“Patavium virum me fecit” – Padova come luogo di formazione delle antiche élite polacche

• Authors: Tygielski Wojciech

Title variants

EN

“Patavium virum me fecit”: the University of Padua as a Teaching Centre for Polish-Lithuanian Elite

• Languages of publication: IT

Abstracts

IT

Analizzando i registri di immatricolazione della nazione polacca (Metryka nacji polskiej) dell’Università di Padova, pubblicati mezzo secolo fa da Henryk Barycz e Karolina Targosz, l’autore riflette sul ruolo di Padova nel sistema educativo dei giovani polacchi giuntivi a studiare. Sottolineando l’eccellente reputazione dell’università e l’alta qualità del personale docente, mette in luce l’importanza fondamentale del centro di Padova nel processo di educazione delle "élite" intellettuali polacco-lituane nel XVI secolo. Documenta poi la presenza dei nuovi arrivati dalla "Rzeczpospolita", la quale diminuì gradualmente nel corso del XVII secolo e venne quasi a sparire nel XVIII secolo, interrogandosi sulle ragioni del declino del ruolo dell’Università di Padova nel sistema educativo della Polonia antica. L’autore nota inoltre il mutamento della struttura sociale della comunità di studenti, nella quale diminuisce il numero di persone interessate ad acquisire conoscenze e competenze specifiche, che in futuro sarebbero state alla base della loro attività professionale, mentre cresce la rappresentanza di famiglie magnatizie e nobili, per le quali la permanenza a Padova era solo una tappa del Grand Tour, giro di carattere generale, e non strettamente educativo, dei più importanti centri europei. Questa osservazione sembra confermare il graduale cambiamento del modello educativo dei giovani nella Confederazione polacco-lituana e delle aspettative educative nel paese. Le osservazioni, avanzate sulla base di analisi statistiche, vengono confermate dalla lettura dei diari di viaggio, alla luce dei quali l’università, in essi un primo tempo presente, pian piano cessa di essere un punto di riferimento ricorrente ed oggetto di descrizione da parte dei viaggiatori. Allo stesso tempo, però, la costante presenza polacca a Padova viene confermata dalle pagine dei diari, il che sembra indicare che i rapporti tra la Repubblica di Polonia, Padova e l’Università di Padova siano stati mantenuti, anche se probabilmente su una scala minore. Le conseguenze della formazione all’estero delle élite polacco- lituano-rutene rimangono un argomento aperto ed è proprio il caso di Padova che ci invita in modo particolare a riprenderlo e ad approfondirlo.

EN

Using the Atti della Nazione Polacca at the University of Padua as a main source, the author describes the role that this university played in the education of students from the Polish- Lithuanian Commonwealth from the 16 th to 18 th centuries. According to the author’s research, this role was crucial in the 16 th century, when a significant part of Polish elites included a stay at this university in their curriculum. In the 17 th century, the number of students from Poland-Lithuania studying in Padua decreased slowly but continuously, and in the 18 th century, the number was marginal. In the period under discussion, the social structure of this group significantly changed: students looking to acquire knowledge that was necessary for their future professional career were gradually replaced by young men of aristocratic and noble families, for whom a visit in Padua, be it long or short, was only a stage in their educational European "Grand Tour". According to the author, this can be explained by intellectual changes in Polish-Lithuanian society: a general and rather superficial education was gradually preferred to university-based and professionally-provided knowledge. A study of selected travel diaries supplemented and confirmed the results of the presented statistical analysis. All Polish travellers visiting Padua in the 16 th and 17 th centuries described the University and considered it as the most important institution of the city; meetings with compatriot students were also often mentioned. Later on, the University was no longer the obvious subject of the descriptions and 18 th -century travellers often did not even mention it at all. Nevertheless, there is still available evidence that the Polish presence in Padua, although reduced, was visible and important for the city.

Keywords

IT

Padova; università; studenti; Confederazione polacco-lituana; élite sociali

EN

students; university; Padua; Polish-Lithuanian Commonwealth; social elites

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Italica Wratislaviensia
• Year: 2021
• Issue: 12.1
• Pages: 21-46

Dates

published

2021-07-05

received

2021-02-11

accepted

2021-05-28

Contributors

author

Tygielski Wojciech

• Uniwersytet Warszawski

References

• Backvis, C. (1975). Szkice o kulturze staropolskiej (edited by A. Biernacki). Warszawa: PIW.
• Baggio, R. (1991). Lo studio di Padova e la Natio Polona. In Natio Polona. Le Università in Italia e in Polonia (secc. XIII–XX). Mostra documentaria, Uniwersytety w Polsce i we Włoszech (wieki XIII–XX). Wystawa archiwalna (pp. 83–97). Kraków–Roma: Ministero per i Beni Culturali e Ambientali, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
• Barycz, H. (1965a). Padwa i czasy padewskie Jana Kochanowskiego. In H. Barycz, Spojrzenia w przeszłość polsko-włoską (pp. 196–256). Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum.
• Barycz, H. (1965b). Padwa siedemnastowieczna w życiu intelektualnym Polski. In H. Barycz, Spojrzenia w przeszłość polsko-włoską (pp. 352–384). Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum.
• Barycz, H. (1981). Z zaścianka na Parnas. Drogi kulturalnego rozwoju Jana Kochanowskiego i jego rodu. Warszawa: Wydawnictwo Literackie.
• Barycz, H., & Targosz, K. (1971). Archiwum nacji polskiej w Uniwersytecie Padewskim, t. I: Metryka nacji polskiej w Uniwersytecie Padewskim (1592–1745). Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Ossolineum.
• Brizzi, G. P. (1996). Le università italiane tra Rinascimento ed età moderna. In R. Greci, Il pragmatismo degli intellettuali. Origini e primi sviluppi dell’istituzione universitaria. Antologia di storia medievale (pp. 175–200). Torino: Scriptorium.
• Caccamo, D. (1986). La „repubblica nobiliare” nella prospettiva di Venezia. Interessi politici e confronto culturale. In V. Branca, & P. Graciotti (Eds.), Cultura e nazione in Italia e Polonia dal rinascimento all’illuminismo (pp. 121–148). Firenze: Leo S. Olschki.
• Charkiewicz, J. (1998). Dyjariusz podróży hiszpańskiej z Wilna do miasta Walencyi na Kapitułę Jeneralną Zakonu Mniejszych Braci św. Franciszka, to jest Bernardynów, odprawionej w roku 1768 (edited by B. Rok). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Cronia, A. (1964). Fasti polacchi in Italia. In Relazioni tra Padova e la Polonia: studi in onore dell’Università di Cracovia nel VI centenario della sua Fondazione (pp. 1–16). Padova: Antenore.
• Czapliński, W., & Długosz, J. (1969). Podróż młodego magnata do szkół. Studium z dziejów kultury XVI i XVII w. Warszawa: PIW.
• Del Negro, P. (Ed.). (2001–2003). The University of Padua. Eight Centuries of History. Padova: Signum Padova.
• Fonseca, C. D. (1991). Studii gratia Padue moram trahens: la “Natio Polonorum” nelle Università italiane. In Natio Polona. Le Università in Italia e in Polonia (secc. XIII–XX). Mostra documentaria, Uniwersytety w Polsce i we Włoszech (wieki XIII–XX). Wystawa archiwalna (pp. 17–37). Kraków–Roma: Ministero per i Beni Culturali e Ambientali, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
• Kleczewski, P. (2016). Stanislai Kleczewski Itinerarium Romanum (1750), Podróż Rzymska (edited by M. Chachaj, & B. Rok). Kraków–Wrocław: Księgarnia Akademicka.
• Kromer, M. (1977). Polska (edited by R. Marchwiński). Olsztyn: Pojezierze.
• Lanhaus, J. (2014). Opis podróży. Itinerarium (1768–1769) (edited by B. Rok, & M. Chachaj). Kraków–Wrocław: Księgarnia Akademicka.
• Lenart, M. (2016a). „Padewczycy” a kształtowanie się humanistycznych wzorców w polskiej kulturze umysłowej. In J. Brzozowski, A. Hennel-Brzozowska, & M. Lenart (Eds.), Sens humanistyki dzisiaj (pp. 69–103). Kraków: „scriptum”.
• Lenart, M. (2016b). Relacje i zapiski dotyczące pobytu w Padwie peregrynantów z terenu dawnej Rzeczypospolitej w źródłach polskich i włoskich (XVI–XVII w.). In P. Borek, D. Chemperek, & A. Nowicka-Struska (Eds.), Memuarystyka w dawnej Polsce (pp. 31–44). Kraków: Collegium Columbinum.
• Lenart, M. (2019). Świadectwa żywej obecności. Pamięć o Polsce i Polakach przy grobie św. Antoniego. In M. Lenart, M. Wojtkowska-Maksymik, & M. Wrana (Eds.), Polacy przy grobie św. Antoniego w Padwie, cz. I: Pamiątki, donacje, świadectwa kultu (wieki XVI–XIX) (pp. 15–78). Opole: Uniwersytet Opolski.
• Łempicki, P. (1980). „Padwa uczyniła mnie mężem”. In P. Grzybowski (Ed.), Mecenat Wielkiego Kanclerza. Studia o Janie Zamoyskim (pp. 353–380). Warszawa: PIW.
• Nowicka-Jeżowa, A. (2005). Nowe piękno włoskiego baroku w poezji polskiej XVII wieku. In L. Daniel, J. Pelàn, P. Salwa, & O. Špilarowa (Eds.), Italska renesance a baroko ve strĕdnì Evropĕ. Renesans i barok włoski w Europie Środkowej (pp. 139–147). Olomouci: Univerzita Palackého.
• Nowicka-Jeżowa, A. (2019). Spotkania w labiryncie. Szkice o poezji Jana Kochanowskiego. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• Przyboś, A. (Ed.). (1974). Podróż królewicza Władysława Wazy do krajów Europy Zachodniej w latach 1624–1625. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Quirini-Popławska, D. (2013). Studia Polaków na Uniwersytecie Padewskim w XV i XVI wieku. Stan badań oraz wstępne hipotezy. Prace Komisji Środkowoeuropejskiej, 21, 19–30.
• Quirini-Popławska, D. (2017). Nieznana Matriculazione Università Legista Polona Uniwersytetu Padewskiego z lat 1591–1598. Studia Środkowoeuropejskie i Bałkanistyczne, XXV, 13–26.
• Sobieski, J. (1991). Peregrynacja po Europie [1607–1613] i Droga do Baden [1638] (edited by J. Długosz). Wrocław: Ossolineum.
• Targosz, K. (2003). Polski wątek w życiu i sprawie Galileusza: Galileo Galilei e il mondo polacco Bronisława Bilińskiego (1969). Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, 32, 45–90.
• Tomkiewicz, W. (1970a). Echa weneckie w obrazach krakowskich Tomasza Dolabelli. In Id., Pędzlem rozmaitym. Malarstwo okresu Wazów w Polsce (pp. 179–203). Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Tomkiewicz, W. (1970b). Malarstwo weneckie w Polsce w pierwszej połowie XVII wieku. In Id., Pędzlem rozmaitym. Malarstwo okresu Wazów w Polsce (pp. 173–178). Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Urban, W. (1962). Niektóre polonica z XVI i XVII w. w zbiorach czechosłowackich, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne, 9, 171–191.
• Vorbek-Lettow, M. (1968). Skarbnica pamięci. Pamiętnik lekarza króla Władysława IV (edited by W. Czapliński). Wrocław: Ossolineum.
• Windakiewicz, P. (1891). Padwa. Studium z dziejów cywilizacji polskiej. Kraków: Drukarnia „Czasu” F. Kluczyckiego i Spółki.
• Windakiewicz, P. (1922). I polacchi a Padova. In Omaggio dell’Accademia Polacca di Scienze e Lettere all’Università di Padova nel settimo centenario della sua fondazione (pp. 1–34). Cracovia: Tipografia dell’Università.
• Wrana, M. (2019). Mauzoleum nacji polskiej. Pochówki, nagrobki, tablice epitafijne (1558–1840). In M. Lenart, M. Wojtkowska-Maksymik, & M. Wrana, Polacy przy grobie św. Antoniego w Padwie, cz. I: Pamiątki, donacje, świadectwa kultu (wieki XVI–XIX) (pp. 189–267). Opole: Uniwersytet Opolski.
• Zawadzki, R. (2014). Diarium itineris Remigii Zawadzki Romam pro capitulo generali peregrinantis (1750), Diariusz podróży Remigiusza Zawadzkiego pielgrzymującego do Rzymu na kapitułę generalną (1750) (edited by M. Chachaj). Kraków–Wrocław: Księgarnia Akademicka.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.15804/IW.2021.12.1.02