Baśnie i opowieści Hansa Christiana Andersena a proces socjalizacji współczesnych dziewcząt

• Authors: Świtała Sabina Waleria

Title variants

EN

Hans Christian Andersen’s Tales and Stories Versus an Enculturative Process of Modern Girls

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Hans Christian Andersen in Polish literary space, differently than in Danish, remains as a writer “packed into a child recipient”. In the new curriculum Andersen’s tales are on the compulsory reading list for the first stage of education (grades 1–3). Such early contact with the Danish writer’s works results in restricted perception of them. It would be justified to offer Andersen’s text to older recipients. Enculturative messages at the time of writing the works of the famous writer were definitely more unambiguous. The Victorian upbringing model assigned socially expected roles to women and men. Today, the paradigm of femininity and masculinity constitutes a conglomerate of traditional and egalitarian patterns of behaviour (gender roles). The advantage of the more pronounced (in reference to traditional tales) female creations in the works of Andersen tells us to turn into the female recipient. Patterns instilled into the readers by means of the well-known works of Andersen have been evaluated, to a greater extent, as negative or stereotypical, fitting into the old-fashioned upbringing model, harmful. The article attempts to verify some of the research positions and tries to determine what cultural messages send Andersen’s works in the scope of enculturative patterns for girls.

Keywords

EN

Hans Christian Andersen; enculturation; tales; interpretation; girls

• Publisher: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe
• Journal: Filoteknos
• Year: 2020
• Issue: 10
• Pages: 267-281

Contributors

author

Świtała Sabina Waleria

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Andersen, H. C. 2006. Baśnie i opowieści, t. 1. Tłum. B. Sochańska. Poznań: Media Rodzina.
• Babilas, D. 2009. Szkodliwe i pożyteczne – pomiędzy tradycyjnym patriarchatem a próbami emancypacji. – http://babilas.blogspot.com/2009/09/szkodliwe-i-pozyteczne-pomiedzy.html (1.05.2018).
• Berger, P.L., Luckmann T. 1983. Społeczne tworzenie rzeczywistości. Tłum. J. Niżnik. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Bettelheim, B. 1996. Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni. Tłum. D. Danek, wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
• Bloom, H. 2005. Introduction. – H. Bloom, eds., Hans Christian Andersen. Philadelphia: Chelsea House.
• Ciciak, A. (red.). 2008. Wokół Andersena: w dwusetną rocznicę urodzin, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Estès, C.P. 2001. Biegnąca z wilkami. Archetyp Dzikiej Kobiety w mitach i legendach. Tłum. A. Cioch. Poznań: Zysk i S-ka.
• Gromkowska-Melosik, A. 2013. Kobieta epoki wiktoriańskiej. Tożsamość, ciało i medykalizacja. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Hempowicz, M. (red.). 1997. Andersen – baśń wobec świata : materiały z sesji literackiej, Gdańsk 21–22 kwietnia 1995 roku. Gdańsk: Nadbałtyckie Centrum Kultury.
• Kopaliński, W. 1991. Słownik symboli. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Kopaliński, W. 1995. Encyklopedia „drugiej płci”. Warszawa: Rytm.
• Lasoń-Kochańska, G. 2012. Gender w literaturze dla dzieci i młodzieży, Wzorce płciowe i kobiecy repertuar topiczny. Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej.
• Lasoń-Kochańska, G. 2014. Gender w baśni a edukacja międzykulturowa. – Niesporek-Sambulska, B. (red.), Wójcik-Dudek, M. (red.). Wyczytać świat – międzykulturowość w literaturze dla dzieci i młodzieży. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 339–348.
• Michułka, D., Rättyä K. 2005. Nowe aspekty badań literatury dziecięcej i młodzieżowej. – Nowa Polszczyzna cz. 1, 1, 44–49.
• Miernik, A. 2015. Domeny wyobraźni. Andersen i Jung. Kraków: Universitas.
• Miller, K., Cichocka, T. 2008. Bajki rozebrane. Łódź: Feeria.
• Modrzewski, J. 2016. Społeczno-kulturowe i pedagogiczne aspekty socjalizacji dziewcząt i kobiet. – Matysiak-Błaszczyk, A. (red.), Jankowiak, B. (red.). Kontrowersje wokół socjalizacji dziewcząt i kobiet. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 17–37.
• Ogłoza, E. 2014. Wokół opowieści Hansa Christiana Andersena. O radości czytania. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Paul, L. 2002. From Sex-Role Stereotypes to Subjectivity. – Hunt, P. (ed.). Understanding Childrenís Literature. Key essays from the International Companion Encyclopedia of Childrenís Literature. New York: Routledge, 112–123.
• Péju, P., 2008. Dziewczynka w baśniowym lesie. O poetykę baśni: w odpowiedzi na interpretacje psychoanalityczne i formalistyczne. Tłum. M. Pluta. Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
• Ratuszna, H. (red.), Wiśniewska, M. (red.), Wróblewska, W. (red.). 2017. Andersenowskie inspiracje w literaturze i kulturze polskiej, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Rudzińska, B. (red.). 2008. Dziewczyńskie bajki na dobranoc. Kraków: Amea.
• Simm, M. 2006. Andersen dla dorosłych. Rozmowa z Bogusławą Sochańską, dyrektorką Duńskiego Instytutu Kultury i tłumaczką. – Dziennik Polski (16 września 2006 r.) – http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/1676966,andersen-dla-doroslych,id,t.html (15.09.2019).
• Skrobiszewska, H. (red.). 1978. Baśń i dziecko. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Slany, K. 2010. Płeć kulturowa w tradycyjnych zbiorach baśniowych najpopularniejszych na gruncie polskim. –Slany, K. (red.), Ślusarczyk, M. (red.), Kowalska, B. (red.). Kalejdoskop Genderowy. W drodze do poznania płci społeczno-kulturowej w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 273–297.
• Sochańska, B. 2005. Pan Andersen czyta bajki dzieciom. – Odra, 7/8, 43–51.
• Szacka, B. 2003. Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Świtała, S.W. 2015. Dziewczynki i kobiety na drodze samorealizacji. Wokół modeli kobiecości w baśniowej twórczości Hansa Christiana Andersena. – Literatura Ludowa, 6, 3–14.
• Ungeheuer-Gołąb, A. 2015. Literatura dla dzieci jako narzędzie pedagogiki (ujęcie teoretyczne). – Guz, S. (red.), Center-Guz, M. (red.), Zwierzchowska, I. (red.). W trosce o rozwój i wczesną edukację dziecka. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 307–316.
• Ungeheuer-Gołąb, A. 2016. Literatura dla dzieci i młodzieży – wartość rozwojowa. – Chałas, K. (red.), Maj, A. (red.). Encyklopedia aksjologii pedagogicznej. Radom: Polwen, 540–550.
• Wais, J. 2006. Ścieżki baśni: symboliczne wędrówki do wnętrza duszy. Warszawa: Eneteia.
• Wullschläger, J. 2005. Andersen. Życie baśniopisarza. Tłum. A. Ochab. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Zawadzka, E., Rawy-Kochanowska, A. 2015. Magiczny świat baśni i bajek. Metafory i symbole w procesie wspomagania dziecka w rozwoju. Warszawa: Difin.

Identifiers

DOI

10.23817/filotek.10-19