Minimalizowanie zachowań ryzykownych młodzieży oraz wspieranie czynników chroniących w świetle teorii resilience

• Authors: Lidia Wawryk , Mariusz Gwozda

Title variants

EN

Minimazing Risky Behaviours of Young People and Supporting Protective Factors in the Light of Resilience Theory

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule prezentuję jedną z koncepcji profilaktycznych – resilience. Wychodzę od założeń terminologicznych, charakteryzuję podstawowe obszary koncepcji – czynniki ryzyka (charakterystyka obszarów zagrożeń) oraz czynniki chroniące (odwołuję się do warunków zwiększających odporność człowieka). Artykuł przedstawia podstawowe informacje o koncepcji resilience, do której warto odnieść się analizując przyczyny i mechanizmy zaburzeń zachowania czy przejawy niedostosowania społecznego u dzieci i młodzieży

EN

The paper deals with one of the preventive concepts – resilience. The authors start with terminological assumptions, and then they characterize basic concept areas – risk factors (characterization of risk areas) and protective factors (the authors refer to the conditions enhancing human immunity). The article presents basic information about the resilience concept which is worth referring to while analyzing the causes and mechanisms of behaviour disorders or the symptoms of social maladjustment in children and adolescents.

Keywords

PL

Czynniki ryzyka; Czynniki chroniące; Teorie resilience

EN

Risk Factors; Protective Factors; Resilience Theory

• Publisher: Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Rocznik Lubuski
• Year: 2013
• Volume: 39
• Issue: 2
• Pages: 191-201

Contributors

author

Lidia Wawryk

• Uniwersytet Zielonogórski

author

Mariusz Gwozda

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

References

• Antonovsky A. (1995), Rozwikłanie tajemnicy zdrowia, tłum. H. Grzegołkowska-Klarkowska, Wyd. IPN, Warszawa.
• Antonovsky A. (1997), Poczucie koherencji jako determinanta zdrowia, [w:] Psychologia zdrowia, red. I. Heszen-Niedojdek, H. Sęk, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Borucka A., Ostaszewski K. (2008). Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia. Medycyna Wieku Rozwojowego, 12: 587-597.
• Borucka A. (2011), Koncepcja resilience. Podstawowe założenia i nurty badań, [w:] red. W. Junik, Resilience, Parpamedia, Warszawa, s.1-11.
• Coie J.D., Watt N/F., West S.G. i in. (1996). Profilaktyka: teoria i badania. Ramy teoretyczne i wybrane wytyczne narodowego programu badawczego, tłum. H. Grzegołkowska-Klarkowska, „Nowiny Psychologiczne”, 2, s. 15-37.
• Garmezy N. i in. (1984), The study of stress and competence in children: A building block for developmental psychopathology. Child Development, 55, 95-111.
• Garmezy N. (1985), Stres-resistant children: The search for protective factors [w:] J. Stevenson (red.) Recent research in developmental Psychopathology, Pergamon Press, Oxford-New York-Toronto-Sydney-Paris- Frankfurt, 213-234.
• Gaś Z. B. (2000), Psychoprofilaktyka: procedury konstruowania programów wczesnej interwencji, Wyd. UMCS, Lublin.
• Gaś Z. B. (2003), Szkolny program profilaktyki: istota, konstruowanie, ewaluacja. Poradnik metodyczny, MENiS, Warszawa.
• Gaś Z. B. (2006), Profilaktyka w szkole, WSiP, Warszawa.
• Szymańska J. (2002), Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki, CMPP-P, Warszawa.
• Hawkins D., Weis J. (1985), The social development model: an integrated approach to delinquency prevention, Journal of Primary Prevention, 6, 73-97.
• Hawkins J.D., Catalano R.F., Miller J.Y. (1992), Risk and protective factor for alcohol and other drug problems in adolescence and early adulthood: Implication for substance abuse prevention, „Psychological Bulletin”, 112, 1, 64-105.
• Jessor R., Jessor S. (1977), Problem behavior and psychological development: a longitudinal stugy of youth. New York, Academic Press.
• Jessor R. (1987), Problem-Behawior Theory, Psychological Development, and Adolescent Problem Drinking, British Journal of Addiction, 82, 331-342.
• Jessor R. (1998) New perspectives on adolescent risk behawiour, [w:] R. Jessor (red.) New perspectives on adolescent risk behawiour, Cambridge Uniwersity Press, s. 1-10.
• Junik W. (2011), Zjawisko rezyliencji – wybrane problemy metodologiczne, [w:] Resilience, red. W. Junik, Parpamedia, Warszawa.
• Kazdin A.E. (1996), Zdrowie psychiczne młodzieży w okresie dorastania. Programy profilaktyczne i lecznicze, tłum. M. Ojrzyńska, „Nowiny Psychologiczne”, 2, s. 39-74.
• Luthar S., Zigler E (1991), Vulnerability and competence: a review of research on resilience in childhood, American Journal of Orthopsychiatry, 61, 1, 6-22.
• Masten A.S., Best K.M., Garmezy N. (1990), Resilience and development: Contributions from the study of children who overcome adersity, Development and Psychopathology, 2, 425-444.
• Masten A.S. (2001), Ordinary magic, American Psychologist, 56, 3, 227-238.
• Masten A.S. (2006), Competence and resilience in development, Annals of the New York Academy of Sciences, 1984, s. 13-27.
• Mc Whirter J. J. i in. (2005), Zagrożona młodzież. Ujęcie kompleksowe dla pracownikow poradni, nauczycieli, psychologów i pracowników socjalnych, tłum. H. Grzegołkowska-Klarkowska, A. Basaj, PARPA, Warszawa.
• Ostaszewski K. (2003), Skuteczność profilaktyki używania substancji psychoaktywnych. Podstawy opracowywania oraz ewaluacja programów dla dzieci i młodzieży, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa.
• Ostaszewski K. (2005), Podstawy teoretyczne profilaktyki zachowań problemowych młodzieży [w:] Diagnostyka, profilaktyka, socjoterapia w teorii i praktyce pedagogicznej, red. M. Deptuła, Bydgoszcz, Wyd. UKW
• Ostaszewski K. (2006), Pozytywna profilaktyka, „Świat Problemów”, 3, 158, 1-5.
• Rutter M. (1985), Resilience in the face of adversity: Protective factors and resistance to psychiatric disorder, British Journal of Psychiatry, 147, 598-611.
• Rutter M. (1987), Psychosocial Resilience and ProtectiveMechanism, American Jouranal Orthopsychiatric, 57, 3, 316-331.
• Werner E.E. (1995). Resilience in development. Current Directions in Psychological Science, 4, 81-85.
• Werner E.E. (1992) The children of Kauai: Resiliency and recovery in adolescence and adulthood, „Journal of Adolescent Health”, nr 13, 262-268.
• Werner E.E. (2000), Protective factors and individual resilience, [w:] S. J. Meisels., J. P. Shonkoff (red.) Handbook of early childhood intervention, Cambridge Uniwersity Press, New York, s.115-132.
• Wojcieszek K. A. (2005) Na początku była rozpacz. . .Antropologiczne podstawy profilaktyki, Rubikon, Kraków.