Sprzeczność … i co dalej?

• Authors: Hertrich-Woleński Jan

Title variants

Contradiction … and what then?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dyskutuje możliwe postępowanie w sytuacji, gdy jakaś teoria okazuje się sprzeczna, a więc, gdy naruszona jest zasada sprzeczności, będąca jednym z tzw. najwyższych praw myślenia i równocześnie standardem racjonalności. W przypadku teorii matematycznych sprzeczność dyskwalifi kuje daną teorię i powoduje konieczność jej odrzucenia lub zmiany. Sytuacja w teoria empirycznych jest bardziej skomplikowana. Historia nauki dokumentuje, że teorie sprzeczne skutecznie pełniły swoją rolę. Jest tak dlatego, że sprzeczność może być izolowana i niejako pomijana. Niemniej jednak, tendencja do poprawy sprzecznej teorii jest naturalna także w przypadku teorii empirycznych.

EN

The paper discusses a possible procedure in the case if a given theory appears to be inconsistent. It is just the case in which the principle of contradiction, as one of the so-called the highest rules of thinking and simultaneously a standard of rationality, is not obeyed. In the case of mathematical theories, contradictions disqualify a given theory and result in the necessity of their rejection or change. The problem of inconsistency of empirical theories is more complicated. The history of science provides an evidence that contradictory theories effectively play their role. It is because contradictions can be isolated and ignored to some extent. On the other hand, the tendency to improve an inconsistent theory is natural also in the case of empirical theories.

Keywords

PL

logika; teoria; model; zastosowania

EN

logic; theory; model; applications

• Publisher: Science Studies Committee, Polish Academy of Sciences
• Journal: Zagadnienia Naukoznawstwa
• Year: 2015
• Volume: 51
• Issue: 3(205)
• Pages: 217-228

Contributors

author

Hertrich-Woleński Jan

• Wydział Administracji i Nauk Społecznych; Zakład Kognitywistyki; Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie

References

• Berto F., 2007, How to Sell a Contradiction. The Logic and Metaphysics of Inconsistency, London: College Publications.
• J.-Y. Béziau, W. Carnielli, D. Gabbay (red.), 2007, Handbook of Paraconsistency, London: College Publications.
• Łukasiewicz J., 1910/1987, O zasadzie sprzeczności u Arystotelesa, Kraków: Polska AkademiaUmiejętności, Kraków 1910; wydanie drugie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Priest G., 1986, In Contradiction. A Study of the Tranconsient, Dordrecht: Nijhoff.
• Schrötera J., 1986, Zur Metatheorie der Physik, Berlin: Walter de Gruyter.
• Vickers P., 2013, Understanding Inconsistent Science, Oxford: Oxford University Press.
• Wójcicki R., 1974, Metodologia formalna nauk empirycznych. Podstawowe pojęcia i zagadnienia, Wrocław: Ossolineum.