Psychicznie chorzy w krakowskim szpitalu bonifratrów w XVII-XVIII wieku

• Authors: Helena Komarynska-Polak

Title variants

EN

The mentally ill in the Bonifrati hospital in Kraków in the XVII-XVIII century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wśród kilku potrydenckich zakonów szpitalnych istotne miejsce zajmują bonifratrzy. Bracia miłosierdzia przybyli do Rzeczypospolitej na początku xVII wieku. W tym stuleciu powstało w kraju około siedemnastu konwentów-szpitali. Tak intensywny rozwój zakonu spowodowany był w dużej mierze nowatorskim podejściem do szpitalnictwa. Bonifratrzy w kraju prowadzili szpitale o charakterze ogólnym, w których zajmowali się głównie leczeniem chorych. Wśród pacjentów szpitali występowały także osoby dotknięte chorobami psychicznymi. Zakonnicy zasłynęli również jako ci, którzy w sposób profesjonalny zajęli się opieką nad psychicznie chorymi i niepełnosprawnymi intelektualnie. Założyciel zakonu św. Jan Boży zalecał, aby w procesie leczenia chorych psychicznie otoczyć szczególną troską, wsparciem i opieką. W terapii proponował holistyczne podejście do chorego - leczenie zarówno ciała, jak i duszy.

EN

Among several hospital monasteries of the Reformation period the Brothers Hospitallers occupy an important place. Brothers of Mercy arrived in the Polish Republic in the early seventeenth century. In this century about 17 convent hospitals were established in the country. Such intense development of the monastery was in large extent due to an innovative approach to hospital services. The Brothers Hospitallers run the general hospitals in the country, in which they were mainly treating patients. Among the hospital patients there were also people affected by mental illness. The Brothers became known as those, who in a professional manner took care of the mentally ill and intellectually disabled. The founder of the monastery of St. John of God advised that in the treatment process of mentally ill there should be in particular - concern, support and care. He proposed a holistic approach to the patient during the therapy - treatment of both body and soul.

Keywords

PL

bonifratrzy; bracia miłosierdzia; szpitalnictwo psychiatryczne

EN

the Brothers Hospitallers; the Brothers of Mercy; psychiatric hospitals

• Publisher: Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna
• Journal: Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie
• Year: 2011
• Issue: 1(18)
• Pages: 33-46

Dates

printed

2011-06

Contributors

author

Helena Komarynska-Polak

• Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Tarnowie, Wydział Nauk Społecznych, Katedra Nauk o Wychowaniu, 33-100 Tarnów, ul. Szeroka 9

References

• Acta Consularia Cracoviensia 1608-1611. Archiwum Państwowe Kraków (APKr), rkps 457, k. 529.
• Augustyniak U. (red.). 1999. Caritas. Miłosierdzie i opieka społeczna w ideologii, normach postępowania i praktyce społeczności wyznaniowych w Rzeczypospolitej XVI-XVIII w. Warszawa: Wyd. Naukowe Semper. ISBN 83-86951-65-6.
• Ciosnowski L. 1645. Żywot, śmierć i cuda Błogosławionego Jana Bożego Zakonu służących chorym, Dobrych Braci nazwanego, Fundatora. Kraków.
• Constitucie według których bracia zakonu błogosławionego Iana Bozego zyc maią. Do druku podane. Przez X. Krzysztofa Kuratyńskiego kapłana tegoż zakonu. [1652]. Kraków.
• Czajkowski K. 1910. Trzechsetletni jubileusz Bonifratrów w Krakowie. Kraków.
• Fredro A. 1947. Zemsta, http://f.polska.pl/files/65/233/36/Zemsta.pdf [dostęp: 15.07.2011].
• Gaertner H. 1997. Medyczna i charytatywna działalność krakowskiego szpitala - konwentu Braci Miłosierdzia (OO. Bonifratrów). Kraków: Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy. ISBN 83-86768- 24-X.
• Gapski H. 2009. Bonifratrzy w Europie Środkowo-Wschodniej do końca XVIII wieku. Rozwój sieci konwentów szpitali. W: Surdacki M. (red.). Bracia, czyńcie dobro. 400 lat Zakonu Bonifratrów w Polsce 1609-2009. Kraków: Wyd. Konwent Bonifratrów, s. 51-60. ISBN 978-83-913774-7-5.
• Gomez-Moreno M. (red.). 2001. Życie Świętego Jana Bożego. W: Święty Jan Boży. Pierwsze wiadomości historyczne. Kraków: Kuria Prowincjalna Zakonu Bonifratrów. ISBN 83-88883-09-7.
• Jachowicz R. 1983. Polskie szpitalnictwo psychiatryczne do II wojny światowej. "Szpitalnictwo Polskie", nr 3, s. 111-121.
• Jougan A. 1958. Słownik kościelny łacińsko-polski. Poznań-Warszawa-Lublin: Księgarnia św. Wojciecha.
• Komarynska H. 2009. Sposób sporządzania ewidencji chorych w szpitalach bonifratrów na ziemiach polskich w XVU-XVUI wieku. W: Surdacki M. (red.). Bracia, czyńcie dobro. 400 lat Zakonu Bonifratrów w Polsce 1609-2009. Kraków: Wyd. Konwent Bonifratrów, s. 197-209. ISBN 978-83¬913774-7-5.
• Księga chorych szpitala bonifratrów w Krakowie pod wezwaniem Świętej Urszuli 1775-1796. Archiwum Bonifratrów w Krakowie (ABKr), rkps A-123.
• Liber Infirmorum Conventus ad Sanctam Ursulam Ordinis Sancti Joannis de Deo F[ratrum]Misericor- diae 1796-1823. ABKr, rkps A-124.
• Liber Inscriptorum Infirmorum sub Reagimine Patris Fratris Caroli Kripski Hospitali S[anctae] Ursulae Conventus Cracoviensis 1657-1676. ABKr, rkps A-120.
• Liber Pauperum Infirmorum Vitae et Mortis sub Administratione Ad[mod]um R[evere]ndi Patris Valeriani Ługowski Conventus et Hospitalis S[anctae] Ursulae, Cracoviensis Prioris Ord[inis] S[ancti] Joannis Dei Anno Verbi Incursi 1692-1715. ABKr, rkps A-121.
• Lochman A. 1690. Żywota i Cudów Chwalebnego Patriarchy i Litościwego Ubogich Ojca Błogosławionego Jana Bożego Luzytańczyka Zakonu Braci Miłosierdzia Pierwszego Fundatora Krótkie Zebranie. Kraków.
• Łań-Mirowska M. 1984. Bonifratrzy w Polsce (1609-1983). Rzym: Editrice Vaticana - Citta’ Del Vaticano.
• Łapiński T. 1928. Szpital Świętego Jana Bożego, 200-letni jubileusz (1728-1928). Warszawa.
• Mazek D. 1999. Bonifraterskie zasady opieki nad ubogimi i chorymi psychicznie w XVII-XVIII w. W: Augustyniak U. (red.). Caritas. Miłosierdzie i opieka społeczna w ideologii, normach postępowania i praktyce społeczności wyznaniowych w Rzeczypospolitej XVI-XVIII w. Warszawa: Wyd. Naukowe Semper, s. 187-193. ISBN 83-86951-65-6.
• N.N. 1935. Wielki opiekun chorych. "Pielęgniarka Polska", nr 3, s. 50-57.
• Perzyna L. 1793. Lekarz dla włościan, czyli rada dla pospólstwa. W chorobach i dolegliwościach naszemu Kraiowi albo właściwych, albo po większey części przyswoionych, każdemu naszego Kraiu Mieszkańcowi dla wiadomości potrzebna. Kalisz: w Drukarni J.O. Xcia Jmci Prymasa Arcybiskupa Gnieźnieńskiego.
• Pietrzkiewicz I. 2009. Miser res sacra. Bonifratrzy w dawnej Rzeczypospolitej. Kraków. ISBN 978-83-61466-01-7.
• Porębowicz S. 1961. Najstarsze szpitale psychiatryczne w Europie. "Szpitalnictwo Polskie", nr 1, s. 39-41.
• Porębowicz S. 1964. Szpital psychiatryczny w Cadillac. 250 lat tradycji opieki psychiatrycznej. "Szpitalnictwo Polskie", nr 2, s. 79-84.
• Ro the A. 1872. Opis szpitala Świętego Jana Bożego w Warszawie. W: Rys historyczo-statystyczny szpitali w Królestwie Polskim. T. 1. Warszawa.
• Rosiak S. 1928. Bonifratrzy w Wilnie (1635-1843-1924). Szkic z dziejów opieki społecznej w Wilnie. Wilno.
• Sobel J. 1892. Geschichte undFestschrift der ósterr.-bóhm. Ordens-Provinz der Barmherzigen Bruder zu der am 28. 29. Und 30 august stattfindenden Feierlichkeit der Einweihung des durch die Munificenz Sr. Durchlaucht des Fursten Johann II. Von und zu Lichtenstein neuerbauten Mutterhaus Spitales zu Feldsberg in N. Oe. Wien, s. 196-200.
• Surdacki M. (red.). 2009. Bracia, czyńcie dobro. 400 lat Zakonu Bonifratrów w Polsce 1609-2009. Kraków: Wyd. Konwent Bonifratrów. ISBN 978-83-913774-7-5.
• Trepka J.N. 1912. Bonifratrzy w Krakowie. Dobre Dzieła II. Kraków.
• Zeniuk A. 1965-1975. Zarys historii szpitali polskich do końca XVIII wieku. Kraków: mps Biblioteka Politechniki Krakowskiej.