Semantyka spotkania w tradycyjnej kulturze Słowian

Title variants

EN

THE SEMANTICS OF MEETINGS IN TRADITIONAL SLAVONIC CULTURE

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Spotkanie jest w kulturach tradycyjnych pojmowane jako wydarzenie semiotyczne, niezależnie od tego, czy jest ono zamierzone czy przypadkowe. Dlatego przebieg spotkania poddawany jest szeregowi reguł kulturowych, jego scenariuszem rządzi etykieta. Autorka za Bajburinem dzieli spotkania na trzy klasy ze względu na stopień semiotyczności: maksymalnie znaczące (spotkania rytualne), minimalnie znaczące (zwyczajowe) i spotkania o zmiennej semiotyczności. Pierwsze mają charakter prognostyczny, są dla uczestników źródłem informacji o przyszłości (spotkanie kobiety z pustymi wiadrami wróży nieszczęście, spotkanie wilka – szczęście). Autorka analizuje przykłady z tradycji wschodniosłowiańskiej, zwracając uwagę na obecność w języku (w leksyce i przysłowiach) wielu wierzeń dotyczących ukrytego sensu spotkań.

EN

In traditional cultures, both planned and accidental meetings are understood as semiotic events. The scenario of a meeting is therefore subjected to an etiquette of cultural rules. Following Bayburin, meetings are here classified according to the degree of semiotic load into maximally meaningful (ritual meetings), minimally meaningful (informal and casual) and those whose semiotic value varies. The ones from the first category are prognosticative and may reveal future to the participants (meeting a woman with empty buckets forecasts misfortune, meeting a wolf — good fortune). In the article, examples are analyzed from the East-Slavonic tradition and attention is paid to numerous beliefs concerning the hidden meaning of meetings present in language (in lexis and proverbs).

Keywords

PL

spotkanie; tradycyjna kultura Słowian; scenariusz; etykieta; Bajburin; spotkania rytualne; spotkania zwyczajowe

EN

meeting; traditional culture of the Slavs; scenario; etiquette; Bayburin; ritual meetings; casual meetings

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 2000
• Volume: 12
• Pages: 39–52

Contributors

original work author

Žujkova Margarita V.

translator

Borciuch Maria

translator

Jastrzębski Mateusz

References

• Bajburin A. K., Semiotičeskie aspekty funkcionirovanija veščej, [w:] Etnografičeskoe izučenie znakovych sredstv kul’tury, L’viv 1989, Nauka.
• Bernštam T. A., Budni i prazdniki: povedenie vzroslych v russkoj krest’anskoj srede (XIX- načalo XX v.), [w:] Etničeskie stereotipy povedenija, Moskva 1985, Nauka.
• Vinogradova L. N., Devič’i gadan’ja o zamužestve v cykle slavjanskoj kalendarnoj obrjadnosti (zapadno-vostočnye paralleli), [w:] Slavjanskij i balkanskij fol’klor. Obrjad. Tekst, Moskva 1981, Nauka.
• Dandes Alan, Suche ta mokre, liche oko, [w:] Studiï z integral’noï kulturologiï. I. Thanatos, L’viv 1996.
• Žujkova M., Ujavlennja pro slid u davnich ukraïnciv, „Narodoznavči zošyty” nr 6, 1995. Ivanov P. V., Narodnye rasskazy o dole, [w:] Ukraïnci: narodni viruvannja, povir’a, demonologija, Kiïv 1991, Lybid’.
• Potebnja A. A., Slovo i mif, Moskva 1989, Pravda.
• Tolstoj N. I., Balkanoslavjanskie obrjady: struktura i geografija, [w:] Tolstoj N. I., Jazyk i narodnaja kul'tura, Moskva 1995, Indrik.
• Toporkov A. L., Simvolika i ritual’nye funkcii predmetov material’noj kul’tury, [w:] Etnografičeskoe izučenie znakovych sredstv kul'tury, L’viv 1989, Nauka.