Pozycja społeczno-zawodowa farmaceutów pracowników w Polsce (1918-1939) – teoria a praktyka

• Authors: Ślusarczyk Wojciech

Title variants

EN

Socio-professional Position of Pharmacy Employees in Poland (1918–1939) – Theory and Practice

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article aims to depict the socio-professional position of pharmacy employees in the Second Polish Republic (1918–1939) and the factors which influenced their status. In the interwar period, reforms of the pharmacists’ education system were implemented, the office of the provincial pharmaceutical inspector was introduced, and bills were adopted to settle the particulars of the profession. Thus, the foundations were created to depart from the former semi-artisanal character of pharmaceutical practice towards an academic and independent profession. This had a positive impact on the social and professional position of pharmacy employees. In theory, they were equal to their employers and representatives of other liberal professions. However, the reforms had awakened their ambitions and expectations. The reality was different, especially during the great economic crisis (1929–1933/35). The salaries of professional pharmacy personnel, especially in the eastern provinces, were not high. Instead of sufficient remuneration, people were still offered – as in the 19th century – housing and board at a pharmacy. The burning problem was unemployment, and the employers did not respect the working time regulations. All this frustrated the employees. Their presumably high socio-professional status was not always reflected in real life.

Keywords

PL

farmacja; warunki pracy; społeczeństwo

EN

pharmacy; working conditions; society

• Publisher: Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Year: 2021
• Volume: 66
• Issue: 2
• Pages: 69–86

Contributors

author

Ślusarczyk Wojciech

• Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Urząd Wojewódzki Pomorski w Toruniu (lata 1920–1939).
• Archiwum Państwowe w Lublinie. Oddział w Chełmie, Kurzyk Z., Wstęp do zespołu Apteka Józefa Papużyńskiego w Chełmie (1918–1939), maszynopis, 1960 r.
• Litewskie Centralne Archiwum Państwowe w Wilnie [LCAP], Związek Zawodowy Farmaceutów Pracowników w Rzeczypospolitej Polskiej. Oddział w Wilnie (1924–1938).
• Bałucki M., Dom otwarty, [w:] Pisma wybrane, t. 12, Kraków 1956, s. 87.
• Gąsiorowski W., Pigularz, Warszawa 1970.
• Leśniewska A., Nieprzetartym szlakiem, [w:] I. Arabas, Apteczki domowe w polskich dworach szlacheckich. Studium z dziejów kultury zdrowotnej, Warszawa 2006, s. 311–336.
• Nałęcz C., Przed XVII Zjazdem Delegatów Z.Z.F.P., „Kronika Farmaceutyczna” 1 III 1934 r., nr 5, s. 68.
• Szyszko E., Nałęcz Cz., Do ogółu Farmaceutów Pracowników i wszystkich Oddziałów Z. Z. F. P.,
• „Kronika Farmaceutyczna” 1 XII 1934 r., nr 23, s. 459.
• Dość wyzysku, „Kronika Farmaceutyczna” 16 I 1939 r., nr 1–2, s. 7.
• Protokół VIII-go Zjazdu Delegatów Związku Zawodowego Farmaceutów Pracowników w dn. 5, 6 i 7 kwietnia 1924 r., „Kronika Farmaceutyczna” VI 1924 r., nr 5, s. 3.
• Ruch Związkowy, „Kronika Farmaceutyczna” VII–VIII 1925 r., nr 7–8, s. 14.
• Ruch związkowy „Kronika Farmaceutyczna” 1 VIII 1935 r., nr 14–15, s. 224–225.
• Sprawy zawodowe, „Kronika Farmaceutyczna” 28 II 1929 r., nr 4, s. 48–49.
• Sprawy zawodowe, „Kronika Farmaceutyczna” 31 VII 1930 r., nr 14, s. 150.
• Średniowiecze na Pomorzu, „Kronika Farmaceutyczna” 1 V 1937 r., nr 9, s. 118–119.
• Ze Związku zawodowego, „Kronika Farmaceutyczna” 1 III 1920 r., z. 5, s. 34.
• Ze związku zawodowego, „Kronika Farmaceutyczna” I 1921 r., z. 1, s. 6–7.
• Ze Związku zawodowego, „Kronika Farmaceutyczna” IX–X 1921 r., z. 9–10, s. 85.
• Ze Związku zawodowego farm. prac., „Kronika Farmaceutyczna” II 1922 r., z. 2, s. 12.
• Z Oddziału Małopolskiego „Unitas”, „Kronika Farmaceutyczna” I 1923 r., z. 1, s. 6–7.
• Z Oddziału Warszawskiego, „Kronika Farmaceutyczna” 16 V 1935 r., nr 10, s. 148.
• Z prowincji, „Kronika Farmaceutyczna” X 1923 r., nr 9, s. 12.
• Aptekarz w nowej komedii, „Wiadomości Farmaceutyczne” 1 XI 1923 r., nr 41, s. 11.
• Bezrobocie pracowników aptekarskich, „Wiadomości Farmaceutyczne” I 1920 r., nr 1–2, s. 16–17.
• Pierwszy doktorat farmacji Uniwersytetu Warszawskiego, „Wiadomości Farmaceutyczne” 10 VII 1927 r., nr 28, s. 629–630.
• Przegląd prasy, „Wiadomości Farmaceutyczne” 4 VIII 1935 r., nr 31, s. 454.
• Rok 1935, „Wiadomości Farmaceutyczne” 5 I 1936 r., nr 1, s. 1.
• Sprawy zawodowe, „Wiadomości Farmaceutyczne” 1 V 1921 r., nr 9, s. 5.
• Sprawy zawodowe, „Wiadomości Farmaceutyczne” 15 VII 1922 r., nr 14, s. 9.
• Sprawy zawodowe, „Wiadomości Farmaceutyczne” 25 III 1934 r., nr 12, s. 175.
• III doroczny zjazd farmaceutów w Poznaniu poświęcony sprawom obrony przeciwlotniczo-gazowej Państwa, „Wiadomości Farmaceutyczne” 22 V 1938 r., nr 21, s. 229.
• Posiedzenia Nadzwyczajne Warszawskiego Tow. Farmaceutycznego w d. 2, 4 i 10 grudnia 1919 r., „Wiadomości Farmaceutyczne” I 1920 r., nr 1–2, s. 6–7.
• Wybitny pisarz o aptece i aptekarzu kresowym. Przedruk z czasopisma „Polski Czerwony Krzyż” nr 10, 1937, „Wiadomości Farmaceutyczne” 6 II 1938 r., nr 6, s. 64.
• W obronie lekarzy analityków i bakteriologów, „Nowiny Społeczno-Lekarskie” 15 II 1933 r., nr 4, s. 46–47.
• Mimochodem…, „Kurjer Warszawski” 10 XII 1919 r., nr 341, wyd. wieczorne, s. 5.
• Wobec strajku w aptekach, „Gazeta Warszawska” 12 XII 1919 r., nr 339, s. 5.
• Bilek M., Apteki i aptekarze południowej Małopolski do 1951 roku, Nowy Targ 2009.
• Bukowiecki H., Furmanowa M., Stulecie wydania zeszytu pierwszego „Wiadomości Farmaceutycznych”, „Farmacja Polska” t. 13, 1974, z. 10, s. 945–951.
• Drygas A., Jestem wychowankiem poznańskiej farmacji, „Apothecaria Bydgostiana. Studia z Dziejów Farmacji i Medycyny” t. 5, 2007, s. 42–43.
• Drygas A., Kształtowanie się podstaw prawnych aptekarstwa w przekroju dziejowym. Studia nad podstawowymi źródłami do dziejów farmacji europejskiej i polskiej, t. 2, Gdańsk 1995.
• Dworecka T., Zawód lekarza dentysty w świetle ogłoszeń z „Przeglądu Dentystycznego” oraz „Kroniki Dentystycznej”, [w:] Zawód dentysty – lekarza stomatologa na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. B. Urbanek, Warszawa 2007, s. 189–200.
• Dzięcielska-Machnikowska S., Farmaceuci w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Studium socjologiczne o feminizacji i pozycji społecznej zawodu, Wrocław – Warszawa – Kraków 1966.
• Fink-Finowicki Cz., Trudne początki dzisiejszej feminizacji farmacji, „Farmacja Polska” t. 31, 1976, nr 11, s. 937–938.
• Giermaziak W., Farmacja polska w latach 1926–1939, „Farmacja Polska” t. 66, 2010, nr 8, s. 556–562.
• Głowacki W.W., Zapomniana prasa farmaceutyczna i stosunek jej do zagadnień pracowniczych, „Farmacja Polska” t. 15, 1959, nr 9, s. 138–146.
• Hammer L., Projekty ustaw o aptekach w II Rzeczypospolitej, „Farmacja Polska” t. 35, 1979, nr 6, s. 349–375.
• Hanisz K., Apteka, aptekarz i lek w wybranych utworach literackich, „Farmacja Polska” t. 52, 1996, nr 24, s. 1155–1165.
• Hanisz K., Organizacja nadzoru państwowego nad aptekarstwem w II Rzeczypospolitej, „Farmacja Polska” t. 54, 1998, s. 506–513.
• Hanisz K., Ślusarczyk W., Apteki i aptekarstwo łódzkie. Apteka przy Placu Wolności w Łodzi, Łódź 2011.
• Kaszczyk-Grodzicka D., Zarys dziejów Uniwersytetu Stefana Batorego i Oddziału Farmaceutycznego w Wilnie, „Farmacja Polska” t. 52, 1996, nr 16, s. 764–769.
• Leczyk M., Druga Rzeczpospolita 1918–1939. Społeczeństwo. Gospodarka. Kultura. Polityka, Warszawa 2006.
• Magowska A., Analityka medyczna jako element polityki w dziedzinie zdrowia publicznego w Polsce w latach 1918–1939, [w:] Zawody diagnosty laboratoryjnego i felczera na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. B. Urbanek, Warszawa 2011, s. 207–218.
• Magowska A., Udział kobiet w rozwoju badań nad lekiem w II Rzeczypospolitej, „Farmacja Polska” t. 56, 2000, nr 12, s. 583–589.
• Michowicz W., Problemy mniejszości narodowych, [w:] Polska odrodzona 1918–1939.
• Państwo. Społeczeństwo. Kultura, red. J. Tomicki, Warszawa 1982, s. 308–348.
• Nowak F., Farmaceutyczny ruch związkowy w latach międzywojennych, „Farmacja Polska” t. 26, 1970, nr 3, s. 251–255.
• Pankiewicz H., Warszawa i studia na Uniwersytecie Józefa Piłsudskiego w oczach studenta Wydziału Farmaceutycznego w latach 1936–39 (Fragment wspomnień), „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” t. 56, 1993, z. 2, s. 193–198.
• Skalski P., Pękacka-Falkowska K., Poznańscy studenci farmacji w latach 1920–1939. Studium z zakresu historii społecznej, „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki” 2016, nr 2, s. 139–195.
• Szwagrzyk J.A., Pieniądz na ziemiach polskich X–XX w., Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1990.
• Szyszko E., Kronika Farmaceutyczna w latach 1898–1939, „Farmacja Polska” t. 14, 1958, nr 18, s. 304–307.
• Ślusarczyk W., Apteki pomorskie w obliczu kryzysu ekonomicznego (1929–1935/36), „Apothecaria Bydgostiana. Studia z Dziejów Farmacji i Medycyny” t. 10, 2008, s. 65–70.
• Ślusarczyk W., Bogaci i biedni – aptekarze i ich pracownicy. Wizerunek polskich farmaceutów w okresie dwudziestolecia międzywojennego na przykładzie czasopisma „Kronika Farmaceutyczna”, [w:] Bogactwo i bieda. Krytyczno-porównawcza analiza dyskursów, red. B. Płonka-Syroka, Wrocław 2014, s. 119–130.
• Ślusarczyk W., Dieta pracowników aptek na przełomie XIX i XX w. w świetle Pigularza Władysława Gąsiorowskiego oraz Nieprzetartym szlakiem Antoniny Leśniewskiej, [w:] Historia diety i kultury odżywiania. T. 3, Zalecenia i regulacje dotyczące odżywiania w historii Europy (XII–XXI w.) i w wybranych kulturach pozaeuropejskich, red. B. Płonka-Syroka, A. Syroka, Wrocław 2020, s. 159–167.
• Ślusarczyk W., Problematyka Zjazdu Inspektorów Farmaceutycznych (Warszawa, 7–8 kwietnia 1933 r.), [w:] Dawna Medycyna i Weterynaria. Pacjent, red. M.Z. Felsmann, J. Szarek, M. Felsmann, Chełmno 2011, s. 629–655.
• W. Ślusarczyk, Społeczno-zawodowa pozycja polskich farmaceutek w świetle „Kroniki Farmaceutycznej” (1919–1939), [w:] Obywatelki na obcasach. Kobiety w życiu publicznym (XIX-XXI w.), t. 2, red. U. Kozłowska, T. Sikorski, A. Wątor, Radzymin – Warszawa 2016, s. 155–171.
• Ślusarczyk W., Warunki pracy personelu aptek pomorskich w latach 1920–1939, [w:] Pieniądz – Kapitał – Praca – Wspólne dziedzictwo Europy – Białoruś – Litwa – Łotwa – Polska – Rosja – Słowacja – Ukraina, red. K. Filipow, Warszawa 2008, s. 225–234.
• Ślusarczyk W., Z dziejów opieki zdrowotnej. Aptekarstwo na Kujawach i Pomorzu Gdańskim w latach 1918/20–1951, Bydgoszcz 2016.
• Ślusarczyk W., Z dziejów opieki zdrowotnej. Rozwój aptekarstwa na ziemiach polskich (XIX–XX w.) na przykładzie apteki w Pabianicach, Bydgoszcz 2014.
• Ślusarczyk W., Związek Zawodowy Farmaceutów Pracowników w Rzeczypospolitej Polskiej (1919–1939), Lublin 2020.
• Ślusarczyk W., Związek Zawodowy Farmaceutów Pracowników w Rzeczypospolitej Polskiej z perspektywy Polskiego Powszechnego Towarzystwa Farmaceutycznego, w świetle „Wiadomości Farmaceutycznych” (1919–1939), „Tabularium Historiae” t. 3, 2018, s. 153–185.
• Ślusarczyk W., Chyła D., Przemysł chemiczno-farmaceutyczny na Kujawach i Pomorzu Gdańskim (1918/20–1951), Bydgoszcz 2017.
• Wodyński B., Wachulec B., Ślusarczyk W., Apteka „Pod Złotym Orłem” w Bydgoszczy, Łódź 2008.
• Zawód farmaceuty na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. B. Urbanek, Warszawa – Katowice 2006.
• Zawód lekarza na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. B. Urbanek, Warszawa 2009.

Identifiers

DOI

10.4467/0023589XKHNT.21.014.13712