Różne modele protestu i wizja kultury w Reformacji

• Authors: Płuciennik Jarosław

Title variants

EN

Various Models of Protest and Vision of Culture in the Reformation

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest pogłębioną analizą form protestu związanych z Reformacją. W trzech częściach najpierw omawia trzy główne formy protestu związane z Marcinem Lutrem, skupione wokół metaforycznych przedstawień Lutra jako filozofa z młotkiem, Lutra jako umacniającego swoje stanowisko w walce oraz Lutra obwieszczającego wolność chrześcijanina. Wszystkie te metaforyczne reprezentacje ujawniają zerwanie więzi z tradycją i teraźniejszością oraz akcentują wartości związane z protestantyzmem, takie jak indywidualizm, wolność sumienia, wolność słowa czy autonomia i niepodległość podmiotu. Następnie w artykule opisane są radykalne formy protestu w szeroko rozumianej Reformacji związane z aktami palenia dokumentów i książek oraz demonizowaniem przeciwnika w satyrycznych przerysowaniach na rycinach i obrazach. W drugiej części artykułu omawiam obecną w projekcie reformacyjnym wizję, którą streścić można metaforycznie w zawołaniu: „bliżej człowieka”. Tę wizję próbuję pokazać wskazując na zarys teorii języka i przekładu zaprezentowany w „Liście o przekładzie” Lutra z 1530 r. Ta wizja ujawnia się poprzez wyraziste empatyczne wychylenie ku zwykłemu użytkownikowi języka. W trzeciej części artykułu czytelnik znajdzie zarys koncepcji Reformacji jako ujawniającej podstawy myślenia projektowego, związanego z empatią i troską oraz pielęgnowaniem. To razem z ujawnionym wcześniej aktywizmem Reformacji pozwala na połączenie jej wizji z wizją kultury, etymologicznie wywodzącą się z uprawy, dbania, pielęgnowania. Główną tezą mojego artykułu jest, że Reformacja jest kulturą i że formy protestu wynikają w niej z konieczności zerwania więzi z tradycją i teraźniejszością, nie są zaś sednem jej działania.

EN

The article is an in-depth analysis of the forms of protests related to the Reformation. In three parts, the author first discusses the three primary models of protests associated with Martin Luther, focused around the metaphorical representations of Luther as a philosopher with a hammer, Luther strengthening his position on the battlefield, and Luther proclaiming the freedom of the Christian. All these metaphorical representations reveal the break of ties with tradition and the present and stress those values associated with Protestantism, such as individualism, freedom of conscience, freedom of speech, autonomy and independence of the subject. Next, the article describes radical forms of protest in the broadly understood Reformation related to the act of burning documents and books and demonising the opponent in satirical exaggerations in figures and pictures. In the second part of the article, the author discusses the vision that is present in the Reformation project, summarised metaphorically in the call: “closer to man” and tries to show this vision by pointing to an outline of the theory of language and translation presented in Luther’s “Letter on Translation” from 1530. Th is vision is revealed by the expressive empathetic inclination towards the ordinary language user. In the third part of the article, the reader will find an outline of the concept of Reformation as revealing the basics of design thinking related to empathy, care and nurturing. Th e revelation, together with the Reformation’s activism revealed earlier, allows the author to combine the Reformation’s vision with a vision of culture at large, etymologically derived from cultivation, care and nurturing. Th e central thesis of the article is that the Reformation is a culture and that the forms of protest result from the necessity to break ties with tradition and the present, and are not the core of its operation.

Keywords

PL

protest; protestantyzm; Reformacja; Marcin Luter; indywidualizm; teoria przekładu; empatia; pielęgnowanie; metafory konceptualne

EN

Protestantism; Reformation; Martin Luther; individualism; theory of translation; empathy; nurturing; conceptual metaphors

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Rocznik Teologiczny
• Year: 2018
• Volume: 03
• Pages: 347-364

Contributors

author

Płuciennik Jarosław

References

• Bainton, Roland H. 1995. Tak oto stoję: Marcin Luter. Tłum. Wojciech Maj (tyt. oryg. Here I stand; a life of Martin Luther). Katowice: Wydawnictwo Areopag.
• Baker, Mona i Gabriela Saldanha, red. 2009. Routledge Encyclopedia of Translation Studies. 2 wyd. Abingdon-New York: Routledge.
• Deguy, Michel. 1993. „The Discourse of Exaltation: Contribution to a Rereading of Pseudo–Longinus.” In Of the Sublime: Presence in Question. Red. Jean-François Courtine et al., tłum. Jeffrey S. Librett, 5-24. Albany: State University of New York Press.
• Harper, Douglas. 2017. „Protest.” Online Etymology Dictionary. Dostęp: 2017.12.01. https://www.etymonline.com/word/protest#etymonline_v_2730.
• Lakoff , George i Mark Johnson. 1988. Metafory w naszym życiu. Przeł. i wstępem opatrzył Tomasz P. Krzeszowski (tyt. oryg. Metaphors we live by). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Law, Stephen. 2011. Humanism: A Very Short Introduction. Oxford-New York: Oxford University Press.
• Luther, Martin. 1915. „Disputation of Doctor Martin Luther on the Power and Efficacy of Indulgences, 1517.” In Works of Martin Luther, tłum. i red. Adolph Spaeth, Henry Eyster Jacobs, et al., t. 1, 29-38. Philadelphia: A. J. Holman Company.
• Luter, Marcin. 2014. „95 tez.” W Wyznanie augsburskie. 95 tez (Biblioteka Klasyki Ewangelickiej 1), wyd. 2, 77-85. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana.
• Luter, Marcin. 1991. O wolności chrześcijańskiej. Tłum. Wiktor Niemczyk. Warszawa: Chrześcijański Instytut Wydawniczy „Słowo Prawdy”.
• Luther, Martin. 2008. An Open Letter on Translating 1530. Tłum. Gary Mann. Project Gutenberg. Kindle.
• Lynskey, Dorian. 2011. 33 Revolutions per Minute. A History of Protest Songs, from Billie Holiday to Green Day. New York: Harper Collins.
• Marshall, Peter. 2009. Th e Reformation. A Very Short Introduction. Oxford-New York: Oxford University Press.
• Miller, Nicholas P. 2017. 500 Years of Protest and Liberty. From Martin Luther to Modern Civil Rights, Nampa, Idaho: Pacific Press Publishing Association.
• Nietzsche, Fryderyk. 2000. Zmierzch bożyszcz, czyli jak się filozofuje młotem. Przekł. i wstęp Grzegorz Sowiński. Kraków: Wydawnictwo A.
• Nycz, Ryszard. 2017. Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
• Płuciennik, Jarosław. 2006. Nowożytny indywidualizm a literatura. Wokół hipotez o kreacyjności Edwarda Younga. Kraków: Universitas.
• Roper, Lyndall. 2017. Marcin Luter. Prorok i buntownik. Tłum. Maciej Potz i Lucyna Chmielewska, red. Marcin Hintz, Jarosław Płuciennik et. al. (tyt. oryg. Martin Luther: Renegade and Prophet). Łódź WUŁ.
• Taylor, Charles. 2012. Źródła podmiotowości: narodziny tożsamości nowoczesnej. Przeł. Marcin Gruszczyński [et al.]; naukowo oprac. Tadeusz Gadacz, wstępem poprzedziła Agata Bielik-Robson. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.