Pasażerka. Obraz wyrwany z błota

• Authors: Cichoń Adam

Title variants

EN

The Passenger: An Image Extracted from Mud

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W 50. rocznicę premiery Pasażerki Andrzeja Munka, Tadeusz Lubelski stwierdził, że dla Je-an-Luc Godarda był to najlepszy film o wojnie jaki kiedykolwiek nakręcono. Mimo że trudno znaleźć potwierdzenie tych słów w źródłach, autor postanawia podjąć ową tezę i odpowie-dzieć na pytanie, dlaczego Pasażerka mogłaby zyskać taki status. Tym samym stara się wy-konać pracę wyobraźni, którą Georges Didi-Huberman zalecał jako metodę pozwalającą „mi-mo wszystko” mierzyć się z „niewyobrażalnym”. Jej założenia, a także te właściwe Benjami-nowskiemu materializmowi historycznemu, zostają w niniejszym artykule użyte do przemy-ślenia metod montażowych, które zastosowano w Pasażerce. Jest to bowiem wyjątkowy przykład filmu dokończonego po śmierci jego reżysera. Sposób jego zmontowania pozwala podjąć namysł nad traumą, a jednocześnie daje niezwykłe świadectwo obrazu wydobytego z błota „niewyobrażanego”.

EN

At the fiftieth anniversary of the premiere of Andrzej Munk’s Passenger, Tadeusz Lubelski said that for Jean-Luc Godard, this was the best war film ever directed. Although it would be difficult to find documents confirming these words, the author of the article decided to re-think this statement and answer the question why Passenger could be considered as the best war film. In so doing, the author attempts to perform the “work of imagination” which Didi-Huberman proposed as a method of fight against “the unimaginable”, a fight which is always undertaken “in spite of all”. In this article, the premises of Didi-Huberman’s method and Ben-jamin’s historical materialism are used to rethink montage in Passenger. This work is a unique example of a film finished after the death of its author. The unusual montage used in Passen-ger invites reflection about the trauma of image. At the same time, it is an exceptional testi-mony of image extracted from the mud of “the unimaginable”, an image saved from oblivion.

Keywords

PL

Andrzej Munk; Jean-Luc Godard; Georges Didi-Huberman; trauma; niewyobrażalne; kino polskie

EN

Andrzej Munk; Jean-Luc Godard; Georges Didi-Huberman; trauma; unimaginable; Polish cinema

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2021
• Issue: 114 Zanieczyszczenie, brud, skaza
• Pages: 88-103

Contributors

author

Cichoń Adam

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000-0002-2707-9914

References

• Adorno, T. W. (2003). Kulturkritik und Gesellschaft. Frankfurt: Suhrkamp.
• Agamben, G. (2008). Co zostaje z Auschwitz? (tłum. S. Królak). Warszawa: Sic!
• Barthes, R. (1996). Światło obrazu: uwagi o fotografii (tłum. J. Trznadel). Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Benjamin, W. (2012). Konstelacje (tłum. A. Lipszyc, A. Wołkowicz). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Deleuze, G. (2008). Kino I: obraz-ruch (tłum. J. Margański). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Derrida, J. (2000). Szibbolet dla Paula Celana (tłum. A. Dziadek). Bytom: FA-art.
• Didi-Huberman, G. (1982). Invention de l’Hystérie: Charcot et l’Iconographie Photographique de la Salpêtrière. Paryż: Macula.
• Didi-Huberman, G. (2008). Obrazy mimo wszystko (tłum. M. Kubiak Ho-Chi). Kraków: Universitas .
• Didi-Huberman, G. (2011). Przed obrazem: pytanie o cele historii sztuki (tłum. B. Brzezicka). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Eberhardt, K. (1974). Film jest snem. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Freud, S. (2005). Poza zasadą przyjemności (tłum. J. Prokopiuk). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hendrykowski, M. (2007). Andrzej Munk. Warszawa: Towarzystwo Więź.
• Kwiatkowska, P. (2003). Struktury pamięci. Obrazy czasoprzestrzeni w filmie Pasażerka Andrzeja Munka. Kwartalnik filmowy, 43, ss. 22-47.
• Sebald, G. W. (2012). Wojna powietrzna i literatura (tłum. M. Łukasiewicz). Warszawa: W.A.B.
• Woroszylski, W. (1964). Andrzej Munk. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Wróbel, S. (2017). Obrazy mimo woli. Wokół obrazu myśli Georges’a Didi-Hubermana, Kalisz: Galeria Sztuki im. Jana Tarasina.