History of the Prussian tuberculosis sanatorium movement, 1863 – 1934. The brief history of the “Prussian tuberculosis sanatorium movement” in today Western Polish landscapes and its first site in Sokołowsko, the Lower Silesia

• Authors: Jüttemann Andreas

Title variants

PL

Historia pruskich sanatoriów przeciwgruźliczych 1863-1934. Zarys dziejów „ruchu pruskich sanatoriów przeciwgruźliczych“ na Ziemiach Odzyskanych i pierwszego sanatorium w Sokołowsku na Dolnym Śląsku

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The history of the „Heilstätte“ (tuberculosis sanatoria) in Prussia begins with the young physician Dr. Hermann Brehmer. He established a sanatorium in the Silesian mountain village of Sokolowsko in which he developed his “hygienic-dietetic” program. Brehmer believed that the causes of tuberculosis were a small heart and large lungs and not just malnutrition and badly ventilated and unhygienic flats. Only suitable dietary treatment in an area with good climatic conditions with no history of tuberculosis could aid recovery. Regional retirement and disability insurance was founded in the German Empire in the last quarter of 19th century. The Prussian disability insurance companies provide facilities for the treatment of tuberculosis patients in order to prevent the spread of the disease wherever possible. Because of this, the construction of sanatoria offering Brehmers hygienic-dietetic program became a trend, the number of sanatoria in today Western Poland regions increased. Medical progress brought an end to the sanatorium movement and led to a change in the use of the facilities. Because the sites were still known as “Heilstätte” and many of them still used traditional practices, the question of the later fate of these institutions required detailed examination. Some of the former Prussian sanatoria in Western Poland are still today, in part, specialized institutions for the treatment of tuberculosis and lung diseases.

PL

Powstawanie sanatoriów przeciwgruźliczych w Prusach było zasługą młodego lekarza, dr. Hermanna Brehmera. Założył sanatorium w położonej w Kotlinie Sokołowskiej wiosce Sokołowsko, w którym realizował własny program „higieniczno-dietetyczny“. Uważał, że przyczyną gruźlicy jest małe serce przy dużych płucach, a nie niedożywienie i niehigieniczne i pozbawione dopływu świeżego powietrza mieszkania. Do wyzdrowienia konieczne było zatem zachowanie odpowiedniej diety i pobyt w odpowiednich warunkach klimatycznych, tam gdzie gruźlica nie występowała. W ostatniej ćwierci dziewiętnastego wieku w Imperium Niemieckim wprowadzono ubezpieczenia emerytalne i na wypadek inwalidztwa. Pruskie towarzystwa ubezpieczeń od inwalidztwa organizowały zakłady leczenia gruźlików, aby ograniczyć szerzenie się choroby. Dlatego na obecnych Ziemiach Zachodnich Polski wznoszono gmachy sanatoriów oferujących leczenie według programu higieniczno-dietetycznego Brehmera. Postęp medycyny sprawił, że ruch sanatoryjny zamarł, a budynki sanatoriów zyskały nowe przeznaczenie. Dalsze losy gmachów dawnych pruskich sanatoriów przeciwgruźliczych stanowią ciekawy problem badawczy, ponieważ znajdują się w miejscowościach uzdrowiskowych i w niektórych z nich nadal leczy się tradycyjnymi metodami gruźlicę i choroby płuc.

Keywords

EN

tuberculosis; sanatoriums; Prussia; Western Poland; hygienic-dietetic therapy; disability insurance; Oborniki; Torzym; Sokołowsko

PL

gruźlica; sanatoria; Prusy; Ziemie Odzyskane; terapia higieniczno-dietetyczna; ubezpieczenie od inwalidztwa; Oborniki; Torzym; Sokołowsko

• Publisher: Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
• Journal: Acta Medicorum Polonorum
• Year: 2015
• Volume: 5
• Issue: 1
• Pages: 5-14

Contributors

author

Jüttemann Andreas

• Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg. Institut für Geschichte und Ethik der Medizin, Direktor: Prof. Dr. Florian Steger, Magdeburger Str. 8, 06112 Halle (Saale). Tel.: [phone]