Wielkie Księstwo Litewskie w relacjach berlińskich Philipa Plantamoura z lat 1700–1703

• Authors: Sawicki Mariusz

Title variants

EN

The Grand Duchy of Lithuania in the reports of Philip Plantamour from Berlin from 1700–1703

RU

Великое Литовское княжество в берлинских отчетах Филипа Плантамура за 1700-1703 гг.

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Ważnym elementem w obecnych badaniach historycznych jest analiza relacji dyplomatycznych dotyczących dawnej Rzeczypospolitej w tym Wielkiego Księstwa Litewskiego. Ukazują one dzieje państwa oraz jego politykę wewnętrzną i zagraniczna z innej perspektywy historycznej. W 1700 r. wybuchła Wielka Wojna Północna, która zmieniła układ sił politycznych w Europie Środkowo Wschodniej na kolejne dziesięciolecia. Dyplomaci obcych dworów byli zainteresowani tą wojną, w tym Philipp Plantamour, sekretarz ambasadora angielskiego w Berlinie. Przesyłał on do Londynu swoje relacje, w których umieszczał nie tylko informacje dotyczące działań militarnych w czasie wojny, ale także te dotyczące najważniejszych rodzin na Litwie i ich rywalizacji politycznej. Analiza tych raportów dyplomatycznych da odpowiedź na pytanie w jaki sposób widziano wielką wojnę północną oraz sytuację wewnętrzną w Wielkim Księstwie Litewskim na zachodzie Europy. Interesujące będzie także czy relacje Philippa Plantamoura w sposób rzetelny przedstawiały opisywane w raportach wydarzenia, czy były prawdziwe i zawierały do tej pory nieznane informacje.

EN

An important element in current historical research is the analysis of diplomatic relations regarding the former Polish-Lithuanian Commonwealth, including the Grand Duchy of Lithuania. They show the history of the state and its internal and foreign policy from a different historical perspective. In 1700 the Great Northern War broke out, which changed the balance of political forces in Central and Eastern Europe for the next decades. Foreign court diplomats were interested in this war, including Philipp Plantamour, secretary of the British ambassador in Berlin. He sent to London his reports, in which he placed not only information about military operations during the war, but also about the most important families in Lithuania and their political rivalry. An analysis of these diplomatic reports will answer the question of how the Great Northern War and the internal situation in the Grand Duchy of Lithuania in Western Europe was seen. It will also be interesting if the reports of Philipp Plantamour reliably presented the events described in the reports, were they true and contained unknown information so far.

RU

Важным элементом современных исторических исследований является анализ дипломатических отчетов касающихся Речи Посполитой. Они показывают историю государства, его внутреннюю и внешнюю политику с другой исторической точки зрения. В 1700 году вспыхнула Северная война, и в последующие десятилетия политическая система в Центральной и Восточной Европе изменилась. Дипломаты из иностранных дворов, в том числе Филипп Плантамур, секретарь посла Джорджа Степни в Берлине, заинтересовались войной. Свои отчеты он отправлял на Британию. В них он размещал информации о военных и политических операциях в Литве. Анализ этих дипломатических отчетов дает ответ на вопрос, как этот воспринимался в 1700- 1703 гг. этот конфликт а также Литва и ее социальные элиты. Также будет интересно ответить на вопрос о том, содержали ли отчеты Филиппа Плантамура правдивую и ранее неизвестную информацию.

Keywords

PL

Philipp Plantamour; dyplomacja brytyjska; wielka wojna północna,; Wielkie Księstwo Litewskie; Sapieha; Ogiński; wojna domowa; George Stepney.

EN

Philipp Plantamour; British diplomacy; Great Northern War; Grand Duchy of Lithuania; Sapieha; Ogiński; Civil War; George Stepney.

RU

Плантамур; английская дипломатия; Великая северная война; Август II Сильный; Кароль XII; Латвия; Литва; Швеция; Сапега; Огински

• Publisher: Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
• Journal: Wschodni Rocznik Humanistyczny
• Year: 2019
• Volume: XVI (2019)
• Issue: 2: „Jedno nierozdzielne i nieróżne ciało”. Studia z dziejów polsko-litewskiej Rzeczypospolitej, pod red. Artura Goszczyńskiego
• Pages: 169-192

Dates

published

2019

Contributors

author

Sawicki Mariusz

• Uniwersytet Opolski

References

• Adlerfeld G., The genuine history of Charles XII, King of Sweden: containing all his military actions; with a more particular Account of the battle of Pultowa, and of his Majesty`s to Bender in Turkey, than was ever yet published, London 1742.
• Adlerfeld G., The Military History of Charles XII, King of Sweden, t. 1, London 1740.
• Alexandrowicz S., Rozwój kartografii Wielkiego Księstwa Litewskiego od XV do połowy XVIII wieku, Poznań 1989.
• Anusik Z., Karol XII, Wrocław–Warszawa–Kraków 2006.
• Cook Ch., Stevenson J., British historical facts 1688–1760, London 1988.
• Kawecki R., Kardynał Michał Stefan Radziejowski (1645–1705), Opole 2005.
• Konopczyński W., Chronologia sejmów polskich 1493–1793, Kraków 1948.
• Konopczyński W., Flemming Jakub Henryk, [w:] PSB, t. 7, Kraków 1948–1958, s. 32–35.
• Krokosz P., „Dividimus muros et maenia pandimus urbis”. Opanowanie Dorpatu i Narwy przez wojska rosyjskie w 1704 r., [w:] Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów nowożytnej sztuki wojskowej, pod red. M. Trąbskiego, Oświęcim 2016, s. 189–222.
• Krokosz P., „Mała wojna”. Działania wojsk rosyjskich w Inflantach, Estonii oraz Ingermanlandii w latach 1700–1704, [w:] Stan badan and wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. 3: Inflanty Polskie, pod red. W. Walczaka i K. Łopateckiego, Białystok 2012, s. 139–226.
• Krysztopa-Czupryńska B., Rzeczypospolita w oczach dyplomatów brytyjskich w pierwszej połowie XVIII wieku, Olsztyn 2013.
• H. Kugeler, „Le Parfait Ambassadeur”. The Theory and Practice of Diplomacy in the Century following the Peace of Westphalia, Submitted for the degree of D.Phil at the University of Oxford, Trinity Term 2006.
• Majewska G., Szwedzkie elity w XVII i XVIII wieku o Polsce i jej mieszkańcach, „Slavica Lundensia”, 2011, vol. 26, s. 39–60.
• Perłakowski A., Kariera i upadek królewskiego faworyta. Aleksander Józef Sułkowski w latach 1695–1738, Kraków 2013.
• Poraziński J., Epiphania Poloniae. Orientacje i postawy polityczne szlachty polskiej a dobie wielkiej wojny północnej (1702–1710), Toruń 1999.
• Rachuba A., Słuszka Józef Bogusław, [w:] PSB, t. 39, Warszawa–Kraków 1999–2000, s. 144–151.
• Rachuba A., Sprawa obsady urzędów litewskich po Sapiehach w początkach XVIII wieku, [w:] Między wielką polityką a szlacheckim partykularyzmem. Studia z dziejów nowożytnej Polski i Europy, pod red. K. Wajdy, Toruń 1993, s. 253–262.
• Rachuba A., Wielkie Księstwo Litewskie w systemie parlamentarnym Rzeczypospolitej w latach 1569–1763, Warszawa 2002.
• Sawicki M., Les Lituaniens en deux batailles de Janiszki et Dorsuniszki dans les rapports d’un diplomate anglais Phillip Plantamour en 1702, „Annales, Académie Polonaise des Sciences – Centre scientifique à Paris”, 2017–2018, vol. 19, s. 289–292.
• Sawicki M., Manifest Sapiehów z 6 marca 1702 roku, „Wieki Stare i Nowe”, 2017, t. 12(17), s. 24–40.
• Sawicki M., Działania wojenne w Rzeczypospolitej w latach 1700–1713 w świetle pamiętnika Karola Stanisława Radziwiłła, [in:] Vyalikaye knyastva Litowskaye i susyedzi. Prava. Vayna. Dyplamatyya, S. F. Sokal, A. M. Yanushkyevich (Eds), Minsk 2012, s. 239–254.
• Serczyk W. A., Piotr I Wielki, Wrocław 1977.
• Sharp T, Pleasure and Ambition. The Life, Loves and Wars of Augustus the Strong 1670–1707, London – New York 2001.
• Staszewski J., August II Mocny, Wrocław 1998.
• Todhunter W., Voltaire’s history of Charles XII, king of Sweden, London 1908.
• Trąbski M., Kapitulacje twierdz w czasie Wielkiej Wojny Północnej. Inflanty 1700–1710 , [w:] Kapitulacje w dziejach wojen. Z dziejów wojskowości polskiej i powszechnej,, pod red. A. Niewińskiego, Oświęcim 2017, s. 215–247
• Urzędnicy centralni i dostojnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. H. Lulewicz i A. Rachuba, Kórnik 1994.
• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. 1: Województwo wileńskie XIV–XVIII wiek, pod red. A. Rachuby, Warszawa 2004.

Identifiers

DOI

10.36121/MSAWICKI.16.2019.2.169