Działalność gen. Józefa Hallera w strukturach resortu edukacji w rządzie na uchodźstwie podczas II wojny światowej

• Authors: Śliwak Katarzyna

Title variants

EN

General Haller's activities in the structure of the Ministry of Religious Affairs and Public Education in the government-in-exile during World War II

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule autorka przedstawi działania gen. J. Hallera w latach 1940 – 1943 w londyńskim rządzie na uchodźstwie. Haller pełnił wówczas funkcję ministra bez teki, który zarządzał Urzędem Oświaty i Spraw Szkolnych. W tekście zostaną poruszone problemy dotyczące organizacji administracyjnej tej jednostki, przedstawione zostaną sylwetki głównych działaczy oświatowych (M. Jedlicki, F. Lenczowski, Ł. Kurdybacha). W późniejszych latach na uchodźstwie koszty utrzymania placówek oświatowych zwiększały się, co też zostanie wykazane to poprzez analizę budżetu Urzędu Oświaty i Spraw Szkolnych. Autorkascharakteryzuje działalność nowo powstających szkół na uchodźstwie w Wielkiej Brytanii, na Cyprze i Bliskim Wschodzie pod względem ilości uczniów, kadry pedagogicznej, pomocy danej placówce ze strony gen. Józefa Hallera. Głównym materiałem źródłowym wykorzystanym w referacie są archiwalia Instytutu Polskiego i Muzeum gen. Sikorskiego w Londynie (kwerendę w lipcu 2014 r.) oraz Archiwum Akt Nowych w Warszawie.

EN

This paper examines the activities of General Jozef Haller in the Polish London government-in-exile in Lobdon from 1940 to 1943. At that time Haller was minister without portfolio in charge of the Office of Education and School Affairs. The paper raises issues regarding the administrative organization of the unit, with profiles of the main education activists (M. Jedlicki, F. Lenczowski, L. Kurdybacha). In later years costs of maintaining educational institutions in exile were rising, so the budget of the Office of Education and School Affairs is also examined. The author briefly characterizes the emerging business schools in exile in the UK, Cyprus, and the Middle East, in the terms of the number of students, teaching staff and the way General Haller supported particular establishments. The primary sources of material are the archives of the Polish Institute and Museum of the General Sikorski in London (visited by the author July 2014) and the State Archives in Warsaw.

Keywords

PL

Gen. Józef Haller; Urząd Oświaty i Spraw Szkolnych; Rząd na Uchodźstwie; Szkolnictwo w Wielkiej Brytanii

EN

Gen. Józef Haller; Office of Education and School Affairs; Government in Exile; Education in the UK

• Publisher: Fundacja Pro Scientia Publica
• Journal: Ogrody Nauk i Sztuk
• Year: 2015
• Issue: 5
• Pages: 253-260

Dates

published

2015

Contributors

author

Śliwak Katarzyna

• Uniwersytet Wrocławski Pl. Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław

References

• Archiwalia
• [1] Instytut Polski i Muzeum gen. Sikorskiego w Londynie
• Zespoły: Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego
• [2] Archiwum Akt Nowych w Warszawie
• Zespoły: Akta Światpolu, Liceum polskie w Paryżu, Gimnazjum – Liceum im. C.K. Norwida w Villard de Lans, Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej, Zbiór akt emigracyjnych
• Akty prawne
• [1] Budżet na rok 1942, Dz. U. RP z 1942 r., nr 1
• [2] Dekret Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 1 V 1941 r. o utworzeniu Urzędu Oświaty i Spraw Szkolnych, Dz. U. RP z dnia 14 VI 1941 r., Nr 3, poz. 1
• [3] Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 17 III 1941 r. o Polskim Wydziale Lekarskim przy Uniwersytecie w Edynburgu, Dz. U. z 1941 r., Nr 2, poz.4
• [4] Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 21 V 1941 r. o wydatkach i dochodach państwowych na okres od 1 I do 31 XII 1941 r., Dz. U. RP z dnia 14 VI 1941 r., nr 3
• [5] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 VII 1943 r. o utracie mocy obowiązującej dekretu Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 1 V 1941 r. o utworzeniu Urzędu Oświaty i Spraw Szkolnych, Dz. U. RP z 31 lipca 1943 r., nr 7
• Literatura
• [1] Aksamitek S., Generał Józef Haller-zarys biografii politycznej, Katowice 1989
• [2] Draus J., Oświata i nauka polska na Bliskim i Środkowym Wschodzie 1939- 1950, Lublin 1993
• [3] Hułas M., Goście czy intruzi? Rząd polski na uchodźstwie IX 1939- VII 1943, Warszawa 1996
• [4] Piotrowski J. (red.), Dzienniki czynności Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza 1939-1947, Wrocław 2004
• [5] Prosińska – Jackl M. (red.), Słownik historyków polskich, Warszawa 2004
• [6] Rabiński J., Stronnictwo Pracy we władzach naczelnych Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w latach 1939- 1945, Lublin 2012
• [7] Radzik T., Zrzeszenie Nauczycielstwa Polskiego Zagranicą w latach 1941-1991, Lublin 1993
• [8] Roszkowski W., Historia Polski 1914-1993, Warszawa 2004
• [9] Wapiński R., Władysław Sikorski, Warszawa 1978
• Artykuły
• [1] Bartnicka K., Łukasz Kurdybacha (1907- 1972). Stan badań i problematyka badawcza, „Rozprawy z dziejów oświaty” 1988, s. 113- 114
• [2] Chmielewski W., Działalność oświatowa Urzędu Ministra gen. Broni Józefa Hallera (VIII 1940- IV1941), „Przegląd Historyczno- Oświatowy” 2013, nr 3- 4
• [3] Chmielewski W., Powstanie delegatur polskiej administracji szkolnej na uchodźstwie, „Rozprawy z dziejów oświaty” 2012, t. XLIX
• [4] Dzwonkowski R., Szkolnictwo polskie we Francji w czasie II wojny światowej (1939- 1945), „Studia Polonijne” 1981, t. 4
• [5] Harasimow A., Szkoła im. T. Kościuszki, [w:] Podhorodecka A. (red.), W służbie oświacie. 50 lat Polskiej Macierzy Szkolnej, Londyn 2003
• [6] Radzik T., Społeczność polska w Wielkiej Brytanii, [w:] B. Szydłowska- Ceglowa (red.), Polonia w Europie, Poznań 1992
• [7] Rosowski J., Polski Wydział Lekarski przy Uniwersytecie w Edynburgu (1941 – 1949), [w:] Nauka polska na obczyźnie, Londyn 1955, z. 1
• [8] Serwański J., Polacy w Wielkiej Brytanii w latach II wojny światowej, [w:] B. Szydłowska- Ceglowa (red.), Polonia w Europie, Poznań 1992
• [9] Śladkowski W., Szkolnictwa polskiego nad Sekwaną wzloty i upadki, [w:] A. Koprukowniak (red.), Szkolnictwo polonijne na świecie. Zarys syntezy, Lublin 1995
• [10] Wysocki W. J., Światopogląd religijny J. Hallera, [w:] W kręgu Józefa Hallera, Warszawa 2010

Identifiers

ISSN

2299-2014

DOI

10.15503/onis2015.253.260