Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2014 | 4(8) | 61-80

Article title

Prawodawstwo wyznaniowe z okresu II Rzeczypospolitej we współczesnym polskim systemie prawnym

Authors

Selected contents from this journal

Title variants

EN
Religious legislation of the Second Republic of Poland (1919–1939) in the contemporary Polish legal system

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Współcześnie w polskim systemie prawnym formalnie nadal obowiązują: Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o stosunku Państwa do Wschodniego Kościoła Staroobrzędowego, nieposiadającego hierarchii duchownej, Ustawa z dnia 17 marca 1932 r. o składkach na rzecz Kościoła Katolickiego, Ustawa z dnia 21 kwietnia 1936 r. o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej, Ustawa z dnia 21 kwietnia 1936 r. o stosunku Państwa do Karaimskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz Ustawa z dnia 25 marca 1938 r. o wytwarzaniu i handlu dewocjonaliami i przedmiotami kultu religijnego. Zgodność tych aktów z Konstytucją z 1997 r. wzbudza liczne wątpliwości, a poza tym zawierają one anachronizmy. Wymienione akty mają obecnie znamiona wyizolowanych fenomenów w rodzimym systemie prawnym. Istnieją w oderwaniu od swego pierwotnego historycznego kontekstu, także kontekstu aksjologicznego i podstaw konstytucyjnych, szczególnie w zakresie relacji państwo – związki wyznaniowe. Ich ratio legis jest już w zdecydowanej mierze nieaktualne. Można przyjąć, że wynikające z nich normy wygasły w całości lub w części na skutek desuetudo. W ujęciu behawioralnym ustawy z 1932 i z 1938 r. współcześnie już zupełnie nie obowiązują, zaś akty ustawodawcze z 1928 i z 1936 r. – nie obowiązują dziś w dużym stopniu. Znaczenie przedwojennego ustawodawstwa wyznaniowego w obecnym systemie prawnym jest mocno ograniczone. Nie jest ono stosowane w praktyce, poza niektórymi przepisami o charakterze organizacyjnym i dotyczącymi osobowości prawnej właściwych związków wyznaniowych i ich jednostek organizacyjnych. Konieczne jest pilne uchylenie lub nowelizacja wspomnianych aktów. Jego obowiązywanie koliduje bowiem z zasadą zaufania obywateli do państwa, nie służy rozwojowi odpowiednich wspólnot konfesyjnych i wręcz podważa autorytet państwa.
EN
The following religious laws are still formally binding in the contemporary Polish legal system: ordinance of the President of the Republic of Poland of 22 March 1928 on the relationships between the State and the Eastern Old Rites Church without hierarchy chart, the Act of 17 March 1932 on the contributions payable to the Catholic Church, the Act of 21 April 1936 on the relationships between the State and the Muslim Religious Union in the Republic of Poland, the Act of 21 April 1936 on the relationship between the State and the Karaim Religious Union in the Republic of Poland, and the Act of 25 March 1938 on the production and trading in religious and cultic objects. Their compatibility with the current Constitution of 1997 raises certain doubts, while the regulations themselves contain some anachronisms and constitute an isolated phenomenon in the national legal system. What is more, these acts exist in separation from their primary historical context, including the axiological context and the context of the constitutional rights, which is particularly noticeable with regards the relationships between the State and religious unions. As it happens, the standards deriving from those laws have either entirely, or at least partially disappeared due to the desuetudo. From the perspective of a behaviourist approach, acts adopted in 1932 and 1938 are no longer binding whereas those of 1928 and 1936 have largely lost their applicability today. Further, the importance of pre-war religious legislation in the contemporary legal system in Poland is significantly reduced. Most regulations, save for those of organisational nature or pertaining to the legal nature of religious unions and their organisational bodies, are impractical, inapplicable and out of use. What is more, these acts in their current form are not compatible with the principle of citizens’ confidence in the state and obstruct development of confessional communities, and even undermine the State’s authority. As such they should be urgently repealed or modified.

Year

Issue

Pages

61-80

Physical description

Contributors

author
  • Uniwersytet Warszawski

References

  • Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
  • Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 2009.
  • Borecki P., Autonomia kościołów i innych związków wyznaniowych we współczesnym prawie polskim, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2012, t. 15.
  • Borecki P., Opinia prawna w sprawie statusu Muftiego Muzułmańskiego Związku Religijnego, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2013, t. 5.
  • Borecki P., Janik Cz. (red.), Prawo wewnętrzne nierzymskokatolickich związków wyznaniowych w Polsce. Wybór aktów prawnych, Warszawa 2012.
  • Brzozowski W., Bezstronność światopoglądowa władz publicznych w Konstytucji RP, Warszawa 2011; idem, Państwo bezstronne światopoglądowo a obraza uczuć religijnych, w: Bezstronność religijna, światopoglądowa i filozoficzna władz Rzeczypospolitej Polskiej, pod red. T.J. Zielińskiego, Warszawa 2009.
  • Brzozowski W., Przedwojenne ustawodawstwo wyznaniowe a Konstytucja RP z 1997 r., „Przegląd Legislacyjny” 2013, nr 1.
  • Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2013.
  • Chauvin T., Winczorek J., Winczorek P., Wprowadzenie państwa prawnego do porządku konstytucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej, w: Zasada demokratycznego państwa prawnego w Konstytucji RP, pod red. S. Wronkowskiej, Warszawa 2006.
  • Hauser R., Trzciński J., Prawotwórcze znaczenie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w Orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Warszawa 2010.
  • Ignaciuk E., Realizacja art. 25 ust. 5 Konstytucji RP w praktyce Departamentu Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowościowych i Etnicznych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, w: Układowe formy regulacji stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi (art. 25 ust. 4–5 Konstytucji RP), pod red. P. Stanisza, M. Ordon, Lublin 2013.
  • Krasowski K., Związki wyznaniowe w II Rzeczypospolitej. Studium historycznoprawne, Poznań 1988.
  • Krzywicki L., Ekscesy antyżydowskie na polskich uczelniach w latach trzydziestych XX wieku, Warszawa 2009.
  • Leszczyński P.A., Regulacja stosunków między państwem a nierzymskokatolickimi Kościołami i innymi związkami wyznaniowymi określona w art. 25 ust. 5 Konstytucji RP, Gorzów Wielkopolski 2012.
  • Łossowski P. (red.), Historia dyplomacji polskiej, t. 4: 1918–1939, Warszawa 1995.
  • Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2013.
  • Pietrzak M., Stosunki między państwem i Kościołem w świetle ustaw wyznaniowych z 17 maja 1989 r., „Państwo i Prawo” 1991, z. 1.
  • Piszcz-Czapla M., Uregulowanie własności pounickich nieruchomości oraz finansowanie Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie w świetle art. 25 ust. 5 Konstytucji RP, w: Układowe formy regulacji stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi (art. 25 ust. 4–5 Konstytucji RP), pod red. P. Stanisza, M. Ordon, Lublin 2013.
  • Radajewski M., Charakterystyka wspólnot religijnych, które wystąpiły od 2008 r. o uregulowanie stosunków z państwem w drodze umów z art. 25 ust. 5 Konstytucji RP, w: Układowe formy regulacji stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi (art. 25 ust. 4–5 Konstytucji RP), pod red. P. Stanisza, M. Ordon, Lublin 2013.
  • Sawicki J., Studia nad położeniem prawnym mniejszości religijnych w państwie polskim, Warszawa 1937.
  • Sobczyk P., Sobczyk P. (oprac.), Prawo wyznaniowe. Wybór źródeł, Warszawa 2005.
  • Sokolewicz W., Rozdział I. „Rzeczpospolita”, artykuł 2, w: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 5, pod red. L. Garlickiego, Warszawa 2007.
  • Stanisz P., O obowiązku układowego regulowania stosunków między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem Katolickim, w: Układowe formy regulacji stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi (art. 25 ust. 4–5 Konstytucji RP), pod red. P. Stanisza, M. Ordon, Lublin 2013.
  • Uruszczak W., Prawo wyznaniowe, Kraków 1997.
  • Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, Warszawa 2008.
  • Zieliński A., Pewność prawa, w: Jakość prawa, pod red. A. Wasilkowskiego, Warszawa 1996.
  • Zieliński T.J., Ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania z 1989 r. jako „magna charta” swobód światopoglądowych w Polsce, w: Prawo wyznaniowe w Polsce (1989–2009). Analizy – dyskusje – postulaty, pod red. D. Walencika, Katowice – Bielsko-Biała 2009.
  • Zieliński T.J., Ustawodawstwo II Rzeczypospolitej wymierzone w wyznawców judaizmu, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2012, t. 4.
  • Ziembiński Z., Desuetudo, „Państwo i Prawo” 1994, z. 11.

Notes

PL
I. Artykuły
EN
I. Papers

Document Type

Publication order reference

Identifiers

ISBN
978-83-232-2828-8

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-d8aaa559-f55e-43f7-90f0-4ddcb2152e77
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.