W poszukiwaniu „nowej” teorii młodzieży. Uwagi wstępne

• Authors: Maria Zielińska

Title variants

EN

Towards a new theory of the youth

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęta została krytyczna dyskusja z teoriami socjologicznymi, w których młodzież odgrywa kluczową rolę. W polskiej socjologii aktualnie istnieje wiele badań empirycznych, w których analizie poddawane są różne obszary aktywności młodych Polaków: edukacja, czas wolny, orientacje życiowe, aspiracje, plany życiowe, relacje z innymi pokoleniami, aktywność (lub raczej jej brak) polityczna, działalność społeczna, zaangażowanie w ruchy ekologiczne, potencjał twórczy i potencjał krytyczny, zdolności normotwórcze, itp. Lista podejmowanych zagadnień jest długa. Brakuje jednak głębszego namysłu teoretycznego. Mamy do czynienia z impasem w tym zakresie. Artykuł stanowi zaproszenie do dyskusji o teoriach młodzieży, lub teoriach, w których jest mowa o roli młodzieży w społeczeństwie. Autorka podjęła próbę odpowiedzi na następujące pytania: (1) czym są teorie młodzieży? (2) Czy i w jakim zakresie istniejące teorie młodzieży odnoszą się do współczesnej rzeczywistości? (3) Czy potrzebna jest nowa teoria młodzieży? Jakiego rodzaju tezy powinna zawierać? Do rozważań na temat teorii młodzieży Autorka wybrała koncepcje pięciu socjologów: K. Mannheima, J. Habermasa, S. Eisenstadta, U. Becka oraz R. Ingleharta. Skupiła się na wybranych twierdzeniach ukazując przede wszystkim ich moc eksplanacyjną i wartość prognostyczną, oraz możliwość ich implementacji do nowej teorii młodzieży.

EN

The author has undertaken a critical discussion with sociological theories in which the youth plays the key role. In Polish sociology there are currently many empirical studies which analyse various activity areas of young Poles, e.g., education, free time, life orientations, aspirations, life plans, relations with other generations, political activity (or rather lack of it), social activities, engagement in ecological movements, creative potential, critical potential or standard-setting abilities. A list of the topics covered is long. However, there is no deeper theoretical reflection. We are facing a deadlock in this regard. The article is an invitation to a discussion on theories of the youth or theories which deal with the role of the youth in a society. The author attempted to answer the following questions: (1) What are the theories of the youth? (2) If and to what extent do existing theories of the youth refer to contemporary reality? (3) Whether a new theory of the youth is needed?What kind of theses should it contain? For a discussion on the theory of the youth the author chose the concepts of five sociologists: K. Mannheim, J. Habermas, S. Eisenstadt, U. Beck and R. Inglehart. She focused on the selected theorems showing above all their explanatory power and prognostic value as well as the possibility to implement them in the new theory of the youth.

Keywords

PL

młodzież; teoria; badania empiryczne

EN

the youth; theory; empirical studies

• Publisher: Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Rocznik Lubuski
• Year: 2014
• Volume: 40
• Issue: 2a
• Pages: 27-42

Contributors

author

Maria Zielińska

• Uniwersytet Zielonogórskij

References

• Beck U. (2002), Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Scholar, Warszawa.
• Beck U. (2012), Społeczeństwo światowego ryzyka. W poszukiwaniu utraconego bezpieczeństwa, Scholar, Warszawa.
• Gołębiowski B. (1994), Polityka i pokolenia, UW i INP, Warszawa.
• Eisenstadt S. N. (1996), Von Generation, zu Generation. Eine Soziologie der Jugend, [w:] Socjologiczne teorie młodzieży, red. H. M. Kriese, Oficyna Wyd. Impuls, Krakow.
• Hawking S. W. (1988), Krotka historia czasu, Zysk i S-ka, Warszawa.
• Habermas J. (1970), Toward a rational society:students protest, science and politics, Boston, Beacon Press.
• Habermas J. (1999), Racjonalność działania a racjonalność społeczna, PWN, Warszawa.
• Habermas J. (2007), Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej, PWN, Warszawa.
• Inglehart R. (2005), Pojawienie się wartości postmaterialistycznych, [w:] Socjologia. Lektury, red. P. Sztompka, M. Kucia, Wydawnictwo „Znak”, Krakow, s. 344-348.
• Inglehart R., Siemieńska K. (2005), W stronę demokracji. Długofalowe zmiany opinii publicznej w perspektywie globalnej i wschodnioeuropejskiej, [w:] Państwo i Kultura Polityczna, nr 12.
• Inglehart R., Baker W. E. (2000), Modernization cultural change and the persistnace of traditional values. American Sociological Review, 65, Feb.: 19-51.
• Inglehart R. (2003), Kultura a demokracja, [w:] Kultura ma znaczenie: jak wartości wpływają na rozwoj społeczeństw, red. L. E. Harrisom, S. P. Huntington, Zysk i S-ka, Poznań.
• Mach B. W. (1998), Transformacja ustrojowa a mentalne dziedzictwo socjalizmu, ISP PAN.
• Mannheim K. (1938), The Problem of Generations, [w:] Essays on the Sociology of Knowledge, New York, Oxford University Press, Polskie tłumaczenie: Mannheim K. (1992/1993), Problem pokoleń, Colloquia Communia, nr 1-12 (57-68).
• Mannheim K. (1943), Diagnosis of our Times. Wartime Essays of a Sociologist, rozdz. III: The Problem of Youth in Modern Society, London: Kegan Paul, Trench, Trubner & CO., LTD.
• Shively W. P. (2001), Sztuka prowadzenia badań politologicznych, Wydaw. Zysk i S-ka, Warszawa.
• Sułek A. (1989), Dążenia życiowe młodzieży polskiej. Międzypokoleniowe stabilności i pokoleniowe zmiany, [w:] „Studia Socjologiczne”, nr 4.
• Siemieńska R. (2007), Od wartości postmaterialistycznych do materialistycznych, [w:] Oswajanie wielkiej zmiany. Instytut Socjologii UW o polskiej transformacji, red. I. Krzemiński, J. Raciborski, IFiS PAN, Warszawa.
• Świda-Ziemba H. (1995), Wartości egzystencjalne młodzieży lat dziewięćdziesiątych, ISNS UW, Warszawa.
• Świda-Ziemba H. (2000), Młodzież końca tysiąclecia. Obraz świata i bycia w świecie, ISNS UW, Warszawa.
• Szafraniec K. (2001), Zmiana społeczna przez brak konfliktu pokoleń, [w:] „Przegląd Socjologiczny”, nr 1, s. 13-38.
• Szafraniec K. (2003a), Pokoleniowe preferencje dotyczące ładu społecznego, [w:] Młodzież polska w nowym ładzie społecznym, red. B. Idzikowski, E. Narkiewicz-Niedbalec, M. Zielińska, E. Papior, Oficyna Wydaw. UZ, Zielona Gora.
• Szafraniec K. (1992), Od indoktrynacji przez kryzys tożsamości do zaniku zaangażowania. Drogi polityczne pokolenia popaździernikowego, [w:] Dziedzictwo Stefana Nowaka, red. A. Sułek, IS UW, Warszawa.
• Szafraniec K. (2010), Młode pokolenie a nowy ustroj, wyd. IRWiR PAN, Warszawa.
• Szafraniec K. (2012), Dojrzewający obywatele dojrzewającej demokracji. O stylu politycznej obecności młodych.
• Szafraniec K. (2011), Młodzi 2011, Kancelaria Prezesa Rady Ministrow, Warszawa.
• Sztompka P. (1985), Teoria socjologiczna końca XX wieku. Wstęp do wydania polskiego, [w:] Turner J. H., Struktura teorii socjologicznej, PWN, Warszawa.
• Zielińska M. (2006), Ariergarda realnego socjalizmu. Społeczne biografie pokolenia stanu wojennego, Wyd. UZ, Zielona Góra.
• Zielińska M., Szaban D. (2011), Metodologiczne problemy w badaniach pokoleń. Wybrane zagadnienia, [w:] „Rocznik Lubuski”, red. K. Szafraniec, M. Zielińska, Tom 37, część 2.
• Zielińska M. (2010a), Przynależność pokoleniowa jako explanandum zmian mentalności społecznej w okresie przeobrażeń systemowych, [w:] „Rocznik Lubuski”, red. J. Frątczak-Muller, A. Mielczarek-Żejmo, L. Szczegoła, Tom 36, część 2.
• Zielińska M. (2010b), Między autorytaryzmem a demokracją. Pokoleniowy wymiar transformacji społeczno-politycznej w Polsce, [w:] „Forum Socjologiczne”, nr 1, Wrocław.

Notes