Modele pozaparlamentarnej kontroli konstytucyjności prawa

• Authors: Szymanek Jarosław

Title variants

EN

Models of extra-parliamentary constitutional review of law

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article presents models of extra-parliamentary constitutional review of law. The starting point is the methodological discussion of various concepts of the division and types of review, i.a. political vs judicial, strong vs weak, centralized vs decentralized. Most often the constitutional review of law is classified into American-type review (judicial review) and European-type review (review performed by constitutional courts). This dichotomous classification is often replaced with the categories of “dispersed review” and “concentrated review”, which is the most often classification, at the same time clearly expressing the features distinguishing the two review mechanisms. While the American model does not raise serious discussions, the European model — also referred to as Kelsenian or Austrian model — is controversial. It can be subclassified into original (pure) model and its various mutations, referred to as the mixed European model of the constitutional review of law, most often applied in practice. Moreover, other types of review are also applied in Europe, hence the French and the Scandinavian models are also sometimes distinguished. Regardless of the classification, all review models are now being homogenized. This means that the review is performed by the courts (concrete review is introduced), the protection of rights and freedoms of an individual is emphasized, and poli­tical consequences of constitutional review are becoming more significant, as a result of which the organ performing the constitutional review becomes a political, active authority within the state.

Keywords

EN

constitutional review of law; American model; European model; judicial review; constitutional court

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2018
• Issue: 5(148)
• Pages: 95–116

Contributors

author

Szymanek Jarosław

• Prof. dr hab., Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Instytut Prawa, Administracji i Ekonomii,

References

• 1. Banaszak B., Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Zakamycze, Kraków 2004.
• 2. Banaszak B., Bernaczyk M., Aktywizm sędziowski we współczesnym państwie demokratycznym, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2012.
• 3. Barak A., A Judge on Judging: The Role of a Supreme Court in a Democracy, „Harvard Law Review” 2002, t. 116.
• 4. BlachContrôle de constitutionnalité et volonté générale, PUF, Paris 2001.
• 5. Bryk A., The Origins of Constitutional Government. Higher Law and the Sources of Judicial Review, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999.
• 6. Cappelletti M., Judicial Review in the Contemporary World, Bobbs-Merrill, Indianapolis 1971.
• 7. Cappelletti M., Comparative Constitutional Law. Cases and Materials, Bobbs-Merrill, Indianapolis 1979.
• 8. Chen A., Poiares Maduro M., The Judiciary and Constitutional Review, [w:] Routledge Handbook of Constitutional Law, red. M. Tushnet, T. Fleiner, Ch. Saunders, Routledge, London and New York 2015, https://doi.org/10.4324/9780203072578.ch8.
• 9. Chmielarz-Grochal A., Francja, [w:] Powoływanie sędziów konstytucyjnych w wybranych państwach europejskich, red. A. Chmielarz-Grochal, A. Michalak, J. Sułkowski, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
• 10. Dziadzio A., Idea Trybunału Konstytucyjnego Georga Jellinka, [w:] Ustroje. Historia i współczesność. Polska, Europa, Ameryka Łacińska. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Jackowi Czajowskiemu, red. M. Grzybowski, G. Kuca, P. Mikuli, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013.
• 11. Favoreu L., Constitutional Review in Europe, [w:] Constitutionalism and Rights: The Influ¬ence of the United States Constitution Abroad, red. L. Henkin, A. Rosenthal, Colombia University Press, New York 1990.
• 12. Fromont M., La justice constitutionnelle en France ou l’exception française, „La Revue Administrative” 1999, numero special 7.
• 13. Fromont M., Justice constitutionnelle comparée, Dalloz, Paris 2013.
• 14. Garlicki L., Sądownictwo konstytucyjne w Europie Zachodniej, PWN, Warszawa 1987.
• 15. Hamon F., Wienner C., La justice constitutionnelle en France et , L.G.D.J., Paris 2011.
• 16. Kelsen H., Istota i rozwój sądownictwa konstytucyjnego, tłum. B. Banaszkiewicz, Wydawnictwa Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2009.
• 17. Kubas S., Judicial review: geneza i rozwój, [w:] Konstytucja i sądowe gwarancje jej ochrony, red. P. Czarny i in., Zakamycze, Kraków 2004.
• 18. Laidler P., Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych Ameryki. Od prawa do polityki, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
• 19. Laquieze A., Le contrôle de constitutionnalite de la loi aux Etats-Unis vu par les penseurs
• liberaux français u XIXe si, [w:] Aux origines du contrôle de constitutionnalité
• XVIIIe–XXe si, red. D. Chagnollaud, Editions Panthéon Assas, Paris 2003.
• 20. Lever A., Democracy and Judicial Review: Are They Really Incompatible?, „Perspectives on Politics” 2009, nr 4, https://doi.org/10.1017/s1537592709991812.
• 21. Ludwikowska A.M., Sądownictwo konstytucyjne w Europie Środkowo-Wschodniej, TNOiK, Toruń 2002.
• 22. Ludwikowski R.R., Prawo konstytucyjne porównawcze, TNOiK, Toruń 2000.
• 23. Małajny R.M., Amerykański prezydencjalizm, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2012.
• 24. Mikuli P., Zdekoncentrowana sądowa kontrola konstytucyjności prawa. Stany Zjednoczone i państwa europejskie, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.
• 25. Rouvillois F., Droit constitutionnel. Fondements et pratiques, Flammarion, Paris 2005.
• 26. Sagan S., Serzhanova V., Kontrola konstytucyjności prawa w państwach nordyckich, [w:] Prawo w służbie państwu i społeczeństwu. Prace dedykowane Profesorowi Kazimierzowi Działosze z okazji osiemdziesiątych urodzin, red. B. Banaszak, M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2012.
• 27. Shapiro M., The Success of Judicial Review, [w:] Constitutional Dialogues in Comparative Perspectives, red. S.J. Kenney, W.M. Reisinger, J.C. Reitz, Oxford University Press, New York 1999, https://doi.org/10.1057/9780333982518_9.
• 28. Shapiro M., Stone Sweet A., The New Constitutional Politics of Europe, „Comparative Political Studies” 1994, nr 25.
• 29. Sokolewicz W., Czy rak może być rybą a Trybunał sądem?, [w:] Państwo prawa, administracja, sądownictwo. Prace dedykowane prof. dr. hab. Januszowi Łętowskiemu, red. A. Łopatka, A. Wróbel, S. Kiewlicz, Scholar, Warszawa 1999.
• 30. Stone Sweet A., Constitutional Dialogues: Protecting Huma Rights in France, Germany, Italy and Spain, [w:] Constitutional Dialogues in Comparative Perspectives, red. S.J. Kenney, W.M. Reisinger, J.C. Reitz, Oxford University Press, New York 1999, https://doi.org/10.1057/9780333982518_2.
• 31. Stone Sweet A., Constitutional Courts, [w:] The Oxford Handbook of Comparative constitutional Law, red. M. Rosenfeld, A. Sajó, Oxford University Press, Oxford 2012.
• 32. Szmulik B., Trybunał Konstytucyjny a transformacja ustrojowa Polski, [w:] Kierunki ewolucji systemu politycznego Rzeczypospolitej Polskiej, red. M. Żmigrodzki, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1997.
• 33. Szymanek J., Emmanuel-Joseph Siey dniu 18 Thermidora roku III (tłumaczenie, opracowanie i komentarz), „Studia Prawnicze KUL” 2016, nr 2.
• 34. Trzciński J., Czy Trybunał Konstytucyjny jest władzą sądowniczą?, „Prawo i Życie”
• 1998, nr 1.
• 35. Tushnet M., Advanced Introduction to Comparative Constitutional Law, Edward Elgar, Cheltenham–Northampton 2014, https://doi.org/10.4337/9781781007327.
• 36. Wieciech T., Anglosaska formuła politycznego konstytucjonalizmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014.
• 37. Zwierzchowski E., Europejskie trybunały konstytucyjne. Zarys rozwiązań konstytucyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1989.
• 38. Żmigrodzki M., Przeobrażenia polityczno-ustrojowe i Sąd Konstytucyjny w Bułgarii, Wydawnictwo UMSC, Lublin 1997.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2018.20