Czasowniki onomatopeiczne w gwarach Śląska na tle słowiańskim. I. Leksemy opisujące głosy i zachowania ptaków

• Authors: Marzena Muszyńska

Title variants

EN

Onomatopoeic verbs in the Silesian dialect compared to Slavic languages. I. Lexemes describing bird sounds and behaviours

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł stanowi opracowanie z zakresu czasowników onomatopeicznych w gwarach Śląska, a konkretnie dotyczy leksemów opisujących głosy i zachowania ptaków. Zagadnienie zostało zaprezentowane na tle słowiańskim i w kontekście polszczyzny ogólnej, z uwzględnieniem polszczyzny historycznej (zwłaszcza doby staro- i średniopolskiej). Przytoczone przykłady opowiadają się za tezą o więzi między budową głoskową wyrazu a jego znaczeniem. Zwraca się uwagę na istotną w wypadku onomatopei opozycję u–i (samogłoskom tylnym: u, o, a odpowiada wyobrażenie dużych przedmiotów, a samogłoskom przednim: i, y, e – wyobrażenie małych obiektów). Ważny wydaje się sam fakt odnotowania interesującego zbioru „ptasich” onomatopei, gdyż w polskiej literaturze omawianej tematyce poświęca się stosunkowo niewiele miejsca (przeważają publikacje obcojęzyczne).

EN

This paper is a study dedicated to onomatopoeic verbs in the Silesian dialect, and specifically, lexemes describing bird sounds and behaviours. The subject has been discussed compared to Slavic languages and in the context of the common Polish language, as well as taking into consideration historical Polish (in particular that in the Old- and Middle Polish era). The provided examples support the thesis that there exists a link between the word’s sound formation and its meaning. There is emphasized the opposition between ‘u’ and ‘i’ which is essential in the case of onomatopoeia (back vowels ‘u’, ‘o’ and ‘a’ are used with reference to large objects, while front vowels ‘i’, ‘y’ and ‘e’ – small objects). Noticing an interesting set of ‘bird-type’ onomatopoeia also seems important, since there is relatively little mention of this phenomena in the Polish literature (foreign studies prevail).

Keywords

PL

słowotwórstwo czasownika; onomatopeja; gwary Śląska; języki słowiańskie; polszczyzna historyczna

EN

verb formation,; onomatopoeia,; Silesian dialect,; Slavic languages,; historical Polish language

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2013
• Volume: LIX
• Pages: 165-187

Dates

published

2013

Contributors

author

Marzena Muszyńska

• Instytut Śląski w Opolu, Zakład Badań Historycznych, Niemcoznawczych i Bohemistycznych, Pracownia Badań nad Stosunkami Językowymi na Śląsku

References

• Bańko Mirosław, 2008, Opozycja samogłosek przednich i tylnych a znaczenie polskich onomatopei, „Lingvaria”, 2 (6)
• Horodyska-Gadkowska Halina, 1967, Polskie słownictwo gwarowe z zakresu hodowli zwierząt domowych, Wrocław (zob. SGŚ: [HorSł])
• Madeja Agnieszka, 2003, XVI-wieczne czasowniki opisujące głosy zwierząt, [w:] Śląskie studia lingwistyczne, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, 2108, s. 179–186
• Palowska-Kohutek Wanda, 1978, Słownictwo z zakresu hodowli zwierząt domowych na Śląsku Cieszyńskim w Czechosłowacji, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, 495, Prace Językoznawcze, 59, s. 75–85 (zob. SGŚ: [PalHod])

Identifiers

ISSN

0076-0390