Stereotyp Amerykanina: preferencja określonych wartości a społeczne spostrzeganie cudzoziemca

• Authors: Joanna Pluta

Title variants

EN

The stereotype of an American: the preference of particular values and the social perception of a foreigner

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy stereotypów w ujęciu społeczno-poznawczym. Autorka wybrała stereotyp Amerykanina ze względu na uwarunkowania historyczne i czynniki wpływające na jego kształtowanie się. Celem jej badania było ustalenie związku między preferowaniem określonych wartości a tendencją do stereotypowego postrzegania Amerykanina. Autorka sprawdzała hipotezę, zgodnie z którą preferowanie hedonizmu i zachowawczości współwystępuje ze stereotypowym spostrzeganiem Amerykanina. Próbowano także dowieść, że preferowanie otwartości na zmianę, uniwersalizmu i przekraczania siebie współwystępuje z niską skłonnością do stereotypowego postrzegania Amerykanina. Analiza wyników potwierdziła związek niektórych wartości z tendencją do posługiwania się stereotypami etnicznymi.

EN

The present article concerns the issue of stereotypes and prejudices as viewed from socio-cognitive approach. The stereotype of an American was chosen because of its historical determinants and a number of factor influencing its development. The aim of the conducted research was to investigate the relationship between the preference of specific values and tendency to perceive Americans in a stereotypical way. The article is based on an assumption according to which high preference of particular values (such as Hedonism and Conservation) will co-occur with high level of stereotypical thinking about the Americans. On the other hand, people who prefer such values as Openness to Change, Universalism and Self-Transcendence will exhibit lower level of stereotypical thinking about the Americans. The data analysis confirmed the coexistence of some values with the formation of ethnic stereotypes and prejudices.

Keywords

PL

stereotyp; Amerykanin; Polska Rzeczpospolita Ludowa; teoria wartości; Schwartz

EN

stereotype; American; Polish People’s Republic; value theory; Schwartz

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Opuscula Sociologica
• Year: 2014
• Issue: 4(10)
• Pages: 59-70

Contributors

author

Joanna Pluta

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

References

• Amerykanin w PRLu, VOD.tvp.pl, http://vod.tvp.pl/dokumenty/historia/amerykanin-w-prl-u/wideo/amerykanin-w-prl-u/4284037 (13.07.2014).
• Aronson E., Wilson T.D., Akert R.M. 1997, Psychologia społeczna. Serce i umysł, Zysk i S-ka, Poznań.
• Bartmiński J. 2007, Stereotypy mieszkają w języku, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Belief in Paranormal Phenomena: 1990 and 2001. Figure 7–9. 2004, National Science Foundation, www.nsf.gov/statistics/seind04/c7/fig07-09.htm (31.05.2014).
• Berlein C., Cieciuch J., Davidov E., Demirutku K., Fischer R., Kontu M., Ramos A., Schwartz S.H, Verkasalo M., Vecchione M. 2012, Refining the Theory of Basic Individual Values, „Journal of Personality and Social Psychology”, nr 103 (4), s. 663–688.
• Bilewicz M. 2007, Autostereotyp narodowy i jego konsekwencje: perspektywa psychologii stosunków międzygrupowych, „Człowiek i Społeczeństwo”, nr 27, s. 31–45.
• Błuszkowski J. 2003, Stereotypy narodowe w świadomości Polaków. Studium socjologiczno-politologiczne, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
• Bremer F.J., Webster T. 2006, Puritans and Puritanism in Europe and America: A Comprehensive Encyclopedia, ABC-CLIO Inc., Santa Barbara.
• Brzozowski P. 2005, Uniwersalna hierarchia wartości – fakt czy fikcja?, „Przegląd Psychologiczny”,nr 48 (3), s. 261–276.
• Brzozowski P. 2007, Wzorcowa hierarchia wartości, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Cieciuch J. 2013, Pomiar wartości w zmodyfikowanym modelu Shaloma Schwartza, „Psychologia Społeczna”, nr 1 (24), s. 22–41.
• Cieciuch J., Zaleski Z. 2011, Polska adaptacja Portretowego Kwestionariusza Wartości Shaloma Schwartza, „Czasopismo Psychologiczne”, nr 17 (2), s. 251–262.
• Dobewall H., Strack M. 2011, Cultural Value Differences, Value Stereotypes, and Diverging Identities in Intergroup Conflicts: The Estonian Example, International Journal of Conflict and Violence”, nr 5 (1), s. 211–223.
• Dubas J.S., Engels R.C.M.E., Gerris J.R.M., Roest A.M.C. 2009, Value Similarities Among Fathers, Mothers, and Adolescents and the Role of a Cultural Stereotype: Different Measurement Strategies Reconsidered, „Journal of Research on Adolescence”, nr 19 (4), s. 812–833.
• Eicher V., Pratto F., Wilhelm P. 2013, Value Differentiation Between Enemies and Allies: Value Projection in National Images, s„Political Psychology”, nr 34 (1), s. 127–144.
• Fijor J.M. 2004, Bogaty, czyli zły, www.racjonalista.pl/kk.php/s,3662 (31.05.2014).
• Hancock C.L. 2008, Amerykańskie społeczeństwo demokratyczne w ocenie Amerykanina,„Człowiek w Kulturze”, nr 20, s. 113–130.
• Janiszewicz A. 1950, Siły pokoju rosną, „Zielony Sztandar”, nr 3.
• Jagoda R. 2012, Tomasz Zalewski – „Inne Stany. Czym różnią się od nas Amerykanie”, www.scoop.it/t/valuable-books/p/3356253967/2012/11/16/tomasz-zalewski-inne-stany-czym-roznia-sie-od-nas-amerykanie (31.05.2014).
• Kardas S., Rodziewicz D. 2006, Ameryka dla Polaka, Prószyński i S-ka, Warszawa.
• Kofta M. 2004, Myślenie stereotypowe i uprzedzenia. Mechanizmy poznawcze i afektywne, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
• Lasecki R. 2013, Dobry Wujek z Ameryki, www.konserwatyzm.pl/artykul/10157/dobry-wujek-z-ameryki (13.07.2014).
• Luthar H.K., Luthar V.K. 2007, A Theoretical Framework Explaining Cross-Cultural Sexual Harassment: Integrating Hofstede and Schwartz, „Journal of Labor Research”, nr 28 (1), s. 169–188.
• Macrae C.N., Stangor Ch., Hewstone M. 1999, Stereotypy i uprzedzenia, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• McIntyre S.H., Muson J.M. 1978, Personal Values: A Cross-Cultural Assessment of Self Values and Values Attributed to a Distant Cultural Stereotype, „Advances in Consumer Research”, nr 5 (1), s. 160–166.
• Misiejuk D. 2013, Dziedzictwo i dziedziczenie w kontekście procesów socjalizacji: studium teoretyczno-empiryczne o procesach dziedziczenia kulturowego na historycznym pograniczu Podlasia, Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana, Białystok.
• Mit Ameryki – Ostatnie słowo 2010, „Newsweek.pl”, www.newsweek.pl/mit ameryki,29396,1,1.html (13.07.2014).
• Nelson T. 2003, Psychologia uprzedzeń, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Od niedzieli do niedzieli 1950, „Polska Zbrojna”, nr 15.
• Oto Ameryka 1953, „Polska Kronika Filmowa” 3/53, WFDiF.
• Propaganda Polski Ludowej 2007, red. S. Dorcz, Instytut Pamięci Narodowej, Łódź.
• Rosiak D. 2012, Świat według wzorca, „Poznaj Świat”, www.poznaj-swiat.pl/artykul,swiat_wedlug_wzorca,584 (31.05.2014).
• Sanders B.A. 2011, A merican A vatar: T he U nited S tates i n t he G lobal I magination, Potomac Books Inc., Sterling.
• Słownik Języka Polskiego, hasło: kosmopolita, http://sjp.pl/kosmopolita (6.03.2014).
• Szala A. 1997, Amerykańskie mity a nowa rzeczywistość, „Akcent”, nr 2, s. 187–192.
• Tyrpa A. 2012, Cudzoziemcy na językach Polaków, „Tygodnik Powszechny”, nr 49 (3308), http://tygodnik.onet.pl/swiat/cudzoziemcy-na-jezykach-polakow/76fp4 (10.05.2014).
• Walka ze stonką 1950, „Polska Kronika Filmowa” 25/50, WFDiF.
• Wojnar L. 2008, Students Face US Stereotypes Abroad, http://wesleyanargus.com/2008/10/21/students-face-us-stereotypes-abroad/ (31.05.2014).