Zasada równouprawnienia związków wyznaniowych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego

• Authors: Abramowicz Aneta Maria

Title variants

EN

The principle of equal rights of religious communities in the jurisprudence of the Constitutional Court

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zasada równouprawnienia związków wyznaniowych jest często podejmowanym zagadnieniem w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Została unormowana w art. 25 ust. 1 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. Jest cechą charakterystyczną dla demokratycznych państw świeckich. Gwarantuje poszanowanie różnorodności wyznaniowej i światopoglądowej społeczeństwa. Jej podstawę stanowi godność osoby ludzkiej. Trybunał Konstytucyjny potwierdza w swoim orzecznictwie, że właściwą przesłanką równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych powinna być określona cecha wspólna. Dlatego równouprawnienie związków wyznaniowych polega na jednakowym traktowaniu podmiotów charakteryzujących się określoną cechą w identycznym stopniu. Konsekwencją istnienia tej zasady w polskim systemie prawnym jest wykluczenie możliwości powstania państwa wyznaniowego, ponieważ jeden związek wyznaniowy uzyskałby pozycję uprzywilejowaną w formie kościoła państwowego. Jednocześnie zasada ta zakłada odmienne traktowanie kościołów i związków wyznaniowych, które nie posiadają wspólnej cechy istotnej. Obowiązująca obecnie Konstytucja z 2 kwietnia 1997 r. wprowadza do swojej treści zasadę równouprawnienia związków wyznaniowych jako jedną z wielu konkretyzacji konstytucyjnej zasady równości. Stanowisko to podkreślił Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia 2 kwietnia 2003 r. (K 13/02), a następnie powtórzył również w orzeczeniu z 14 grudnia 2009 r. Dlatego zasada równouprawnienia związków wyznaniowych powinna być interpretowana podobnie jak ogólna zasada równości z uwzględnieniem całego dorobku orzeczniczego Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego konstytucyjnej zasady równości. Wskazuje to na jednolitą linię orzeczniczą w zakresie interpretacji omawianej zasady.

EN

The principle of equal rights of religious communities is often taken issue in the jurisprudence of the Constitutional Court. It has been dealt with in the article. 25 paragraph 1. 1 of the Constitution of 2 April 1997. It is the hallmark for democratic secular States. It Guarantees respect for religious diversity and the world view of society. The basis of this principle is human dignity. The Constitutional Court has confirmed in its case-law that the right premise equal rights of churches and other religious communities should be defined a common feature. Therefore, equal rights of religious communities is equal treatment of operators of a specific feature in the same degree. As a consequence of the existence of this principle in the Polish legal system is to exclude the possibility of State religion, because the nexus one would be in the form of a privileged position ' religious association of the Church of the State. At the same time, this principle implies different treatment churches and religious communities, which do not have the common feature important. The current Constitution of 2 April 1997 introduces its content the principle of equality of religious communities as one of the many constitutional instantiation of the principle of equality. This position highlighted by the Constitutional Court in its judgment of 2 April 2003 (K 13/02), and then also repeated in its judgment of 14 December 2009. Therefore, the principle of equality of religious communities should be interpreted as a general principle of equality with regard to the whole of the acquis the jurisprudence of the Constitutional Court regarding the constitutional principle of equality. This indicates a single line of the jurisprudence in the interpretation of this principle.

Keywords

PL

godność człowieka; zasada równości; zasada równouprawnienia związków wyznaniowych; orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego; wspólna cecha istotna; związki wyznaniowe; równe traktowanie; Konstytucja RP z 1997 r.; kościoły i inne związki wyznaniowe

EN

human dignity; the principle of equality; the principle of equal rights of religious communities; the jurisprudence of the Constitutional Court; the common feature important; religious denomination; equality; The Polish Constitution of 1997; churches and other religious denominations

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2015
• Volume: 18
• Pages: 231-261

Contributors

author

Abramowicz Aneta Maria

• Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin

References

• Bała, Paweł. Pod wezwaniem Boga czy Narodu? Religia a ustrój-studium przypadku polskich konstytucji. Warszawa: Wydawnictwo von boroviecky, 2010.
• Borecki, Paweł, i Michał Pietrzak. „Glosa do orzeczenia z 2 IV 2003, K 13/02.” Państwo i Prawo 8 (2002): 119-124.
• Borecki, Paweł, i Michał Pietrzak. „Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 kwietnia 2003 r., (sygn. Akt K 13/02).” Przegląd Sejmowy 5 (2003): 96-113.
• Borecki, Paweł. „Zasada równouprawnienia wyznań w prawie polskim.” Studia z Prawa Wyznaniowego 10 (2007): 115-160.
• Bożyk, Stanisław. „Konstytucyjna zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych.” W: Zasada równości w prawie. Konferencja naukowa. Rzeszów, 16 października 2003 r., red. Halina Zięba-Załucka, i Maciej Kijowski, 93-100. Rzeszów: Wydaw. POBITNO, 2004.
• Brzozowski, Wojciech. „Glosa do wyroku z 14 XII 2009, K 55/07.” Państwo i Prawo 5 (2010): 126-131.
• Brzozowski, Wojciech. „Konstytucyjne ramy stosunków państwo-kościół w Hiszpanii na przestrzeni XX wieku.” W: Francuska Ustawa z 9 grudnia 1905 roku o rozdziale kościołów i państwa z perspektywy stu lat, red. Michał Pietrzak, 149-159. Warszawa: Liber, 2007.
• Chmaj, Marek. „Równość wobec prawa i zakaz dyskryminacji.” W: Konstytucyjne wolności i prawa w Polsce. Zasady ogólne, red. Marek Chmaj, Leszek Leszczyński, Wiesław Skrzydło, Jacek Z. Sobczak, i Andrzej Wróbel, 115-146. Kraków: Zakamycze, 2002.
• Complak, Krystian. Normy pierwszego rozdziału Konstytucji RP. Prawo. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007.
• Czohara, Andrzej. „Prawne aspekty stosunku państwa do tzw. sekt.” Przegląd Prawa Wyznaniowego 1 (2009): 75-88.
• Doktór-Bindas, Kamila. „Zasada równouprawnienia kościołów i związków wyznaniowych.” W: Podstawy regulacji stosunków Państwo-Kościół w Rzeczypospolitej Polskiej i Republice Włoskiej (I Fondamenti della regolazione delle relozioni Stato-Chiesa nella Repubblica di Polonia e nella Republica Italiana), red. Przemysław Czarnek, Dariusz Dudek, i Piotr Stanisz, 181-190. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2010.
• Dudek, Dariusz. Prawo konstytucyjne w zarysie. Wybór źródeł. Lublin: Lubelskie Wydawnictwa Prawnicze, 2002.
• Dudek, Dariusz. „Równouprawnienie Kościołów i związków wyznaniowych na tle konstytucyjnych zasad prawa wyznaniowego.” W: Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 14-16 styczeń 2003), red. Artur Mezglewski, 199-225. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2004.
• Falski, Jacek. „Ewolucja wykładni zasady równości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego.” Państwo i Prawo 1 (2000): 49-70.
• Falski, Jacek. „Konstytucyjna zasada równości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Przegląd, analiza, ewolucja.” W: Przestrzeń polityki i spraw wyznaniowych. Szkice dedykowane Profesorowi Januszowi Osuchowskiemu z okazji 75-lecia urodzin, red. Beata Górowska, 95-112. Warszawa: ASPRA-JR, 2004.
• Florianowicz-Błachut, Przemysław. „Luterański model otwartego państwa (quasi) wyznaniowego w Europie – od powiązania do przyjaznego rozdziału – kazus państw skandynawskich.” W: Prawne granice wolności sumienia i wyznania, red. Roman Wieruszewski, Mirosław Wyrzykowski, i Lena Kondratiewa-Bryzik, 85-119. Warszawa: Wolter Kluwer business, 2012.
• Garlicki, Leszek. „Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie konstytucyjnym – status wspólnot religijnych.” Biuletyn Trybunału Konstytucyjnego (numer specjalny) (1999): 30-47.
• Góralski, Wojciech. Wstęp do prawa wyznaniowego. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy, 2003.
• Krukowski, Józef. Konkordat polski. Znaczenie i realizacja. Lublin: Verba, 1999.
• Krukowski, Józef. „Konstytucyjny model stosunków między państwem a Kościołem w III Rzeczpospolitej.” W: Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 14-16 styczeń 2003), red. Artur Mezglewski, 79-101. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2004.
• Krukowski, Józef. Kościół i Państwo. Podstawy relacji prawnych. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 2000.
• Krukowski, Józef, i Krzysztof Warchałowski. Polskie prawo wyznaniowe. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN, 2000.
• Kryszeń, Grzegorz. „Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego.” Przegląd Prawa Wyznaniowego 5 (2013): 117-134.
• Leszczyński, Paweł A. „Zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych w świetle relacji między art. 25 ust. 1 a art. 25 ust. 5 Konstytucji RP.” W: Zasady naczelne Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku. Materiały 52. Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Prawa Konstytucyjnego w Międzyzdrojach (27-29 maja 2010 r.), red. Andrzej Bałaban, i Przemysław Mijal, 389-409. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2011.
• Matwiejuk, Jarosław. „Konkordat z 1993 roku a pozycja prawna kościołów i związków wyznaniowych nierzymskokatolickich.” W: Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 14-16 stycznia 2003), red. Artur Mezglewski, 227-253. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2004.
• Mączyński, Andrzej. „Wolność sumienia i religii w orzecznictwie polskiego Trybunału Konstytucyjnego. Polski raport na XI Konferencję Europejskich Sądów Konstytucyjnych.” Biuletyn Trybunału Konstytucyjnego 1 (1999): 47-57.
• Mezglewski, Artur. „Działalność własna kościołów i innych związków wyznaniowych.” W: Artur Mezglewski, Henryk Misztal, i Piotr Stanisz, Prawo wyznaniowe, 189-215. Warszawa 2011.
• Misztal, Henryk. „Ustawy majowe – o gwarancjach wolności sumienia i wyznania oraz o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Polsce-z perspektywy 20 lat.” W: Podstawy regulacji stosunków Państwo-Kościół w Rzeczypospolitej Polskiej i Republice Włoskiej (I Fondamenti della regolazione delle relozioni Stato-Chiesa nella Repubblica di Polonia e nella Republica Italiana), red. Przemysław Czarnek, Dariusz Dudek, i Piotr Stanisz, 85-107. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2010.
• Misztal, Henryk. „Wolność religijna.” W: Prawo wyznaniowe, red. Henryk Misztal, 204-249. Lublin-Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne, 2000.
• Misztal, Henryk. „Wprowadzenie do prawa wyznaniowego.” W: Artur Mezglewski, Henryk Misztal, Piotr Stanisz, Prawo wyznaniowe, 1-6. Warszawa: C.H.Beck, 2011.
• Olszówka, Marcin. „Interferencja zasad prawa wyznaniowego instytucjonalnego.” Przegląd Prawa Wyznaniowego 2 (2010): 63-86.
• Oniszczuk, Jerzy. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w latach 1986-1996. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1998.
• Oniszczuk, Jerzy. Równość – najpierwsza z zasad i orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Warszawa: Wyd. Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego 2004.
• Orzeszyna, Krzysztof. Podstawy relacji między państwem a kościołami w konstytucjach państw członkowskich i traktatach Unii Europejskiej. Studium prawnoporównawcze. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2007.
• Pawluk, Tadeusz. Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II. Tom I. Zagadnienia wstępne i normy ogólne. Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2002.
• Pietrzak, Michał. „Nierzymskokatolickie Kościoły i związki wyznaniowe w Rzeczypospolitej Polskiej (1989-2000).” W: Przestrzeń polityki i spraw wyznaniowych. Szkice dedykowane Profesorowi Januszowi Osuchowskiemu z okazji 75-lecia urodzin, red. Beata Górowska, 394-414. Warszawa: ASPRA-JR, 2004.
• Pietrzak, Michał. „Stosunki państwo-Kościół w nowej Konstytucji.” Państwo i Prawo 11-12 (1997): 173-184.
• Sadurski, Wojciech. „Równość wobec prawa.” Państwo i Prawo 8-9 (1978): 51-64.
• Sobański, Remigiusz. „Czy głoszenie nauki Kościoła może dyskryminować?” Annales Canonici 6 (2010): 7-21.
• Sobański, Remigiusz. „Kanon 19.” W: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. Tom I. Księga I. Normy ogólne, red. Józef Krukowski, 72-74. Poznań: Pallottinum, 2003.
• Sobczak, Witold. „Finansowanie szkół wyznaniowych ze środków publicznych w Polsce.” W: Prawne granice wolności sumienia i wyznania, red. Roman Wieruszewski, Mirosław Wyrzykowski, i Lena Kondratiewa-Bryzik, 179-195. Warszawa: Wolter Kluwer business, 2012.
• Sobczyk, Paweł. Konstytucyjna zasada konsensualnego określania stosunków między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem Katolickim. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, 2013.
• Sobczyk, Paweł. „Konstytucyjna zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych.” W: Problemy państwa i prawa, red. Feliks Prusak, 21-35. Warszawa: Oficyna Wydawnicza WSM SIG, 2004.
• Stanisz, Piotr. „Naczelne zasady instytucjonalnych relacji państwo-kościół. Zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych.” W: Artur Mezglewski, Henryk Misztal, i Piotr Stanisz, Prawo wyznaniowe, 74-88. Warszawa: C.H. Beck, 2011.
• Stanisz, Piotr. „Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi w Rzeczypospolitej Polskiej – zarys problematyki.” W: Podstawy regulacji stosunków Państwo-Kościół w Rzeczypospolitej Polskiej i Republice Włoskiej (I Fondamenti della regolazione delle relazioni Stato-Chiesa nella Repubblica di Polonia e nella Republica Italiana), red. Przemysław Czarnek, Dariusz Dudek, i Piotr Stanisz, 15-39. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2010, 15-39.
• Szymanek, Jarosław. „Konstytucyjna zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych.” Studia Prawnicze 1-2 (2009): 161-176.
• Szymanek, Jarosław. „Państwo – Kościół w III RP. Między systemem rozdziału łagodnego a systemem państwa parawyznaniowego.” Prawo i Religia 1 (2007): 13-27;
• Szymanek, Jarosław. „Prawna regulacja wolności religijnej.” Studia Prawnicze 2 (2006): 5-30.
• Szymanek, Jarosław. „Prawo wyznaniowe w praktyce III RP (zagadnienia wybrane).” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1 (2006): 93-109.
• Szymanek, Jarosław. „Stosunki państwa ze związkami wyznaniowymi w świetle postanowień Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.” W: Przestrzeń polityki i spraw wyznaniowych. Szkice dedykowane Profesorowi Januszowi Osuchowskiemu z okazji 75-lecia urodzin, red. Beata Górowska, 457-475. Warszawa: ASPRA-JR, 2004.
• Zieliński, Tadeusz J. „Pojęcie religii, wyznania, związku wyznaniowego i kościoła w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.” Prawo i Religia 1 (2007): 29-53.