Research on the recently dead: an historical and ethical examination, „British Medical Bulletin” 2008, vol. 85(1).
• Ustawa [1995] – Ustawa z dnia 26 października 1995 r. o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów, Dz. U. 1995, nr 138, poz. 682.
• Virt, Körtner [1998] – G. Virt, U. Körtner, Pietät und Nächstenliebe. Ein christlichökumenischer Beitrag zum Umgang mit dem menschlichen Leichnam, w: N. Stefenelli (Hg.), Körper ohne Leben: Begegnung und Umgang mit Toten, Böhlau Verlag, Wien 1998.
• Wellmer, Bockenheimer-Lucius [2000] – H.C. Wellmer, G. Bockenheimer-Lucius (Hg.), Zum Umgang mit der Leiche in der Medizin, Schmidt-Römhild, Lübeck 2000.
• Wicclair [2002] – M.R. Wicclair, Informed consent and research involving the newly dead, „Kennedy Institute of Ethics Journal” 2002, vol. 12 (4).
• Wittwer [2008] – H. Wittwer, Der Leichnam aus der Sicht der Philosophie, „Deutsche Zeitschrift für Philosophie“ 2008, vol. 56, nr 1.

Identifiers

DOI

10.13153/diam.19.2009.333