Opieka duszpasterska wśród Polaków we Francji w świetle protokołu ze Zjazdu Duchowieństwa Polskiego odbytego w Clamart w 1938 roku

• Authors: Józef Szymański

Title variants

EN

Pastoral Care among Poles in France in the Light of the Protocol of the Congress of the Polish Clergy Held in Clamart in 1938

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W okresie międzywojennym zarówno Kościół w Polsce, jak i władze rządowe zabiegały o zapewnienie rodzimej opieki religijnej wielomilionowej rzeszy wychodźstwa polskiego. Stwarzało to szeroką płaszczyznę współpracy. Motywacja miała różny charakter, od czysto pragmatycznej i politycznej na poziomie Ministerstwa Spraw Zagranicznych – ambasady, konsulatów, do religijno-humanitarnej na poziomie miejscowych duszpasterzy polskich, którzy na co dzień stykali się z rozproszoną i najbardziej opuszczoną pod względem opieki konsularnej i religijnej częścią emigracji. Dla łatwiejszej administracji posługi duszpasterskiej rektor Polskiej Misji Katolickiej we Francji w 1923 roku w ramach rekolekcji kapłańskich rozpoczął duszpasterskie spotkania, „zjazdy duchowieństwa polskiego” – wszystkich kapłanów Misji, które służyły wymianie doświadczeń duszpasterskich i dyskusji nad pojawiającymi się problemami emigracji polskiej. Polska Misja Katolicka we Francji jurysdykcyjnie podlegała episkopatowi Francji, który ustanowił swojego delegata do duszpasterstwa migrantów. W 1938 roku rekolekcje dla duszpasterzy polskich pracujących wśród wychodźstwa polskiego we Francji przeprowadził ks. Tomasz Mącior SAC. Odbywały się one w Clamart pod Paryżem. W ćwiczeniach tych uczestniczyło 50 duszpasterzy z ówczesnym rektorem PMK we Francji ks. F. Cegiełką. Po rekolekcjach tradycyjnie odbyły się obrady księży polskich, w których udział wzięli również: ambasador Polski Juliusz Łukasiewicz, konsul generalny w Paryżu Aleksander Kawałkowski, dyrektor Katolickiej Agencji Prasowej ks. Zygmunt Kaczyński i biskup sufragan Paryża Emanuel Anatol Chaptal. Zakres podejmowanych wyzwań przez duszpasterzy polskich egzemplifikuje zamieszczony Protokół ze Zjazdu Duchowieństwa Polskiego odbytego po zakończeniu rekolekcji w Clamart pod Paryżem w dniu 25 listopada 1938 roku. Kopia dokumentu znajduje się w Archiwum Polskiej Misji Katolickiej we Francji, dokument oryginalny przechowywany jest w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie.

EN

In the interwar period, both the Church and the Polish authorities sought to provide native religious care for a multi-million group of Poles in exile, which was a great area for cooperation. Their motivation was of a diverse nature: from purely pragmatic and political at the level of the Ministry of Foreign Affairs – embassies, consulates, to religious and humanitarian at the level of local Polish priests, who had to deal with a group of people scattered and abandoned in terms of consular and religious care. For the easier administration of the pastoral ministry, the Rector of the Polish Catholic Mission in France, in 1923, as part of the priesthood retreat, began pastoral meetings, “congresses of the Polish clergy” – all priests of the Mission, aimed at the exchange of pastoral experiences and discussion of emerging problems related to Polish emigrants. The Polish Catholic Mission in France was under the jurisdiction of the episcopate of France, which appointed its delegate to the pastoral care of migrants. In 1938, a retreat for Polish priests working for Poles in France was conducted by Fr. Tomasz Mącior SAC. It took place in Clamart near Paris. It was attended by 50 priests with the then rector of the Polish Catholic Mission in France, Fr. F. Cegiełka. After the retreat, the Polish priests’ sessions were traditionally held, in which Polish ambassador Juliusz Łukasiewicz, consul general in Paris, Aleksander Kawałkowski, director of the Catholic Press Agency, Fr. Zygmunt Kaczyński and Paris suffragan bishop, Emanuel Anatol Chaptal participated. The scope of the challenges undertaken by Polish priests is exemplified by the attached Protocol from the Polish Clergy Convention held after the retreat at Clamart on November 25, 1938. A copy of the document is stored in the Archives of the Polish Catholic Mission in France, and the original document is stored in the Archdiocesan Archives in Gniezno.

Keywords

PL

Polacy we Francji; duszpasterstwo polskojęzyczne; duszpasterze polonijni

EN

Poles in France; Polish language ministry; Polish priests

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Studia Polonijne
• Year: 2018
• Volume: 39
• Pages: 339-372

Contributors

author

Józef Szymański

• Akademia Pomorska w Słupsku

References

• Badura P.J., Jakubisiak Augustyn (1884-1945), w: Słownik polskich teologów katolickich 1918-1981, red. ks. L. Grzebień SJ, t. V, Warszawa: ATK 1983.
• Badura P. SJ, Unszlicht Julian (1883-?), w: Słownik polskich teologów katolickich 1918-1981, red. ks. L. Grzebień SJ, t. VII, Warszawa: ATK 1983.
• Brudzisz M., Pierwsze zebranie księży Polskiej Misji Katolickiej we Francji, „Studia Polonijne” 33(2012).
• Dąbska I., Jakubisiak Augustyn, w: Polski Słownik Biograficzny, t. X, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962-1964.
• Dopierała K., Kwaśny Kazimierz, w: Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, red. K. Dopierała, t. III: K-O, Toruń: Inne 2004.
• Duszpasterstwo polskie w świecie. Informator, Paris 1970.
• Dzwonkowski R. SAC, Cegiełka Franciszek Antoni, w: Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, red. K. Dopierała, t. I: A-E, Toruń: Inne 2003.
• Dzwonkowski R. SAC, Polska opieka religijna we Francji 1909-1939, Poznań–Warszawa: Pallottinum 1988.
• Dzwonkowski R. SAC, Przemiany polskiej parafii w północnej Francji (1922-1972). Studium historyczno-socjologiczne parafii w Oignies, „Studia Polonijne” 1(1976).
• Dzwonkowski R. SAC, Wędzioch Czesław, w: Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, red. K. Dopierała, t. V: S-Ż, Toruń: Inne 2005.
• Garçon G., Les catholiques polonais en France. Les années de foundation 1919-1949, Lille: Facultélibre de Lettres 2004.
• Gomułczak F. SAC, Cegiełka. Pasterz Polonii, Ząbki: Apostolicum 2014.
• Guzewicz W., ks., Duchowieństwo diecezji łomżyńskiej w II Rzeczypospolitej, Lublin: Wydawnictwo KUL 2003.
• Janeczek S., Jakubisiak Augustyn, filozof, teolog, duszpasterz, w: Encyklopedia Katolicka, t. VII, kol. 734-738.
• Jemielity W., ks., Śp. Ks. Ludwik Makulec, „Rozporządzenia Urzędowe Łomżyńskiej Kurii Diecezjalnej” 4(1982).
• Jop F. Bp., Księża diecezji sandomierskiej zamęczeni podczas drugiej wojny światowej. 20. Ks. Czesław Krzyszkowski, „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 4(1949).
• Judycki A. et Z., Les Polonais en France. Dictionnaire biographique, vol. I, Paris: Editions Concordate 1996.
• Kapuśniak A., Szczepaniak J., ks., Katalog alumnów krakowskiego seminarium duchownego (1901-1938), Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT 2006.
• Materiały do dziejów Polskiej Misji Katolickiej we Francji, z. I: Księża polscy w duszpasterstwie okręgu paryskiego 1922-1929, oprac. O.B. Panek OC, Paris: Editions François-Dominique 1992.
• Materiały do dziejów Polskiej Misji Katolickiej we Francji, z. IV-II/II: Księża polscy w duszpasterstwie Północnej Francji 1922-1929, oprac. O.B. Panek OC, Paris: Editions François-Dominique 1992.
• Materiały do Dziejów Polskiej Misji Katolickiej we Francji, z. XVII: Księża polscy w duszpasterstwie na terenie Francji południowej 1940-1945, oprac. O.B. Panek OC, Paryż: Editions François-Dominique 1992.
• Mącior T., ks., Doroczny Zjazd Księży polskich we Francji, „Przegląd Katolicki” 4 XII 1938, s. 754-755.
• M. l´ abbe Julien Unszlicht, „La Semaine Religieuse du Dioces de Meaux” 84(1953).
• Molin J.-B., L´ abbe Julien Unszlicht, pretre du Dioces de Meaux (1883-1953), „Revue d’Histoire et d’ Art de la Brie et du Pays de Meaux” 38(1987).
• Mross H., ks., Słownik biograficzny kapłanów diecezji chełmińskiej wyświęconych w latach 1821-1920, Pelplin: Bernardinum 1995.
• Myszor J., Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945-1989, Górna Grupa: Wydawnictwo Księży Werbistów Verbinum 2003.
• Niesłony J., Słownik biograficzny Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej Prowincji Polskiej 1923-2016, Poznań: UAM 2016.
• Olszar H., Polska opieka religijna we Francji w okresie międzywojennym i udział w niej księży diecezji katowickiej, „Wiadomości Archidiecezjalne. Organ Urzędowy Kurii Metropolitalnej w Katowicach” 3(1993).
• Romejko A., ks., Duszpasterstwo polonijne w Wielkiej Brytanii, Tuchów: Mała Poligrafia Redemptorystów 2001.
• Siomkajło A., Kirschke Tadeusz, w: Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, red. K. Dopierała, t. II: F-K, Toruń: Inne 2003.
• Smoroński K., Przedmowa, w: J. Unszlicht, Życie i nauka Jezusa Chrystusa w zarysie, Tuchów 1934.
• Srebrne gody kapłańskie księdza dziekana Knapika, „Polska Wierna” 6 VII 1947.
• Stanaszek B., ks., Nowakowski R., ks., Słownik biograficzny księży diecezji sandomierskiej XIX-XX w., t. II, H-Ł, Sandomierz: Wydawnictwo i Drukarnia Diecezji Sandomierskiej 2015.
• Szymański J., ks., Duszpasterze Polonii i Polaków za granicą. Słownik biograficzny, t. I, Lublin: Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna 2010.
• Szymański J., ks., Duszpasterze Polonii i Polaków za granicą. Słownik biograficzny, t. II, Lublin: Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna 2011.
• Śp. Ks. Czesław Wędzioch, „Duszpasterz Polski Zagranicą” 33(1982), z. 4(145), s. 607-609.
• Śp. Ks. inf. Kazimierz Kwaśny, „Duszpasterz Polski Zagranicą” 39(1988), z. 1, s. 152-155.
• Śp. Ks. infułat Władysław Staniszewski, „Duszpasterz Polski Zagranicą” 41(1990), z. 2(175), s. 347-351.
• Śp. Ks. Jan Glapiak, „Duszpasterz Polski Zagranicą” 9(1958), z. 4(37), s. 449.
• Tomkiewicz W., ks., Życie księdza Wojciecha Rogaczewskiego, w: 175-lecie Polskiej Misji Katolickiej we Francji. Akta kolokwiów, t. I, red. G. Garçon i in., Nowy Sącz 2013.
• Tylus S. SAC, Leksykon polskich pallotynów 1915-2012, Ząbki–Poznań: Apostolicum 2013.
• Tylus S. SAC, Prace polskich Pallotynów wśród emigracji (do utworzenia francuskiej Regii Miłosierdzia Bożego – 2 VIII 1946), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 66(1996).
• Umiński W. CM, Polska prowincja Zgromadzenia Księży Misjonarzy w latach 1918-1939, Kraków: Wydawnictwo IT Księży Misjonarzy 2009.
• Unszlicht J., Duszpasterstwo Wychodźców w Francji, „Ateneum Kapłańskie” 35(1935).
• Weiler E., Die Geistlichen in Dachau sowie in anderen Konzentrationslagern und in Gefängnissen, Mödling: Missionsdruckerei St. Gabriel 1971.
• Zjazdy i konferencje konsulów polskich we Francji. Protokoły i referaty 1931-1938, oprac. H. Chałupczak, E. Kołodziej, Lublin 2009.
• Zych S., Walicki B., Ksiądz Kazimierz Kwaśny, rektor Polskiej Misji Katolickiej we Francji (1900-1987). Przyczynek do biografii, „Przegląd Polsko-Polonijny” 2013, nr 5-6.

Identifiers

DOI

10.18290/sp.2018.15