Straty materialne diecezji warmińskiej w czasie pierwszej wojny światowej

• Authors: Marek Jodkowski

Title variants

EN

Financial losses of the Warmia Diocese during World War I

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Ekspansja wojsk rosyjskich na obszary Prus Wschodnich w czasie pierwszej wojny światowej spowodowała zniszczenia na niespotykaną dotąd skalę. Dotknęły one 35 miast i 900 gmin wiejskich. Wśród nich znalazło się wiele budynków kościelnych należących do diecezji warmińskiej, które ucierpiały wskutek działań militarnych oraz grabieży. Znaczne szkody odnotowano przy świątyniach katolickich w Krośnie, Szczytnie, Ełku i Bilderweitschen. Ślady działań wojennych stwierdzono również przy obiektach sakralnych w Kobułtach, Olsztynku, Klonie, a także przy domu misyjnym w Piszu. Spłonęły plebanie w Gołdapi, Opaleńcu, Bilderweitschen, dom księży emerytów w Krośnie oraz budynki parafialne w Szczytnie i Gryźlinach. Włamywano się i opróżniano sejfy oraz skarbony kościelne. Powszechnym zjawiskiem było plądrowanie budynków sakralnych, jak i parafialnych, konfiskata obiektów ruchomych oraz żywego inwentarza. Stosowano niekorzystny dla podbitej ludności kurs wymiany pieniężnej, wskutek czego wymuszano sprzedaż płodów rolnych na rzecz okupanta po zaniżonej cenie. Pochodziły one z gospodarstw rolnych, w tym również parafialnych. Odpowiedzialność za straty materialne przy budynkach kościelnych diecezji warmińskiej spoczywała zarówno na niemieckich jednostkach militarnych, jak też siłach zbrojnych nieprzyjaciela. W grabieżach niejednokrotnie brało udział miejscowe pospólstwo. Odbudowa zniszczonych obiektów rozpoczęła się bezpośrednio po opuszczeniu przez wojska rosyjskie Prus Wschodnich.

EN

The expansion of the Russian army in the area of East Prussia during World War I caused damage to an unprecedented extent. The damage affected 35 towns and 900 rural communities. Numerous church buildings which belonged to the Warmia Diocese suffered as a result of military actions and plundering. Substantial losses were noted with regard to Catholic churches in Krosno, Szczytno, Ełk and Bilderweitschen. The effects of hostilities around religious buildings in Kobułty, Olsztynek and Klon, as well as the mission house in Pisz, were also noted. Presbyteries in Gołdap, Opaleniec, Bilderweitschen, a house for retired priests in Krosno, as well as parish houses in Szczytno and Gryźliny, were burned. Safe deposit boxes and church money boxes were ransacked and emptied. The plundering of church and parish buildings, as well as the confiscation of chattels and livestock were common. Money exchange rates were unfavourable for the conquered nation, which led to the forced sale of produce to the occupier at lowered prices. The produce came from local farms, including parish farms. Both German military troops and the enemy’s armed forces were responsible for the financial losses which affected church buildings of the Warmia Diocese. The local populace also participated in acts of plundering more than once. The reconstruction of the destroyed buildings began immediately after the Russian army left East Prussia.

Keywords

PL

diecezja warmińska; pierwsza wojna światowa; budynki kościelne; Prusy Wschodnie; zniszczenia wojenne

EN

the Warmia Diocese; World War I; church buildings; East Prussia; war damage

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Forum Teologiczne
• Year: 2015
• Volume: 16

Contributors

author

Marek Jodkowski