The margins of transcendence in contemporary art

• Authors: Grzegorz Sztabiński

Title variants

PL

Marginesy transcendencji w sztuce współczesnej

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

According to the widespread opinion, contemporary art does not seek to express transcendent reality. Questioning this view, the author of the article examines two aspects of the problem. The first concerns the use of Christian iconography in contemporary works. The artists employ it a non-traditional way, usually in the contexts related to everyday life, which leads to an impression of secularization. Sometimes such actions provoke protests from viewers due to alleged blasphemy. Sztabiński sees the root of the problem in the formation of a new sensibility bent on emphasizing the “earthly” dimension of existence, and treating transcendence only as a more or less tangible prospect. This situation is defined here as an interest in the “skin of transcendence”, in reference to the title of the article by S. Brent Plate. Artistic examples enabling the author to clarify the meaning of this metaphor include the works of Robert Gober, Kiki Smith, Teresa Murak and Wolfgang Laib. The second type of references to transcendence in contemporary art will be discussed here in the context of the iconoclastic tradition. The author examines twentieth-century non-representational art in the light of the book by Alain Besançon devoted to the intellectual history of iconoclasm. Besançon described this kind of art as an expression of the desire to convey “a truly worthy image” of the divine, as it is liberated from all earthly concerns. In view of that, can postmodern artistic practice, involving the reduction of the geometric forms believed to express transcendence (such as Malevich’s “black square”) to their banal practical uses, be considered to create simulacra of transcendence? The author also reflects on the quest for an extra-metaphysical path towards transcendence in contemporary art, as the artists try to find it in “abnormal language” and private epiphanies. The article concludes with some comments on the necessity of treating what appears to be marginal in contemporary art as a valid area of research. The author argues that not only the margins of transcendence, but all other artistic margins should be subjected to broader scholarly reflection.

PL

Według powszechnie przyjmowanej opinii, sztuce współczesnej obce jest dążenie do wyraża-nia rzeczywistości transcendentnej. Autor artykułu, kwestionując ten pogląd, bierze pod uwagę dwa aspekty zagadnienia. Pierwszy związany jest ze stosowaniem przez współczesnych arty-stów motywów pochodzących z ikonografii chrześcijańskiej, jednak używanych w sposób od-biegający od tradycji. Różnica polega przede wszystkim na włączeniu ich w konteksty zwią-zane z życiem codziennym, co prowadzi do wrażenia ich sekularyzacji. Czasami działania ta-kie wywołują protesty odbiorców ze względu na domniemaną profanację. Autor widzi przyczynę problemu w kształtowaniu się nowej wrażliwości polegającej na zaakcentowaniu „ziemskich wymiarów”, w stosunku do których transcendencja pojawia się jedynie jako mniej lub bardziej uchwytna perspektywa. Sytuację tę, w nawiązaniu do tytułu artykułu S. Brenta Plate’a, określa jako zainteresowanie „skórą transcendencji”. Przykładami artystycznymi po-zwalającymi sprecyzować sens tej metafory są prace Roberta Gobera, Kiki Smith, Teresy Murak i Wolfganga Laiba. Drugi aspekt odniesień do transcendencji występujących w sztuce współczesnej rozwa-żany jest na tle tradycji ikonoklastycznej. Autor nawiązuje do książki Alaina Besançona doty-czącej historii intelektualnej ikonoklazmu. Z tego punktu widzenia interpretowane są przejawy dwudziestowiecznej sztuki nieprzedstawiającej. Besançon określił je jako wyraz pragnienia dania boskości „jej obrazu naprawdę godnego”, gdyż uwolnionego od tego, co ziemskie. Czy w związku z tym postmodernistyczne praktyki artystyczne, polegające na sprowadzaniu form geometrycznych uważanych za wyraz transcendencji (np. Malewiczowskiego „czarnego kwa-dratu”) do banalnego sensu praktycznego, uznać można za tworzenie symulakrów transcen-dencji? Autor rozważa też poszukiwanie poza-metafizycznej drogi ku transcendencji w sztuce współczesnej poprzez operowanie „nienormalnym językiem” i prywatne epifanie. Artykuł kończą uwagi dotyczące uwzględnienia w badaniach tego, co wydaje się margi-nalne w sztuce współczesnej. Biorąc pod uwagę swe rozważania dotyczące marginesów trans-cendencji, autor wyraża przekonanie, że także inne marginesy artystyczne powinny stać się przedmiotem szerszej refleksji badawczej.

Keywords

EN

contemporary art; transcendence; secularization; modern iconoclasm; the role of the margins in the study of art.

PL

sztuka współczesna; transcendencja; sekularyzacja; nowoczesny ikonoklazm; rola marginesów w badaniach nad sztuką

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Art Inquiry. Recherches sur les arts
• Year: 2014
• Volume: XVI (XXV)
• Pages: 58-85

Dates

published

2014

Contributors

author

Grzegorz Sztabiński

• University of Łódź

References

• Baudrillard Jean (2005) Symulakry i symulacja, transl. S. Królak, Warszawa: Wyd. SIC!
• Bauman Zygmunt (1993) Postmodern Ethics, Wiley-Blackwell.
• Berdyszak Jan (2009) Jan Berdyszak. Reszty reszt, katalog wystawy, Katowice: Galeria Sektor I.
• Besançon Alain (1994) L’image interdite. Une historie intellectuelle de l’iconoclasme, Paris:Fayard.
• Bielik-Robson Agata (2000) Inna nowoczesność. Pytania o wspołczesną formę duchowości, Kraków: Universitas.
• Clark Timothy J. (1999) Farewell to an Idea. Epsodesfrom a History of Modernism, New Haven and London: Yale University Press.
• Crespi Franco (2011) Proces sekularyzacji: od desakralizacji do religii, transl. D. Pawłowska, in: Ateizm oraz irreligia i sekularyzacja, ed. F. Adamski, Kraków: Wydawnictwo PETRUS.
• De Duve Therrie (2000) Look, One Hundred Years of Contemporary Art, transl. S. Pleasence and F. Woods, Brussels: Ludion.
• Elkins James (2004) On the Strange Place of Religion in Contemporary Art, New York: Routledge.
• Groys Boris (2010) Stalin jako totalne dzieło sztuki, tłum. P. Kozak, Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
• Heartney Eleanor (2008) Art & Today, New York: Phaidon Press.
• Heartney Eleanor, Postmodern Heretics, http://nbrokaw.files.wordpress.com/2010/11/postmodern-heretics-2.pdf.
• http://www.obieg.pl/print/29069.
• Janicka Krystyna (1969) Światopogląd surrealizmu, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kiki Smith, Journal of Contemporary Art, http://www.jca-online.com/ksmith.html.
• Lefebvre Henri (1991 [1974]) The Production of Space, transl. by D. Nicholson-Smith, Oxford: Blackwell.
• Michalski Sergiusz (1989) Protestanci i sztuka. Spor o obrazy w Europie nowożytnej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Morgan, D. and M. Promey (eds.) The Visual Culture of American Religions (2001), Berkeley–Los Angeles.
• Opalka Roman (1994) Anti-sisyphos, Stuttgart: Cantz Verlag.
• OPALKA 1965/1 – ∞ (1992) Paris: La Hune, Flammarion 4.
• Plate S. Brent (2012) The Skin of Religion. Aesthetic Mediations of the Sacred, “Crosscurrents”, June, pp. 162-180.
• Reinhardt Ad (1991) Art as Art. The Selected Writings of Ad Reinhardt, ed. B. Rose, Berkeley: University of California Press.
• Słota Miłosz (2013) Ironiczne reinterpretacje sztuki awangardowej w dziełach wspołczesnych, Łódź: praca niepublikowana.
• Tanguy Sarah (2001) Making the Ideal Real: A Conversation with Wolfgang Laib, Sculpture Magazine, no. 4, http://www.sculpture.org/documents/scmag01/may01/laib/laib.shtml.
• Tatarkiewicz Władysław (2009) Historia estetyki, t. II, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Turowski Andrzej (1990) Wielka utopia awangardy. Artystyczne i społeczne utopie w sztuce rosyjskiej 1910-1930, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Identifiers

ISSN

1641-9278