Głuchota i niedosłuch – mechanizmy nabywania wyrazów pochodnych

• Authors: Muzyka-Furtak Ewa

Title variants

EN

Deafness and Hearing Loss – Mechanisms of Acquisition of Derivative Words

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule poruszona jest problematyka sposobów nabywania wyrazów pochodnych przez dzieci głęboko niesłyszące – niedosłyszące (korzystające ze zmysłu słuchu) i głuche (niekorzystające ze zmysłu słuchu). Umiejętności niesłyszących gimnazjalistów zestawione są z umiejętnościami słyszących uczniów klasy pierwszej szkoły podstawowej. Sposoby, na jakie dzieci radzą sobie z rozpoznawaniem znaczeń formacji słowotwórczych i na jakie próbują tworzyć je, układają się w swoisty paradygmat zasad dekodowania i kodowania konstrukcji słowotwórczych. Paradygmat reguł, do którego odwołują się dzieci słyszące jest odmienny od tego, do którego odwołują się dzieci niesłyszące. Sposoby interpretowania i tworzenia formacji charakterystyczne dla dzieci niesłyszących wskazują na dostępne im reguły poznawania języka ojczystego, a zatem pozwalają dotrzeć do mechanizmu nabywania języka w przypadkach uszkodzeń słuchu.

The paper discusses the acquisition of derivative words by children with profound hearing impairments: hard of hearing ones (who use the sense of hearing) and deaf (who do not use hearing). The abilities of hearing impaired gimnazjum (junior high school) students are compared with the abilities of hearing primary-school first graders. The ways the children use to cope with recognizing the meanings of word-formation constructions and producing them form a characteristic paradigm of the rules of encoding and decoding word-formation constructions. The paradigm of rules, to which hearing children refer, is different from the one referred to by hearing-impaired children. The ways of interpreting and producing formations characteristic of hearing-impaired children show the accessible rules of learning their native language, thereby allowing us to discover the mechanism of language acquisition in case of hearing impairments.

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2009
• Volume: 38
• Pages: 149-172

Dates

published

2009-01-01

Contributors

author

Muzyka-Furtak Ewa

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego

References

• Chmura-Klekotowa M., 1967, Neologizmy słowotwórcze w mowie dzieci (I), „Poradnik Językowy” 10, 433–445.
• Chmura-Klekotowa M., 1968, Neologizmy słowotwórcze w mowie dzieci, „Poradnik Językowy” 1, 19–25.
• Chmura-Klekotowa M., 1971, Neologizmy słowotwórcze w mowie dzieci, „Prace Filologiczne” t. XXI, 99–235.
• Dokulil M., 1979, Teoria derywacji, tłum. A. Bluszcz, J. Stachanowski, Ossolineum, Wrocław.
• Domarecka-Malinowska E., 1991, O ograniczeniach językowych uczniów głuchych, „Biuletyn Audiofonologii” III, 1–4, 57–62.
• Góralówna M., 1994, Czynniki decydujące o rozwoju językowym dziecka z uszkodzonym słuchem, [w:] Głuchota a język, seria: Komunikacja językowa i jej zaburzenia, red. S. Grabias, t. 7, Wyd. UMCS, Lublin (s. 59–62).
• Grabias S., 1980, O ekspresywności języka. Ekspresja a słowotwórstwo, Wyd. UMCS, Lublin.
• Grabias S., 1994, Język w nauczaniu niesłyszących. Zasady programowania systemu komunikacyjnego, [w]: Głuchota a język, seria: Komunikacja językowa i jej zaburzenia, red. S. Grabias, t. 7, Wyd. UMCS, Lublin, s. 185–221.
• Grabias S., 2000, Mowa i jej zaburzenia, „Logopedia” 28, s. 7–36.
• Grabias S., 2005, Interakcja językowa i jej uwarunkowania. Perspektywa lingwistyczna, [w:] Bariery i pomosty w komunikacji językowej Polaków, red. J. Bartmiński, U. Majer-Baranowska, Wyd. UMCS, Lublin, s. 19–44.
• Grabias S., 2007, Język, poznanie, interakcja, [w:] Język. Interakcja. Zaburzenia mowy. Metodologia badań, red. T. Woźniak, A. Domagała, Wyd. UMCS, Lublin, s. 355–377.
• Grzegorczykowa R., Puzynina J., 1984, Słowotwórstwo, [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, PWN, Warszawa.
• Grzegorczykowa R., 1995, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, PWN, Warszawa.
• Grzegorczykowa R., 1996, Filozoficzne aspekty kategoryzacji, [w:] Językowa kategoryzacja świata, red. R. Grzegorczykowa, A. Pajdzińska, Wyd. UMCS, Lublin, s. 11–26.
• Grzegorczykowa R., Szymanek B., 2001, Kategorie słowotwórcze w perspektywie kognitywnej, [w:] Współczesny języka polski, red.J. Bartmiński, Wyd. UMCS, Lublin, s. 469–484.
• Haman E., 2000a, Status wyrazów pochodnych w słowniku dziecka – analiza psycholingwistyczna, Warszawa (niepublikowana rozprawa doktorska napisana pod kier. prof. dr hab. B. Bokus, Wydz. Psychologii UW, Warszawa).
• Haman E., 2000b, Semantic vs. formal determinants of derivational morphology development: The case of derived nouns in Polish, „Polish Psychological Bulletin” 31 (2), s. 123–136.
• Haman E., 2003, Early productivity in derivation. A case study of diminutives in the acquisition of Polish, „Psychology of Language and Communication” 7 (1), 37–56.
• Krakowiak K., 2003a, Zaburzenia mowy u dzieci z uszkodzeniami słuchu, [w:] Szkice o wychowaniu dzieci z uszkodzeniami słuchu, Oficyna Wyd. Fundacji Uniwersyteckiej KUL, Stalowa Wola, s. 25–56.
• Krakowiak K., 2003b, Problem kreatywności i poprawności w rozwoju języka niesłyszących, [w:] Szkice o wychowaniu dzieci z uszkodzeniami słuchu, Oficyna Wyd. Fundacji Uniwersyteckiej KUL, Stalowa Wola, s. 105–115.
• Muzyka E., 2008, Acquisition of word-formation categories by children with hearing loss, “Psychology of Language and Communication” 12 (2), s. 45–67.
• Rozwadowski J., 1921, O zjawiskach i rozwoju języka. 9. O dwuczłonowości wyrazów, „ Język Polski” 6, 129–139.
• Waszakowa K., 1996, Kategorie słowotwórcze z perspektywy semantyki kognitywnej (Zarys problematyki), [w:] Językowa kategoryzacja świata, red. R. Grzegorczykowa, A. Pajdzińska, Wyd. UMCS, Lublin, s. 285–295.