Urzędnicy komisji rządowych Królestwa Polskiego w latach 1815-1867

• Authors: Osiecka Małgorzata

Title variants

EN

Officials of the governing commissions of the Polish Kingdom in the years 1815–1867

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W Królestwie Polskim władzę wykonawczą stanowiły komisje rządowe. Były to: Komisja Rządowa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Komisja Rządowa Sprawiedliwości, Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i Policji, Komisja Rządowa Wojny i Komisja Rządowa Przychodów i Skarbu. Zatrudniani w nich urzędnicy musieli sprostać określonym zasadom kwalifikacji i rekrutacji. Należały do nich: posiadanie prawa obywatelstwa, odpowiedni wiek, płeć, zaświadczenie ukończenia określonej szkoły, odbytej aplikacji, opinia z miejsca zamieszkania. Zasady te regulowały akty prawne, tj. Konstytucja z 1815 r., ukazy cesarskie, postanowienia namiestnika oraz zarządzenia i regulaminy właściwych władz Królestwa Polskiego. W artykule przedstawiono status prawny urzędników, ich prawa i obowiązki. Ponadto zasygnalizowano takie zagadnienia, jak pochodzenie społeczne urzędników, ich wiek, miejsce zamieszkania, wykształcenie, postrzeganie przez innych, w tym przez przełożonych. Badania oparto na podstawie zachowanych wykazów stanu służby urzędników komisji rządowych.

EN

In the Kingdom of Poland governmental commissions constituted the executive. These were: Government Commission for Religion and Public Education, Government Commission of Justice, Government Commission of Internal Affairs and the Police, the Government Commission of War and Government Commission of Income and Treasury. Officials employed in these commissions had to meet certain rules of eligibility and recruitment. These included: having all civil rights, proper age, sex, certificate of graduation the one of specified schools and finished apprenticeship, opinion from the place of residence. These rules were govern by the law, ie. the Constitution of 1815, tsarist decree, order of the governor and the ordinances and regulations of the competent authorities of the Polish Kingdom. The article presents the legal status of civil servants, their rights and obligations. Moreover, it tackles briefly the other issues, such as, social background of the officials, their age, place of residence, education, perception of others, including superiors. The study was based on the preserved lists of public servants of government commission.

Keywords

PL

Królestwo Polskie (1815-1867); Krolestwo Kongresowe; komisje rządowe; urzędnicy; biurokracja

• Publisher: Archiwum Główne Akt Dawnych i Wydawnictwo DiG
• Journal: Miscellanea Historico-Archivistica
• Year: 2014
• Issue: 21
• Pages: 171-196

Dates

published

2014-10-03

Contributors

author

Osiecka Małgorzata

• Archiwum Główne Akt Dawnych, Warszawa

References

• AGAD, Komisja Rządowa Przychodów i Skarbu, sygn. 1357, 1367-1368, 1469-1470, 1488, 1514-1515, 1546, 1571-1572, 1575-1576, 1583-1584, 1670, 1725, 1788, 1861–2322, 2538, 2579; Komisja Województwa Mazowieckiego / Rząd Gubernialny Warszawski, sygn. 271; Archiwum Publiczne Potockich, sygn. 155, 296; Archiwum Zamoyskich, sygn. 97; Centralne Władze Oświatowe, sygn. 15; I Rada Stanu Królestwa Polskiego, sygn. 67, 104; II Rada Stanu Królestwa Polskiego, sygn. 422; III Rada Stanu Królestwa Polskiego, sygn. 45; Rada Administracyjna Królestwa Polskiego, sygn. 15, 120; Władze Centralne Powstania Listopadowego, sygn. 144a
• Biblioteka PAU w Krakowie, rkps nr 621
• Czepulis-Rastenis R., „Klasa umysłowa”. Inteligencja Królestwa Polskiego 1832–1862, Warszawa 1973
• Dembowski L., Moje wspomnienia, t. 1, Petersburg 1932
• Dziennik praw Królestwa Polskiego, t. 1-3, 6-8, 16, 19, 27, 35, 38, 49-50, 53, 56, 58-59
• Feliński Z. S., Pamiętniki, wyd. 2, Warszawa 2013
• Gliński W., Komisja Rządowa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego wobec wspólnot religijnych w Królestwie Polskim 1815–1820, Warszawa 2002
• Historia państwa i prawa Polski, t. 3. Od rozbiorów do uwłaszczenia, red. J. Bardach, M. Senkowska-Gluck, Warszawa 1981
• Inwentarz zespołu archiwalnego (w AGAD): Komisja Rządowa Wojny, oprac. A. Nowak, Warszawa 2010; http://www.agad.archiwa.gov.pl/pomoce/krw193.xml [dostęp: 2014-01-13]
• Janowski J. N., Notatki autobiograficzne 1803–1853, Wrocław 1950
• Kalendarzyk polityczny na rok 1841, 1844, 1846, 1848, wyd. F. Radziszewski, Warszawa 1841–1848
• Kieniewicz S., Stanisław Hebda [w:] PSB, t. 9, s. 324–325
• Konarski K., Archiwum Akt Dawnych w Warszawie [w:] Straty bibliotek i archiwów warszawskich w zakresie rękopiśmiennych źródeł historycznych, t. 2, Warszawa 1956
• Koźmian K., Pamiętniki, t. 2, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972
• Księga protokołów Rady Ogólnej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1958
• Łoza S., Ordery i odznaczenia polskie, Warszawa, 1938
• Manteuffel T., Archiwum Oświecenia Publicznego w Warszawie [w:] Straty bibliotek i archiwów warszawskich w zakresie rękopiśmiennych źródeł historycznych, t. 2, Archiwa porozbiorowe i najnowsze, red. K. Konarski, Warszawa 1956
• Mencel T., Udział społeczeństwa w życiu politycznym Królestwa Polskiego w latach 1815–1830, „Przegląd Historyczny”, t. 59, 1968, s. 629–661
• Missalowa G., Stosunki polityczne w Królestwie Polskim [w:] Historia Polski, t. 2, cz. 1, red. S. Kieniewicz, W. Kula, Warszawa 1958
• Morawska K., Centralne władze wyznaniowe Królestwa Polskiego [w:] Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Przewodnik po zasobie, t. 2. Epoka porozbiorowa, red. F. Ramotowska, Warszawa 1998
• Morawska K., Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i Policji [w:] Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Przewodnik, t. 2, s. 260–267.
• Nowy kalendarzyk polityczny na rok 1819–1831, wyd. J. Netto, Warszawa 1819–1831
• Okolski A., Wykład prawa administracyjnego oraz prawa administracyjnego obowiązującego w Królestwie Polskim, t. 1, Warszawa 1880
• Osiecka M., Komisja Rządowa Wojny 1815–1832 [w:] Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Przewodnik, s. 329–336
• Pamiętniki Kajetana Koźmiana obejmujące wspomnienia od roku 1815. Oddział 3 i ostatni, Kraków 1865
• Rostocki W., Korpus w gęsie pióra uzbrojony: urzędnicy warszawscy, ich życie i praca w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim do roku 1831, Warszawa 1972
• Siegel S., Ceny w Warszawie w latach 1816–1914, Poznań 1949
• Skałkowski A., Cedrowski Antoni [w:] PSB, t. 3, s. 214–215
• Smolka S., Polityka Lubeckiego przed powstaniem listopadowym, t. 1, Kraków 1907
• Smyk G., Korpus urzędników cywilnych w guberniach Królestwa Polskiego w latach 1867–1915, Lublin 2004
• Sobociński W., Wydział Prawa w Uniwersytecie Warszawskim (1816–1831) i w Szkole Głównej (1862–1869) [w:] Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1963
• Staszewska B., Akta notarialne, „Studia Warszawskie”, t. 3, 1969, s. 197–232
• Stebelski A., Akta Ministerium Wojny Księstwa Warszawskiego oraz Komisji Rządowej Wojny Królestwa Polskiego 1807–1832 [w:] Straty bibliotek i archiwów warszawskich w zakresie rękopiśmiennych źródeł historycznych, t. 1, Archiwum Główne Akt Dawnych, s. 265–267
• Terlecki W., System monetarny Królestwa Polskiego po powstaniu listopadowym (1832–1842), „Wiadomości Numizmatyczne”, R. 10, 1966, z. 1
• Terlecki W., System monetarny w Królestwie Kongresowym, „Wiadomości Numizmatyczne”, R. 4, 1960, z. 1–2
• Witkowski W., Historia administracji w Polsce 1764–1989, Warszawa 2007
• Wolski L., Materiały do statystyki Królestwa Polskiego, „Kalendarz Obserwatorium Astronomicznego”, 1860
• Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego, Wydział Sprawiedliwości, cz. 1-2,
• Zbiór Przepisów Emerytalnych Cywilnych w Królestwie Polskim, Warszawa 1871
• Реформы Петра I. Сборник документов, сост. В. И. Лебедев, Москва 1937