PL
W literaturze poświęconej wartościowaniu sztuki dominuje przekonanie, że dzieła sztuki są oceniane głównie przez pryzmat ich historii – ich obecna wartość wynika z wcześniejszych ocen, interpretacji oraz pozycji twórcy w polu artystycznym. Powstaje zatem pytanie: jak przebiega proces wartościowania dzieł bez wyraźnej przeszłości – dzieł nowych, często jeszcze nieukończonych, stworzonych przez młode i względnie nieznane osoby artystyczne? Wykorzystując perspektywę socjologii pragmatycznej, argumentuję, że takie dzieła są wartościowane przede wszystkim przez pryzmat ich potencjału – tego, czym mogą się stać w przyszłości. Na podstawie szeroko zakrojonych badań nad wartościowaniem sztuki, przeprowadzonych w Polsce i Stanach Zjednoczonych, pokazuję, jak niepewność – z natury rzeczy wpisana w wartościowanie nieznanej przyszłości – jest zmniejszana przez praktyki i urządzenia (1) kształtujące i uspójniające oczekiwania wobec przyszłości oraz (2) wiążące przyszłość z teraźniejszością.
EN
The literature on art valuation is dominated by the view that artworks are evaluated primarily in terms of their history, their current value stemming from previous assessments, interpretations, and the artist’s position in the artistic field. This raises the question: how does the valuation process unfold for pieces of art without a clear past (i.e. new artworks, often still unfinished, created by young and relatively unknown artists)? Drawing on pragmatic sociology, I argue that such works of art are valuated primarily based on their potential – what they might become in the future. Based on extensive research on art valuation conducted in Poland and the United States, I demonstrate how the inherent uncertainty of the unknown future is reduced through practices and devices that, first, shape and align expectations about the future and, second, bind the future to the present.