Semantyka morfemu rdzeniowego *kozw zachodniosłowiańskich dialektalnych nazwach roślin

• Authors: Padporynava Liubou

Title variants

EN

Semantics of the root morpheme *koz- in West Slavic dialectal phytonyms

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony jest specyfice struktury semantycznej morfemu rdzeniowego *koz- w zachodniosłowiańskich dialektalnych nazwach roślin. W centrum uwagi znajduje się licząca ponad 30 nazw grupa fitonimów mających w swojej strukturze rdzeń *koz-. Fitonimy należące do tej grupy cechuje różnorodność podstaw nominacji oraz motywacja podwójna niektórych nazw. Zakłada się, że źródłem tych zjawisk jest kilkuwarstwowa struktura semantyki morfemu rdzeniowego *koz- oraz zdolność poszczególnych semów (‘kozi’ i ‘niespokojny’) do zmiany swojego miejsca i statusu w tej strukturze. Jednocześnie podkreśla się, że w fitonimach, które zawierają rdzenie *koz-, *koń-, *žab-, *myš- i podobne stale obecny jest składnik semantyczny ‘zwierzęcy’, który nie zmienia swojego statusu i scala semantykę wymienionych rdzeni na różnych etapach funkcjonowania fitonimów.

EN

The article is devoted to specifics of semantic structure of the root morpheme *koz- in West Slavic dialectal phytonyms. In the center of attention is the group of phytonyms numbering more than 30 names of plants with the root *koz- in their structure. The characteristic feature of this group is a variety of their motivational signs and double motivation of some names of plants. It is supposed that a source of this phenomenon is multilayered structure of semantics of the root morpheme *koz- and ability of some components (‘goat’ and ‘nervous’) to change their place and status in this structure. The attention is also paid, that in such roots as *koz-, *koń-, *žab-, *myš- etc. there is always a seme ‘animal’, which doesn’t change its status and unites all the components of the semantics of the root in one structure at different stages of functioning of the names of plants.

Keywords

PL

dialektologia; języki zachodniosłowiańskie; fitonimia; semantyka

EN

dialectology; West Slavic languages; phytonyms; semantics

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2016
• Volume: LXII
• Pages: 91-102

Dates

published

2016

Contributors

author

Padporynava Liubou

• Białoruski Uniwersytet Państwowy Wydział Filologiczny Katedra Językoznawstwa Teoretycznego i Słowiańskiego

References

• Wykaz źródeł (słowniki gwarowe)
• Bartoš František, 1906, Dialektický slovník moravský, České Akademie Císaře Františka Josefa pro vědy, slovesnost a umění, Praha.
• Bernolák Anton, 1825–1827, Slowár slowenskí česko-latinsko-ňemecko-uherskí: seu Lexicon slavicum bohemico-latino-germanico-ungaricum, Typogr. Reg. Univers. Hungaricae, Buda.
• Buffa Ferdinand, 2004, Slovnik šarišských nařečí, Vydateľstvo Náuka, Prešov.
• Jarošová Alexandra, Buzássyová Klára, 2006–2016, Slovník súčasného slovenského jazyka, Veda, vydavateľstvo Slovenskej akadémie vied, Bratislava.
• Jungmann Josef, 1834–1839, Slovník česko-německý, We knjžecj arcibiskupské knihtiskárně, Praha.
• Karłowicz Jan, 1900–1911, Słownik gwar polskich, t. I–VI, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Muka Arnošt, 1921–1926, Słownik dolnoserbskeje rěcy a jeje narěcow, Dwunasta Akademicka Drukarnia Państwowa, České akademie věd a umění, Petrograd–Praga.
• Rostok Michał, Wjela Jan Radyserb, Urban Matej, 1908, Serbske rostlinske mjena, http://www.serbski-institut.de:8180/dict/online (dostęp: 13.07.2016).
• Schuster-Šewc Heinz, 1978, Historisch-etymologisches Wörterbuch der ober- und niedersorbischen Sprache, VEB Domowina-Verlag, Bautzen.
• Sychta Bernard, 1967–1976, Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, t. I–VI, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Literatura
• Abajew Wasilij, 1995, Izbrannyje raboty, t. 2: Obszczeje i srawnitielnoje jazykoznanije, “Ir” Publishers, Władikawkaz.
• Annienkow Nikołaj, 1878, Botaniczeskij słowar’. Sprawocznaja kniga dla botanikow, sielskich choziajew, sadowodow, lesowodow, farmacewtow, wraczej, drogistow, putieszestviennikow po Rossii i woobszcze sielskich żitielej, Tipografija Impieratorskoj Akademii Nauk, Sankt-Pietierburg.
• Bohne Burkhard, Dietze Peter, 2008, Rośliny trujące. 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących, Bellona, Warszawa.
• Bremnessová Lesley, 2006, Bylinář. Zdraví, krása a radost, Fortuna Print, Praha.
• Czikow Paweł, Łaptiew Jurij, 1983, Rośliny lecznicze i bogate w witaminy, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
• Dubisz Stanisław, 2003, Uniwersalny słownik języka polskiego [CD-ROM], Warszawa.
• Dylewska-Kupisz Jolanta, 1979, Funkcja podobieństwa wyrażona w kompozycjach (na podstawie ukraińskiego materiału botanicznego), „Prace Filologiczne”, s. 17–26.
• Jurkiewicz Iwan, 1975, Lekarstwiennyje rastienija i ich primienienije, Nauka i tiehnika, Minsk.
• Radwańska-Paryska Zofia, 1961, Rośliny tatrzańskie, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
• Stichmann-Marny Ursula, Kretzschmar Erich, 1997, Przewodnik. Rośliny i zwierzęta, Multico, Warszawa.
• Šesták Milan, 2001, Encyklopedie alternativní medicíny. Elektronická příručka [CD-ROM], Praha.
• Trubaczew Oleg, 2008, Trudy po etimołogii. Słowo. Istorija. Kultura, t. 3, Rukopisnyje pamiatniki Driewniej Rusi, Moskwa.

Identifiers

ISSN

0076-0390